Bloomberg’de yayımlanan bir haber tahlilde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, ‘Türkiye’nin bölgesel güç olma tarafındaki ulusal çıkarlarını uygulamaya koymak için donanma kapasitesini artırdığı’ belirtildi. Türkiye ve Yunanistan’ın Ege Denizi’nde karşı karşıya gelmeleri halinde nasıl bir tablo ortaya çıkacağını donanma kapasiteleriyle açıklayan Bloomberg, Türkiye’nin bu kapasitesini artırarak bölgesel güç olma yolunda askeri adımlar attığını savundu.
BBC Türkçe’nin çevirisiyle, makalede şu sözler yer aldı:
“Geçen yıl Boğaziçi’nden geçen bir Türk filosu, 16. yüzyılın en büyük korsanlarından ve Osmanlı amirali Barbaros Hayrettin Paşa’nın mezarını selamlıyordu. Bu, Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’in büyük bir kısmına hakim olduğu vakitlerden kalma bir gelenek.”
“Ülkenin bugüne kadarki en büyük donanma tatbikatından dönen denizcilerin bu hareketi, sembolik bir değer taşıyordu. Türkiye donanma kuvvetini yine inşa ederken ve tartışmalı sularda hak argümanı uğraşına girerken, Batı’daki klasik düşmanlarıyla bir kere daha itilaf halinde.”
‘GERİLİM DOĞALGAZIN ÖTESİNDE’
Doğu Akdeniz’deki doğalgaz rezervleri üzerinden yaşanan gayrete Türkiye ile birlikte Kıbrıs, Mısır, Yunanistan ve İsrail’in de dahil olduğunu belirten makale, tansiyonun, bölgede doğalgazın bulunmasından çok daha eskiye gittiğini savunuyor:
“Donanmasının ne kadar büyüdüğü, Erdoğan’ın, Avrupa, Rusya ve ABD ile baş başa gidebileceği Müslüman bir bölgesel güç olma amacında ne kadar istekli olduğunu gösteriyor.”
‘DİĞER ÜLKELER ŞAŞIRDI’
“Yerli üretim gemileri ve denizaltılarının yardımıyla güçlenen donanma, Erdoğan’ın ülke sonları dışında muvaffakiyetle güç kullanmasını sağladı. Bu denizlere kıyısı olan ülkeler hem şaşırdı hem de alarma geçti. Üstelik daha büyük fırkateynler de yolda, 27 bin tonluk bir uçak gemisinin de gelecek yıl hazır olması bekleniyor.”
‘TÜRKİYE’NİN KARŞI GELMEK İÇİN KÂFI GÜCÜ VAR’
Bloomberg makalesinde Kaliforniya Deniz Çalışmaları Yüksek Lisans Okulu’nda Ulusal Güvenlik Bağlantıları profesörü ve Türkiye’nin denizlerde yürüttüğü çalışmalar konusunda uzman Ryan Gingeras’ın görüşlerine de yer veriyor. Gingeras, “Görünenin çok da altında olmayan bir yerde, onlar için çok daha heyecan verici kimi konular var. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki en büyük güç olduğu fikri ve ona nazaran davranılması isteği gibi… Kendilerini düşmanlar ve rakiplerle çevrili üzere görüyorlar ve bütün güçlerini, buna karşı gelmek için kullanacaklar. Zira bunun için kâfi güçleri var.”
Türkiye’nin donanmasındaki gelişimin, gelişen mahallî silah sanayisinin yalnızca bir kesimi olduğu belirtilen yazıda, “Savaş gemilerinden atak helikopterlerine, silahlı insansız hava araçlarına kadar her yeni üretim, Türk yetkililer tarafından Batılı tedarikçilere karşı ‘stratejik bağımsızlık kazanma’ yolu olarak tanımlanıyor” tabirlerine yer veriliyor:
“Erdoğan 2023’ü, Türkiye’nin tüm askeri teçhizatına sahip olacağı yıl olarak hedefliyor. Lakin bu pek mümkün gözükmüyor. Tıpkı vakitte meseleler yaşayan 750 milyar dolarlık bir iktisatta, günümüz koşullarında ‘büyük güç’ hayallerini gerçekleştirmek için de kuşkular var. Avrupa Birliği de Türkiye’ye yönelik yaptırımları gündemine aldı.”
“Türk ordusu bu kurallar altında da Suriye’nin kuzeyine girerek masadaki yerini aldı. Libya’da da Türk savaş gemileri Trablus’ta işgal altındaki hükümete yardım götürerek savaşın seyrini değiştirdi.”
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki doğalgaz arama ve sondaj çalışmaları yapan gemilerine de donanmanın eşlik ettiğini hatırlatan makale, bu sularda Yunanistan ve Kıbrıs’ın da hak sav ettiğini belirtiyor:
“Geçen ay iki NATO üyesi olan Yunanistan ve Türkiye’nin gemileri karşı karşıya geldi. Bu, Ege Denizi’ndeki adacıklar üzerinden tansiyonun yaşandığı 1996’dan bu yana iki ülkenin savaşa en yaklaştığı an oldu.”
‘YUNANİSTAN’I DIREKT TEHDİT ETTİ’
Erdoğan’ın 26 Ağustos’ta, Malazgirt Zaferi’nin yıldönümünde söylediği “Türkiye Akdeniz, Ege ve Karadeniz’de hakkı olan hissesi alacak. Şayet bir şey yapacağız diyorsak onu yaparız, bedelini de öderiz” kelamlarının hatırlatıldığı makalede, bundan yalnızca birkaç gün sonra 30 Ağustos Zafer Bayramı’nı da yeni bir gemiden fırlatılan güdümlü füzeyi ve sıvı yakıtla çalışan bir uzay roketi ‘müjdeleyerek’ kutladığı anlatılıyor:
“Son olarak cumartesi günü de diplomatik bir tahlile varılmazsa ‘sahada’ acı çekeceğini söyleyerek Yunanistan’ı direkt tehdit etti.
“Erdoğan’ın bu savaşçı halini ne kadar ciddiye almak gerektiği şimdi bilinmeyen. Danışmanı ve sözcüsü İbrahim Kalın, kısa müddet evvel Bloomberg News’e verdiği röportajda ‘Türkiye’nin Akdeniz’deki ortaklarını, uzun müddettir dikkate alınmayan çıkarlarını ciddiye almaya ve müzakere etmeye zorlamayı amaçladığını’ söyledi.
“Yunanistan ise Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku’na dayanarak ülkenin kıta sahanlığı için adaların da dikkate alınması gerektiğini savunuyor. Fakat bu BM hukuk metnine Türkiye taraf değil. Ankara’ya nazaran bir ülkenin kıta sahanlığı, ana kara dikkate alınarak hesaplanmalı. İki taraf da masaya oturmayı teklif ediyor fakat bunun yakın vakitte olacağına dair bir işaret yok.
‘TÜRKİYE YALNIZ KALMIŞ GÖRÜNÜYOR’
“Türkiye’nin zorlayıcı yaklaşımı Akdeniz’deki öbür güçlerin de dikkatini çekmiş durumda. Lakin bu tavır, 83 milyon nüfuslu ulusu yalnız bırakmış görünüyor.”
Rusya’nın bu ay sonunda Akdeniz’de tatbikat yapacağı; Fransa’nın yüksek güçlü Rafale jetlerini Rum idaresinin yönetimindeki bölgeye gönderdiği; ABD’nin de Kıbrıs’a yönelik silah ambargosunu kısmen kaldırdığı hatırlatılan yazıda, Erdoğan’ın ‘milliyetçi yaklaşımının kutuplaşmış Türkiye’de geniş kesitlerde dikkat çektiği’ vurgulanıyor. Kutuplaşmanın ise “Erdoğan’ın dindar muhafazakar destekçileriyle laik kesim arasında” olduğu belirtiliyor.
GÜRDENİZ: ARTIK İŞLER DEĞİŞTİ
Türk donanması eski siyaset planlama yöneticisi ve “Mavi Vatan” fikrini ortaya çıkaran emekli amiral Cem Gürdeniz’in şu kelamlarına de makalede yer veriliyor:
“Ben bir Kemalistim, İslam’ın siyasete alet edilmesine mutlaka karşıyım. Lakin ABD ve Batı Avrupa’nın asıl çıkarlarının Türkiye’nin çıkarlarına karşı olduğu fikrine katılıyorum. Baş yapıları çok kolay: 1923’te mağlup oldu ve Anadolu’yu terk ettik lakin Ege Denizi’ne sahip çıktık. Türklerin kara insanı olduğuna ve denizde ne isterlerse alabileceklerine inanıyorlar. Hayır, artık işler değişti.”
Yeni planlamalara nazaran Türkiye’nin donanmasının, uzunca bir vakittir Ege Denizi’nde daha güçlü aktör olarak görülen Yunanistan’ınkine nazaran daha güçlü olacağı belirtilen yazıda, tüm bunlara karşın savaşın kaçınılmaz hale gelmediği tabir ediliyor.
‘ÇİN ÜZERE ADIMLAR ATMA İHTİMALİ KAYGI VERİCİ’
Lakin Londra merkezli bir niyet kuruluşu olan Memleketler arası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü’nde araştırma uzmanı olan Hugo Decis’in kelamlarına yer verilerek, “Gerilimin yükselmesi riskinin arttığı” belirtiliyor: “Gerçekten endişelenmemiz gereken şey, Türkiye’nin tıpkı Çin üzere adımlar atarak emrivaki dinamiğinin gelişmesi olmalı.” Çin, Doğu Çin Denizi’ndeki adacıklarda hak sav ederek asker çıkarmıştı.
Yazının başında bahsedilen büyük donanma tatbikatının isminin da “Mavi Vatan” olduğu belirtilen yazıda, Barbaros Hayrettin Paşa’nın Avrupa kıyılarını tahrip eden bir köle taciri olarak anıldığı yazılıyor ve 1538’deki Preveze Savaşı’nda bir ortaya gelen Hristiyan birliklerini yenerek 30 yıl içinde Akdeniz’i bir Türk gölü haline getirdiği hatırlatılıyor.
Makale, Gürdeniz’in kelamlarıyla bitiyor: “Bu Türkiye’nin iç siyasetiyle ilgili bir sorun değil. Bu uyuşmazlıklar, hükümet değişse de ortadan kalkmayacak.” (BBC Türkçe)
Gazete Duvar
