Bölge vilayetlerindeki Ermeni ve Süryanilere ilişkin kimi kilise, manastır üzere yapılar ve mezarlıklar ayakta duruyor olsa da birçoğu harabe durumunda. Kimilerinin geriye yalnızca duvarları kalmışken kimilerinin da geriye yalnızca temel taşları kalmış.
Kilise ve manastır üzere ibadet yerlerinin harabe durumunda olmasının temel nedeni, elbette bu yerlerin cemaatsiz kalması. Bir vakitler buralarda ibadet eden beşerler, dünyanın birçok ülkesine dağıldı. Sahipsiz kalan ibadet yerleri bakımsızlıktan, duyarsızlıktan ve açgözlülükten tahrip edildi. Kiliselerin birçoğu buralarda ibadet eden beşerler üzere vakitle unutuldu. Kiliseler üzere inanç da göç etti.
Gazeteci, direktör Şiyar Dicle, bu kiliseleri “Kayıp Kiliseler” ismiyle belgeleme hazırlığı içinde. Dicle, bu belgesel çalışması için, “’Kayıp Kiliseler’, bu coğrafyada büyük bir çoğunluğun lisana getirdiği, ‘Bizim orada da bir kilise vardı’ kelamları üzerine ortaya çıkan bir fikir” dedi.
Şiyar Dicle ‘ÇALIŞMANIN BİR AYAĞI, İNSANLARIN İNANÇ GEÇMİŞİNİN ARAŞTIRILMASI OLACAK’
Daha evvel bölgede yaşayan Ermeni ve Süryanilerle ilgili çalışmaların içinde yer alan ve Müslümanlaştırılmış Ermeniler ve Sayfo katliamını mevzu alan belgesellerde vazife alan Şiyar Dicle, yakın vakitte çekmeye başlayacağı “Kayıp Kiliseler” belgesel sinemasıyla ilgili şunları söyledi:
“Bu arşivleme çalışmasının öbür bir ayağı, bilhassa kırsal bölgelerde bulunan lakin günümüzde ibadet gerçekleşmeyen ya da yapısal olarak yok olmuş/edilmiş kilise ve manastırlarla birebir coğrafik bölgeyi paylaşan insanların inanç geçmişinin araştırılması ve insan öykülerinin derlenmesi olacak. Öte yandan proje kapsamında toplanacak görsel ve işitsel materyaller, oluşturulacak bir web sitesinde harita tabanlı olarak gösterilecek.”
BELGESEL ÜÇ KISIMDAN OLUŞACAK
Grup, bilhassa kırsal bölgelerde yaşayan insanların inanç geçmişleri hakkında incelemeler yaparak bunu kayıt altına almayı hedefliyor. 3 kısım halinde hazırlanacak çalışmanın birinci ayağı Tunceli, Elazığ, Malatya ve Erzurum vilayetlerini kapsayacak. 2. kısım, Diyarbakır, Muş, Mardin, Urfa, Batman ve Siirt; 3. kısım ise Bitlis, Hakkari, Van, Ağrı, Kars biçiminde tamamlanacak.
Çekimlerine haziran ayında başlanacak olan belgesel, yaklaşık 2 yıl sonra izleyiciyle buluşacak. Tunceli, Malatya ve Elazığ kentlerinin yer aldığı birinci kısmın tüm post yapım basamaklarının 2022 Ocak ayında tamamlanması hedefleniyor.
KAYIP İNANÇLAR DA BELGELENECEK
Kayıp kiliseleri belgesel yapma fikri hakkında bilgi veren Dicle, “Aslında yakın bir vakit evvel çıkan bir niyet değil. Bu coğrafyada büyük bir çoğunluğun lisana getirdiği ‘Bizim orada da bir kilise vardı’ kelamları üzerine ortaya çıkan bir fikir bu. Lakin bu yapılar hakkında çok az fikir sahibi olduğumuzu düşününce somut bir şeyler yapmak gerektiğine inandık” dedi.
Dicle, kiliselerle birlikte kayıp inançların da peşine düşeceklerini belirtti: “Bu topraklarda geçmişte Ermeni ve Süryani halklarına ilişkin çok fazla ibadet yeri olduğunu biliyoruz şüphesiz lakin büyük bir kısmının neye benzediğini dahi bilmiyoruz. Yalnızca mimari açıdan değil olağan, bulunduğu bölgede yasayanların inanç geçmişlerinden de pek emin değiliz. İşte bu yüzden kaybedilmiş inançların da peşine düşmüş bulunduk.”
Kayıp kiliseler bölgesinde yaşayan insanların ruh hallerini de merak ettiklerini söyleyen Dicle, “Proje, birinci bakışta yalnızca günümüze ulaşmayan mimari yapılardan bahsediyormuşuz üzere gelebilir lakin bizim için bir o kadar kıymetli olan ve hatta birincil önceliğimiz haline gelen inanç geçmişleri sıkıntısı de var” biçiminde konuştu.
Dicle, “Günümüze ulaşmayan bir kilisenin bulunduğu bölgede yaşayanlar da belgeselimizin konusu, tıpkı öbür yüzlerce köyde olduğu üzere. Bu ibadethane etrafında yaşayan insanların gözünden orayı anlamak istiyoruz. Farklı yaş grubundakiler ile yapacağımız görüşmelerde o insanların nasıl bir ruh hali ile o yapılara yaklaştığını da merak ediyoruz” tabirlerini kullandı.
ÇEKİMLERİ 2 YIL SÜRECEK BELGESEL İÇİN KAMPANYA BAŞLATILDI
Büyük bir coğrafyada çekim yapacaklarını belirten Dicle, 2 yıl üzere bir müddete muhtaçlıkları olduğunu söyledi.
“Biz yalnızca bir harita çıkarmanın ötesinde insan öyküleri de derlemiş olacağız” tabirlerini kullanan Dicle, tamamlanan belgeselin sonunda ne göreceğimize dair öngörüsünü ise şöyle lisana getirdi: “Öngörünüz nedir sorusu, bu coğrafyada çabucak herkesin cevap vereceği bir soru. Şöyle ki; bu topraklarda yüzyıllardır ne yaşandığını bilmeyen yoktur. Ve bu çok uzak olmayan tarih okumasını yapabilecek herkesin rahatlıkla cevap verebileceği bir soru. Bu yüzden belgeselin sonunda ne çıkacağını aslında bir bakıma herkes biliyor. Biz yalnızca kayıt altına almak istedik.”
Çekimleri geniş bir coğrafyada yaklaşık iki yıl sürecek belgesel için bir kampanya başlattıklarını belirten Şiyar Dicle, her kesitten dayanak beklediklerini de lisana getirdi.
Kampanyanın buradan dayanak verilebilir.
Gazete Duvar
