CHP milletvekilleri, Siyasi Partiler Kanunu, Milletvekili Seçimi Kanunu ve Mahalli Yönetimler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunu’nda değişiklik yapılarak “kadınların temsiliyet oranlarının artırılması” için kanun teklifi hazırladı. Teklifin TBMM Başkanlığı’na sunulmasının akabinde CHP’li bayan milletvekilleri basın toplantısı da düzenledi.
CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun birinci imzacısı olduğu kanun teklifi CHP’nin 135 milletvekili imzasıyla TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Kanun teklifinin münasebetinde şu tabirler yer aldı:
MAKSAT TÜRKİYE’Yİ ÖZGÜR BAYANLAR ÜLKESİ HALİNE GETİRMEK: Kadın-erkek eşitliği, çağdaş ve demokratik bir toplum olmanın en değerli belirleyicisidir. Kadın-erkek eşitliği, temel bir haktır. Kadın-erkek eşitliği, toplumsal demokrasinin temel unsurları olan eşitlik, özgürlük ve adalet çerçevesinde şekillenmektedir. Bayanlar ve erkeklerin, toplumsal hayatın tüm alanlarında eşit haklara sahip olmaları ve eşit muamele görmeleri ile özgür ve eşit beşerler olarak yaşamaları sağlanmalıdır. Bayanlara ve erkeklere, eşit ve özgür biçimde yaşayabilecekleri bir toplum tertibi sağlamak, temeldir. Gaye, aile içinde, kamusal hayatta, iş hayatında ve siyasette, Türkiye’yi kendi hayatını belirleyen özgür ve güçlü bayanların ülkesi haline getirmek; toplumdaki erkek hâkim yaklaşımın dönüştürülmesidir. Bu nedenlerle de önceliğimiz; Siyasi Partiler Kanunu, Milletvekili Seçimi Kanunu ve Mahalli Yönetimler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçim Hakkında Kanun’un değiştirilmesidir.
TÜRKİYE BAŞARILI OLAMADI: Dünya Ekonomik Forumu’nun 2020 Yılı Global Cinsiyet Eşitliği Raporu’nda; Türkiye, 150 ülke içerisinde 130’uncu sırada yer almaktadır. Bayanların siyasette eşit iştirakinin sağlanabilmesi için en az 107 yıl geçmesi gerektiği söz edilmektedir. 178 ülke parlamentosunun üye olduğu Parlamentolar Ortası Birlik’in 1 Haziran 2020 prestijiyle hazırladığı listeye nazaran ise bayanların Meclis’teki temsiliyeti açısından Türkiye, 193 ülke ortasında 123’üncü sırada yer almaktadır. Türkiye, yüzde 17,2 oran ile birden fazla Afrika ve Asya ülkesinin de gerisinde yer almaktadır. Bayanların Parlamento’daki temsil oranı, Etiyopya’da yüzde 38,8, Burundi’de yüzde 38,2, Tanzanya’da yüzde 36,9, Uganda’da yüzde 34,9, Afganistan’da yüzde 27, Irak’ta yüzde 26,4, Cezayir’de yüzde 25,8, Tunus’ta yüzde 24,9, Bangladeş’te yüzde 20,9, Fas’ta yüzde 20,5 ve Pakistan’da yüzde 20,2’dir. Bütün ülkelerin ortalaması dikkate alındığında, bayanların parlamentolardaki ortalama temsil oranı yüzde 25,1’dir. Türkiye, şimdiki bilgilere nazaran yüzde 17,2’lik oranla dünya ortalamasının yüzde 7,9 puan altındadır. Dünya genelinde, Meclis’te bayan oranının en yüksek olduğu bölge, yüzde 43,9’luk oranla İskandinav ülkeleridir. Her ne kadar Türkiye, bayanlara seçme ve seçilme hakkını sağlayan birinci ülkelerden birisi olmasına karşın, bu hakkın kullandırılmasında başarılı olamamıştır. Aktüel bilgilere nazaran, Meclis’teki toplam bayan milletvekili sayısı yalnızca 101’dir. Bu sayı, ülkemiz tarihindeki en yüksek sayı olsa da son seçimlerde 33 vilayetten hiç bayan milletvekili çıkmamıştır. Ayrıyeten, Bayan Adayları Destekleme Derneği’nin hazırladığı bir rapora nazaran de Cumhuriyet tarihimiz müddetince 20 vilayetimizde, tek bir bayan milletvekili dahi olmamıştır. Bayanların seçme ve seçilme hakkını kazandığı 1934 yılından bu yana yapılan 23 genel seçim toplamında, Meclis’e giren 11.385 milletvekilinin yalnızca 598’i bayanlardan oluşurken seçilme oranı da lakin yüzde 5,25’te kalmıştır. Belediye meclisleri ve vilayet genel meclislerinde de durum, ne yazık ki pek farklı değildir. Mevcut şartlar, bayanların ulusal ve mahallî meclislerde daha çok temsil edilmesini engellemektedir. Hakikaten, 31 Mart 2019 lokal seçimlerinin sonuçlarına nazaran 8.257 belediye lider adayının yalnızca 652’si, yani yüzde 7,89’u bayan adaylardan oluşurken seçimlerin sonucuna nazaran 1.389 belediye başkanlığı koltuğundan lakin 43’üne bayanlar seçilebilmiştir.
BAYANLARIN KARAR ORGANLARINA SEÇİLME BAHTI KISITLI: Öte yandan, siyasi partilerin idarelerine bayanların iştiraki da yeniden sonlu seviyede kalmakta ve bu durum, bayanların siyasi partiler içerisinde, birçok vakit az sayıda ve yardımcı hususlardan öteye geçemeyen bir alana sıkışıp kalmalarına neden olmaktadır. Ayrıyeten, bayanların siyasi partilerdeki görünürlüğü sonlu bir seviyede kalırken partilerin alandaki faaliyetlerinde ise bayanların iştiraki sayıca çok olabilmesine karşın birçok kere, süreklilik arz etmemektedir. Bayanların parti içerisinde görünürlüğü artıracak birtakım çalışmalar yürütülse de siyasi parti hiyerarşisinde yükselerek karar organlarına seçilme yahut atanma talihi, epeyce kısıtlı kalmaktadır.”
TEKLİFLE KOTA VE FERMUAR SİSTEMİ ÖNERİLİYOR
CHP, verdiği kanun teklifinde; “kota” ve “fermuar sistemi” düzenlemeleriyle bayanların, TBMM ve lokal meclislerde temsiliyetinin artırılmasıyla karar alma sistemlerinde daha çok kelam sahibi olmalarının hayata geçirilmesini istedi. Kanun teklifinde; TBMM’ye üye seçiminin, cinsiyet eşitliğinin gerçekleşmesi garanti edilecek halde belirlenmesi, siyasi partilere, seçim listelerini oluştururken yalnızca erkek yahut yalnızca bayan hükümran değil; her iki cinsiyetin her birinin yüzde 50 oranında TBMM üyeliğine seçilmesini garanti altına almaları yükümlülüğü, mecburî mahiyetteki asıllara uyulmadığı takdirde ilgili listelerin Yüksek Seçim Heyeti’nce reddedilmesi, ön seçim süreçlerinde yaşanabilecek birtakım eksikliklerin her bir cinsiyetin belirtilen oranda temsiline yönelik doğurabileceği sakınca ve manilerin ortadan kaldırılması, olumlu ayrımcılık yoluna başvurulması, bayanlardan milletvekilliği aday adaylığı aidatının sadece dörtte birinin alınması ve mahallî meclislerde bayan erkek her birinin yüzde 50 oranında belirlenerek cinsiyet eşitliğinin makul ölçüde oluşması, bu kapsamda da siyasi partilere, belediye ve vilayet genel meclisi aday ve yedek listelerini oluştururken cinsiyetlerden her birinin lokal mecliste en az yüzde 50 oranında belirleme yükümlülüğü getirilmesi yer aldı.
YÜZDE 50 TEMSİLİYET
Teklif kanunlaştığı taktirde; parti aday listeleri her bir cinsiyetin yüzde 50 oranında temsil ve iştiraki, birinci iki sıradaki adayların farklı cinsiyetten olması ve birbirini izleyen iki adayın tıpkı cinsiyetten olmaması temeline bağlı kalınarak düzenlenecek. Buna nazaran düzenlenmemiş aday listeleri, Yüksek Seçim Kurulu’nca reddedilecek. Üyeliğe kabul edilen ve mali gücü kâfi olmayan bayan üyeler, giriş ve üyelik aidatından muaf tutulacak. Bayan aday adayları, aday adaylığı aidatının dörtte birini ödeyecek. Siyasi partiler, belediye meclisi üyelikleri ile vilayet genel meclisi üyelikleri asıl ve yedek aday listelerini, her iki cinsiyetin birden yüzde 50 oranında temsilini sağlayacak biçimde belirleyecek.
‘KADINLARI BU SÜRECİ TAKİP ETMEYE DAVET EDİYORUZ’
CHP’nin bayan milletvekilleri TBMM’de basın toplantısı düzenlerken, CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke teklif hakkında bilgi verdi. Böke, “Hem milletvekilliği hem belediye ve vilayet genel meclislerinde eşit temsiliyetin sağlanmasını amaçlıyoruz. Bayanların seçilebilecek sıralarda listelere yazılmasını, yasal teminat altına alacak fermuar formülünü getiriyoruz” dedi. Böke, tüm siyasi partilere davet yaparak, “Tüm siyasi partileri desteklemeye davet ediyoruz. Yüzyıllardır süren emek ve hak çabasını bugün de devam ettiriyor olan tüm bayanları ve bayan örgütleri bu süreci takip etmeye ve siyasi partilerden bu yasaya takviye verenleri daima birlikte büyütmeye davet ediyoruz” dedi.
8 MART’IN TATİL OLMASI TEKLİFİ
Böke, öte yandan 8 Mart’ın bir bayram olması için bayanlara tatil olmasını sağlayacak başka bir teklif verdiklerini de duyurdu.
CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, bugünkü küme toplantısında, “Kadın örgütleriyle görüştük, ‘Neden yüzde 30?’ dediler. Bir kanun teklifi hazırladık, yüzde 50 cinsiyet kotası. Alışılmış listenin sonlarında değil” demişti. (ANKA)
Gazete Duvar