Fiyatsız müsaadeye ve Kod 29’a karşı 68 gündür aksiyon yapan Migros Şekerpınar depo emekçileri, 8 Mart’ta Ümraniye’de bulunan Anadolu Küme önünde direniş çadırı kurmak istedi. Çadır kurmanın yasal olmadığını söyleyen polis, çalışanları engelledi. Bunun üzerine, evvel fiyatsız müsaadeye çıkarılan akabinde kod 29’la işten atılan emekçilerden Fatma Yiğit, “Bu yasalar daima Fatma’ya mı işliyor?” sorusuyla hafızalara kazındı.
Hak çabası ve hamasetiyle tanınan Fatma Yiğit, 1977 yılında Çorum’un Bayat ilçesinde bulunan bir köyde doğmuş. Kimlikte iki yaş büyük görünse de aslında 45 yaşında. Geçimini çiftçilikle sağlayan bir ailenin kızı. 21 yaşındayken kendisi üzere Çorumlu olan eşiyle evleniyor. 6 ay memleketlerinde kaldıktan sonra İstanbul’a göç edip hayatlarını sıfırdan kurmaya karar veriyorlar. Birinci istikametleri Kartal oluyor. 9 yıl burada yaşadıktan sonra Kurtköy’e taşınıyorlar.
Migros Şekerpınar depo çalışanları, fiyatsız müsaadeye ve Kod 29’a karşı 68 gündür aksiyon yapıyor/ Fotoğraf: Aynur Tekin. İlkokulu Çorum’da bitiriyor. Öğretmeni meskene gelip “Fatma’yı okutun, çok başarılı bir öğrenci” dese de babası “Kız çocuğu, peşinden gidemem” diyerek ortaokula göndermiyor. Babasının bu kararına kızgın değil. “Babam çiftçiydi, değirmenimiz vardı. O devrin kaideleri onu gerektiriyordu” diyor. O yıllarda kendine bir kelam veriyor: “Bir gün evlendiğimde kızım olursa ne yapıp edip onu okutacağım.” Kendine verdiği bu kelamı tutuyor. Üç çocuğu var. Büyük kızı bilgisayar mühendisliği, küçük kızı tıp okuyor. Oğlu ise lise son sınıf öğrencisi.
AŞÇILIK OKUMAK İSTİYOR
Eğitime devam etmek daima aklının bir köşesinde kalıyor. Yıllar gelip geçiyor lakin Fatma Yiğit’in okula dönme isteği geçmiyor. Evlenip İstanbul’a geldiğinde eşi Ali’ye bu isteğinden bahsediyor, eşinin takviyesini alıyor almasına lakin ortaya üç çocuk giriyor. En küçük çocuğu ilkokul üçüncü sınıfa geçince “Daha fazla beklemek istemiyorum” diyor ve Açık Öğretim Ortaokulu’na başlıyor. Bu süreçte işine de devam ediyor. Ortaokul diplomasını aldıktan sonra liseye kaydoluyor. Şu anda lise son sınıf öğrencisi. 25 Mart’ta yapılacak imtihanları geçerse liseyi de tamamlamış olacak. Sırada üniversite var, amacı aşçılık okumak. Bu kararın en büyük sebebi ise çocukluğundan beri hamurla uğraşmaktan keyif alıyor olması.
“Okuyayım da öğretmen olayım, hekim olayım üzere bir maksadım yok. Okumak içimde kalmıştı, çok üzülüyordum okuyamadım diye. Şu anda sevdiğim için okuyorum. Okumayı da okuyanı da seviyorum. Kazanabilirsem okuyacağım. Doğal okurken de çalışmam gerekiyor. Zira çocuklarım daha öğrenci. Kendimden evvel çocukları düşünmem gerekiyor.”
İŞ HAYATINA 10 YIL EVVEL ATILDI
Çocuklarını büyüttükten sonra onlara daha iyi imkanlar sağlayabilmek için çalışmaya karar veren Fatma Yiğit, bundan 10 yıl evvel iş hayatına atılıyor. Birinci olarak bir arkadaşının kreşinde işe başlıyor. Sonrasında ise bir hastanede paklık çalışanı ve bir dershanede aşçı olarak çalışıyor. Migros’un Şekerpınar deposunda işe başlamadan evvel Orhanlı’da depoda çalışıyor.
Daha kurumsal bir şirkette prim alarak çalışmak umuduyla Temmuz 2018’de geçtiği Migros Şekerpınar depoda, işler umduğu üzere gitmiyor. Birinci kış, güçlü geçiyor. Deponun çöken çatısı daima su akıtıyor, “dışarıya bir gün yağmur yağıyor, içeriye on gün.” Yırtık ayakkabılarla çalıştığı ıslak yer onu hasta etmesin diye, ayakkabılarının üzerine streç sinema sarıyor. Hiç kapanmayan kapılardan içeri sızan soğuk havadan korunmak için atkı, bere ve eldiven takıyor. Bozuk transpaletlerle yük taşımak zorunda olan başka tüm çalışanlar üzere o da bel ağrısına yakalanıyor. 700 şahsa düşen iki tuvaletten birini kullanıyor. Sabun, peçete üzere hijyen materyallerine çoğunlukla erişemiyor. Kedi ve farelerin cirit attığını söylediği depoda, “Artık farelere o kadar alışmıştık ki korkmuyorduk” diyor. Ne vakit tahlil için bir adım atsa amirlerin yansısını çekiyor. Sorunun gündeme getirilmesini bile istemeyen yöneticiler, sıhhatsiz ve hijyensiz şartlar onun hatasıymış üzere davranıyor.
‘PANDEMİDE BOŞALAN RAFLARI BİZ DOLDURUYORDUK’
Pandemide şartlar iyice ağırlaşıyor, fazla mesai başlıyor. Marketlerin neredeyse yağmalandığı bir periyotta Fatma Yiğit ve arkadaşları boşalan rafları doldurmak için haftada 7 gün, günde en az 12 saat çalışıyor. Bir şahsa iki kişilik iş yaptırılıyor, itiraz edenlere ise kapı gösteriliyor. Sabahları gün doğmadan 6.30’da çıktığı meskenine gece 11.30’da dönüyor. Eşi ve çocuklarıyla vakit geçiremiyor: “Artık konut, konut olmaktan çıkmıştı bizim için. Yalnızca uyumak ve duş almak için kullandığımız bir otelden ibaretti.”
Fatma Yiğit’in ticari taksi sürücüsü olarak çalışan eşi Ali, pandeminin birinci ayında kaza yapıyor ve işsiz kalıyor. Tek bir maaşla üç çocuğunu okutmak ve meskeni geçindirmek üzere ağır bir yük biniyor omuzlarına. Bu nedenlerden ötürü birinci vakitler 7-24 çalışmaya razı gelmek zorunda kalıyor. Fakat bir mühlet sonra ne bedensel ne de ruhsal olarak bu durumu kaldıramayacağını anlıyor. Pazar günleri ailesiyle biraz olsun vakit geçirebilmek için gece mesaisine kaldığı günler oluyor. Cumartesi sabah 8.00’den pazar öğle 12.00’ye kadar durmaksızın çalıştığını anlatıyor.
KELAMLI TACİZE UĞRADI, UZUNLUĞUYLA DALGA GEÇİLDİ
Öte yandan Fatma Yiğit, amirlerin kelamlı tacizine de maruz kalıyor. Uzunluğuyla, aklıyla alay ediliyor. Depoda çalışan bir amirin kendisine uzunluğunu kastederek “1,5’luk” diye hitap ettiğini ve “Keşke beyninin birazını da benim için kullansan” dediğini anlatıyor. “Kadınlara uygunsuz kelamlar söylemeler, bayanları ıslıkla çağırmalar, ‘Hey sen buraya gel’ üzere tabirler vardı. Mesela yeni evlenen arkadaşımıza müsaade dönüşü ‘Sen artık bundan sonra kız değilsin kadınsın’ diyordu. Buyruk vererek konuşuyorlardı ve ‘Neden bu türlü yapıyorsunuz?’ dediğimde ‘Ben amirim yaparım’ diyordu. Amir olman benden üstünlüğünü göstermez. Kimse benimle bu türlü konuşamaz.”
TACİZCİ AMİR İSTİFA ETTİ
Depodaki birçok bayan Fatma Yiğit’le birebir durumda olmasına karşın ses çıkaramıyor. Fatma Yiğit, bayanların babalarından, ağabeylerinden, eşlerinden baskı gördüğü ve onların başını kaygıya sokmaktan korktuğu için tacize uğradığında susmak zorunda kaldığını söylüyor:
“Eşim kabul etmeseydi, benim yanımda olmasaydı ben de birçok bayan üzere susmak zorunda kalabilirdim. Zira bunu söylemek çok kolay bir şey değil. Toplum o denli bir haldeki tacize uğradığında güya hatalı erkek değil, bayan. Bayanlar korkuyor, zira ses çıkarırsa işinden olacak. İşinden olursan meskene gidince sorulacak ‘Neden işinden oldun?’ diye. Bu bayan nasıl açıklama yapabilir? ‘Bana taciz etti’ dese bu sefer ailesinden bir baskı görecek. Ağabeyim, babam duyarsa eli belada kalır diye bir kaygı da var. Ben bunu lisana getirdim zira artık birilerinin bu insanlara dur demesi gerekiyor. Her yerde daima anlattım, ona seslendim ‘Sen bana bu türlü diyemezsin’ dedim ve o da artık insanların yüzüne bakamaz hale geldi. Kendisi istifa etti. Fakat daha 4 tacizci duruyor, depoda. Ben benden sonrakiler susmasın, benden sonrakiler tıpkı şeyi yaşamasın, artık hiçbir bayan mağdur olmasın istiyorum.”
‘ONLARIN SERMAYESİ ARTARKEN BİZ ERİDİK’
İş yükü, sıhhatsiz şartlar, mobbing ve tacizle ilgili şikayetlerinin dikkate alınmamasından sonra arkadaşlarıyla bir ortaya gelerek DGD-SEN’e üye oluyor. Bu durum iş yerinde öğrenilince Fatma Yiğit’in de içinde bulunduğu sendikalı personeller fiyatsız müsaadeye çıkarılıyor. Haberi, aylar sonra erken çıktığı ve çocuklarıyla vakit geçirebileceği için çok keyifli olduğu yılbaşı günü -31 Aralık’ta- alıyor. Bunun üzerine öbür emekçilerle bir ortaya gelerek fiyatsız müsaadeye karşı direnmeye karar veriyor. Fatma Yiğit ve birlikte çalıştığı 30 arkadaşı 68 gündür Migros’un Kocaeli Şekerpınar deposunda ve Ümraniye’de bulunan Anadolu Küme önünde nöbet tutuyor.
Çalışanlar fiyatsız müsaadenin kaldırılması için hareket yaparken direnişlerinin 52. gününde Kod 29’la işten atıldı. Fatma Yiğit, bu direnişin artık bir onur problemi olduğunu ve Kod 29’la sicillerinin kirletilmesini asla kabul etmeyeceklerini tüm dünyaya haykırıyor. “Onların sermayesi artarken biz eridik, eridik. Ben emek hırsızlığı yapmadım, ben adam öldürmedim. Kod 29’la benim sicilimi kirletemezsiniz.”
Direnişe başladıkları günden bu yana hayatında pek çok şey değişiyor, kendini çok daha güçlü hissediyor. Bu süreçte başına gelen her şey için “İyi ki de yaşamışım” diyor: “Onlar bize pürüz koydukça biz güçleniyoruz. Ben evvelce polisi gördüğümde yüzümü çevirirdim bakamazdım. Fakat artık hakkımı arayıp hesap sorabiliyorum.”
Öncesinde bir rastgele bir aksiyona katılmadığını belirtiyor ve çabucak ekliyor: “Ama bilinçsiz değildim, sendikayı biliyordum. Eşimin de emsal bir süreci oldu, evvelden çalıştığı işyerinde sendika kurdular.” Aksiyonlara başladığı günden bu yana, Fatma Yiğit’in en büyük destekçisi eşi oluyor. O denli ki birden fazla vakit onunla bir arada direniş alanına gidiyor. Çocukları başta “Annemizin başına bir şey gelir” telaşı taşısa da vakitle onlar da takviye oluyor.
Direnişteki her bir emekçinin öyküsü farklı. Üç günlük babayken işten çıkarılan da var, yalnız ebeveyn olarak üç çocuk okutan da. Birleştikleri yer ise evvel fiyatsız müsaade ismiyle açlık hududunda bir fiyata mahkum edilmeleri sonra ahlaksızlıkla yaftalanarak Kod 29’la işten çıkarılmaları. Tam 68 gündür bir muhatap bekliyorlar ve Anadolu Küme Lideri Tuncay Özilhan ile görüşmek istiyorlar.
Migros depo ve Anadolu Küme önünde birlikte nöbet tuttuğu arkadaşları için “Aile gibiyiz” diyor, Fatma Yiğit. Direnişteki emekçiler ise kendilerinden yaşça büyük olan Fatma Yiğit’i ablaları olarak görüyor: “Çay alırlar birinci bana teklif ederler. Orada taburelerimiz var sonlu sayıda, birinci bana derler ‘otur’ diye. Ateş yakarlar ‘Fatma abla gel ısın’ derler.”
‘ÇADIRIMIZ OLMASA DA BİZ BİRBİRİMİZİ ISITIRIZ’
“Birbirimizin kıssalarını duydukça, sıkıntıları paylaştıkça güçleniyoruz” diyen Fatma Yiğit, şartlar güçlü olsa da aksiyonlarına devam edeceklerini söylüyor. “Yağmur yağdı, yağmur bize mahzur değil. Çadırımız olmasa bile mahzur değil, biz birbirimizi ısıtırız. Kar yağdı, biz tekrar direndik. Biz açlığa da dayanırız soğuğa da. Gün geldi yol paramız olmadı, direniş alanına yürüyerek gittik yeniden direndik. Biz yasa dışı bir şey yapmıyoruz, hakkımızı arıyoruz. Onlar oraya etten duvar örseler de çevik kuvvet yığsalar da direnmeye devam edeceğiz.”
ŞARTLARDA DÜZGÜNLEŞTİRME: ÇAY OCAĞI YAPILDI, PREFABRİK TUVALETLER GETİRİLDİ
Çalışanların devam eden direnişi birçok kazanımı beraberinde getirdi. Bunlardan en kıymetlisi tacizci iki amirin işten çıkarılması oldu. Deponun fiziki şartları da iyileştirildi. Yeni tuvaletler kuruldu, üstü kapalı çay ocağı yapıldı. Öncesinde depoda, üstü açık bir çay ocağı bile bulunmuyordu. Emekçiler çay molasında boş tırların içine girerek çay içiyordu.
HAYALİ KÜÇÜK BİR GÖZLEMECİ AÇMAK
Fatma Yiğit, Kod 29 kaldırılana ve tüm haklarını alana kadar direnmeye kararlı. Sonrasına dair iki hayali var: Birincisi içinde gözleme, poğaça ve mantı pişen küçük bir iş yeri açmak. İkincisi ise maddi zorluklar nedeniyle eğitime devam edemeyen çocuklara dayanak olmak: “İşyeri kursam da kurmasam da bunu yapmak istiyorum. Allah bana sıhhat verirse hoş bir iş de nasip ederse çocuklarım kendi ayakları üzerinde durdurduktan sonra, ben artık öbür çocuklara yardımcı olacağım. En büyük isteğim bu.”
Gazete Duvar
