Global Stratejiler Araştırma Merkezi, ‘Küresel Dünyada ve Türkiye’de Cezaevleri’ isimli bir rapor hazırladı. Raporda dünya nüfusunun yüzde 21’nin en az bir kere cezaevine girdiği tespiti yer alırken ülkemizde en fazla işlenen ‘suç’, ‘terör’ cürmü oldu.
GELİŞMİŞLİK SEVİYESİNE NAZARAN CÜRÜM…
Rapora nazaran, global çapta gelişmiş ülkelerdeki hataların niteliği ve oranları ile gelişmekte olan ülkelerin oranları ortasında besbelli bir farklılık görülüyor. Raporda bu durum için şu tespitler yer aldı: “Bu bakımdan kıtaların ve kıtasal çapta aktif olan ülkelerin mevcut durumları incelendiğinde görülecektir ki, ülkelerin nüfus yoğunluğu, ekonomik gelişmişlik durumu, ülkenin gayri safi ulusal hâsılasının dağılım oranları, eğitim seviyesi, sıhhat alanındaki gelişme, politik ve toplumsal istikrarı hatta toplumun demokrasi şuuru üzere faktörler kabahat oranlarını etkilemekte ve bunların cezaevlerine yansımasını çok daha besbelli hale getirmekte. Hiç elbet ki global çapta gelişmiş ülkelerin merkezinde Avrupa Birliği, ABD, Kanada, Avustralya, Japonya, Güney Kore, İsrail üzere ülkeler birinci akla gelen ülkelerdir. Bunların da bir bütün olarak birebir kategoride olduklarını söylemek epeyce
zordur. Bunlar içerisinde bilhassa AB ülkelerinde hem hükümlü/tutuklu sayısında besbelli bir düşüşün olduğu gözlemlenmekte hem de cezaevleri sayısında giderek bir düşme eğilimi var.
Yani birçok AB ülkesinde gereğince tutuklu kişi olmadığından cezaevleri kapatılmaktadır. Bu durumun kalıcılığı ise ülkelerin ekonomik istikrarı ve toplumsal ömür biçimi ve geleceği belirleyecek. ABD’de ise bilakis hem hata oranlarında hem de cezaevindeki hükümlü/tutuklu sayısında bariz bir artış kelam konusu.”
‘DÜNYA NÜFUSUNUN YÜZDE 32’Sİ EN AZ BİR SEFER MAHKEMELERDE YARGILANDI”
Rapora nazaran dünyada 2020 yılı itibariyle toplam 10 milyon 978 bin 391 kişi cezaevlerinde tutuklu ve hükümlü olarak bulunuyor. Raporda çarpıcı kısımlardan biri de mahkemelerde yargılananların sayısı. Bu bulgu da raporda şöyle yer aldı: “Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 32’sinin de en az bir defa mahkemelerde yargılandığı ve yüzde 21,2’sinin de en az bir defa cezaevine girdiği” belirlenmiş.
ASYA KITASI CEZAEVLERİ…
Dünya nüfusunun yüzde 71’ine eşit olan Asya kıtasındaki cezaevleri de raporda ayrıntılıca yer aldı. Rapora nazaran buradaki cezaevleri öteki dünya ülkelerine nazaran daha sıkıntılı. Bu durum da raporda şöyle anlatıldı: “Toplumsal ve ekonomik farklılaşma birebir vakitte hukukî alanın gelişmesi, bu alanda bir kısım meselelerin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Doğal olarak Japon ve Güney Kore üzere ülkelerin ekonomik gelişme eğilimleri, siyasal alandaki istikrarı sağlamada, hukukî ve
toplumsal yaşama belli bir nizam getirirken, Çin ve Hindistan üzere süratle gelişmekte olan ülkelerde ise hukukî ve toplumsal gelişme alanlarında kıymetli meselelerin varlığı, ceza ve cezaevi siyasetlerini da direkt etkilemektedir. Gelişmiş Japonya ve Güney Kore’de genel nüfusun cezaevlerindeki oranı düşük olmasına karşın, Hindistan ve Çin üzere süratle gelişmekte olan ülkelerin cezaevi nüfusunun ulusal nüfusa oranı daha yüksek.”
AVRUPA CEZAEVLERİ…
Avrupa’daki cezaevleri için yapılan tespitler raporda şöyle yer aldı: “Avrupa Kıtası coğrafik olarak İskandinavya ülkelerinden başlayarak Avrasya ve Rusya’nın tamamını kapsayan bir alanı oluşturuyor. Sonları geniş olmasına karşın Avrupa’nın nüfusu birçok kıtanın nüfusunun çok gerisindedir. Avrupa kıtasının kendi içerisinde değerli bir farklılığı bulunuyor. Batı Avrupa ile Rusya’yı da kapsayan Avrasya’nın cezaevlerinin durumu ortasında çok değerli farklılıklar bulunuyor. Bu hiç elbet ki tarihsel-toplumsal kıymetlerle ekonomik ve kültürel gelişmelerle direkt bağlantılıdır. Bu nedenle Rusya merkezli Avrasya bölgesinin Avrupa içerisinde değerlendirilirken tarihî ve kültürel pahalar bakımından Asyatik olarak kıymetlendirilmesi mümkün.”
EN FAZLA HÜKÜMLÜ VE TUTUKLU HANGİ ÜLKELERDE BULUNUYOR?
Raporda yer alan çarpıcı ayrıntılardan biri de hükümlü ve tutuklu sayısının en fazla olduğu ülkeler oldu. Rapora nazaran Türkiye, dünya içerisinde hükümlü ve tutuklu sayısının bulunduğu ülkeler ortasında yedinci sırada.
Bu bilgiler ise raporda şöyle:
1 – ABD: 2 milyon 121 bin 600
ABD cezaevi sayısı: 4 bin 574
2 – Çin: 1 milyon 700 bin
Çin cezaevi sayısı: 670
3 – Rusya: 519 bin 618
Rusya cezaevi sayısı: 961
4 – Brezilya: 773 bin 151
Brezilya cezaevi sayısı: Bin 149
5 – Hindistan: 466 bin 84
Hindistan cezaevi sayısı: bin 41.
6 – Tayland: 371 bin 461.
Tayland cezaevi sayısı: 144
7 – Türkiye: 286 bin.
Türkiye cezaevi sayısı: 384
8 – Endonezya 269 bin 62
Endonezya cezaevi sayısı: 464
9 – İran: 240 bin
İran cezaevi sayısı: 253
10 – Filipinler: 215 bin
Filipinler cezaevi sayısı: raporda yer almıyor
11 – Meksika: 198 bin 365
Meksika cezaevi sayısı: 389.
Dünya genelindeki tutuklu ve hükümlü sayıları için raporda şu tabirlere yer verildi: “Dünyada en çok hükümlü-tutuklu bulunduran 10 ülke ABD, Brezilya ve Meksika, Amerika kıtasında, Çin, Hindistan, Rusya, Tayland, Endonezya, Türkiye ve İran, Asya
kıtasında bulunuyor. Birinci on ülke ortasında Avrupa ve Afrika kıtasında rastgele bir ülke bulunmuyor. 2015 yılı bilgilerine nazaran dünyadaki 10,5 milyon tutuklu-hükümlünün 6,9 milyonu yani yüzde 69’u bu ülkelerde bulunuyor.
Dikkat edildiğinde ABD hariç başka 9 ülke daha çok gelişmekte olan ülkelerdir. ABD, ekonomik ve teknolojik olarak dünyanın en gelişmiş ülkesi olmasına karşın hata oranlarının en fazla olduğu ülke olarak ön plana çıkıyor. ABD’nin GSMH’si 19 trilyon dolar olup kişi başına düşen GSMH ise 62 bin dolardır. ABD’de 326 milyon nüfusa karşılık 4 bin 547 cezaevinde 2,2 milyonun üzerinde hükümlü-tutuklu bulunuyor. ABD her yüz bin şahsa düşen 690 tutuklu-hükümlü oranıyla hem dünyanın önde gelen tek ülkesidir hem de en fazla cezaevine sahip ülkelerden biridir. Ayrıyeten değineceğimiz üzere gelişmiş global kapitalist ülkelerin bilakis ABD’de hata oranlarındaki artışların epey yüksek olması ve daha çok gelişmekte olan Asyatik ülkelerle birebir kategoride bulunması, ABD’nin kuruluş sürecinden beri devam eden tarihî, ekonomik, politik ve kültürel yapısıyla ilgilidir. ABD, global dünya kapitalist sisteminin ekonomik ve askeri gücünü elinde bulundurmasına karşın burjuva demokratik pahalar bakımından toplumun ekonomik ve toplumsal haklarının teminata alınmadığı ülkelerden biridir.”
YILLARA NAZARAN TÜRKİYE’DEKİ CEZAEVLERİ
Raporda Türkiye için yıllara nazaran değişen tutuklu ve hükümlü sayılarına da yer verildi: “Türkiye’nin cezaevlerindeki artış oranı ile hükümlü/tutuklu sayısındaki artış ortasında bir paralellik var. Burada hükümlü/tutuklu ayrımı yapmadan bir kıymetlendirme yapacağız. 2000 yılında toplam tutuklu/hükümlü sayısı 49 bin 152 olup bunların 46 bin 303’ü (yüzde 93,6’sı) erkek, 1815’i (yüzde 3,6) bayan ve 1399’u (yüzde 2,8) çocuk olarak verilmiş. 2005 yılında toplam tutuklu/hükümlü sayısı 55 bin 870 olarak verilmiş 2000 yılına nazaran artış oranı yüzde 8,8 civarındadır. 52 bin 509’u (yüzde 93,9) erkek, 1812’si (yüzde 3,2) bayan, 1549’u (yüzde 2,7) çocuk olarak verilmiş.
2010 yılında ise 2005 yılına nazaran artış oranı yüzde 100’ü aşmış görünüyor. 114 bin 558’i (yüzde 94’ü) erkek, 4 bin 150’si (yüzde 3,2) bayan, 2 bin 113’ü (yüzde 1,6) çocuk olarak belirlenmiş. 2015 yılında 2010 yılına nazaran yüzde 47 civarında artarak 178 bin 89’a yükselmiş. Erkeklerin oranı yüzde 94,3, bayanların yüzde 3, çocukların ise yüzde 2,7 olarak gerçekleşmiş.”
EN FAZLA İŞLENEN HATA: TERÖR!
Türkiye’de kabahat kategorisine nazaran işlenen hatalar ise sırayla şöyle: Terör, uyuşturucu, hırsızlık, adam öldürme, yağma ve gasp, yaralama, cinsel hatalar, sahtecilik, dolandırıcılık…
Lakin Türkiye’de tutukluların en fazla işlediği ‘suç’ raporda ‘terör’ olarak verildi. Buna nazaran 47 bin 907 kişi ‘terör’ hatasından tutuklu bulunuyor, 5 bin 798 kişi ise ‘terör’ suçlamasından hükümlü.
Raporda son olarak şu tespit yer aldı: “Nedenleri farklı olsa da sonuçta cezaevinde bulunan insanların kısa yahut uzun bir müddetten sonra toplumsal yaşama döndüklerinde onların problemsiz bir hayat sürdürmeleri için daha
cezaevindeyken gerekli hassaslığın gösterilmesi gerekir. Tutuklu yahut hükümlü olanların çok az bir kısmı dışta tutulduğunda ezici bir çoğunluğunun toplumsal yaşama hazırlanması esasen bir zorunluluktur.”
Gazete Duvar
