ANKARA – Gazi Üniversitesi, İzmir Bayraklı’da 100’ün üzerinde kişinin vefatına, bine yakın kişinin yaralanmasına yol açan sarsıntının akabinde bölgede incelemelerde bulunmak üzere heyet oluşturdu. Seferihisar’dan başlayarak zelzelenin ağır sonuçlarının kaydedildiği Bayraklı’ya kadar zelzele bölgesini gözlemleyen heyet, önümüzdeki günlerde hazırlayacağı raporu da kamuoyuyla paylaşacak.
Oluşturulan heyette yer alan ve hasar gören binaları inceleyen Gazi Üniversitesi Zelzele Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden Doç. Dr. Bülent Özmen’e nazaran bilhassa Bayraklı’da birçok bina kurallara uygun yapılmamış. Tabanla barışık olmayan, beton kalitesi düşük ve mühendislik hizmeti alınmadığı izlenimi veren yapılarla karşılaştıklarını aktaran Özmen, “Mevcuttaki bina sarsıntı yönetmeliği, sarsıntı bölgeleri haritası ve taban etüdü raporları dikkate alınmadan bu binalar yapılmış” dedi.
‘DEPREMİN ARA TANIMADIĞI GERÇEĞİNİ GÖRMÜŞ OLDUK’
Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri ve Zelzele Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkez Müdürü Prof. Dr. Samet Arslan başkanlığında kurulan inceleme heyetinde Prof. Dr. Sabahattin Aykaç, Prof. Dr. Oğuzhan Akbaş ve Doç. Dr. Bülent Özmen yer aldı.
Zelzele bölgesinde yaptıkları incelemeye dair en kıymetli tespitlerini, “Depremin uzaklık tanımadığı gerçeğini bir defa daha görmüş olduk” tabirleriyle aktaran Doç. Dr. Özmen, zelzelenin Seferihisar açıklarında yaklaşık 24 kilometre uzaklıkta meydana geldiğini ve 35 kilometre uzunluğunda bir yüzey kırığına neden olduğunu anlattı. Kırılma sonucu düşen bloğun kuzey istikametinde eğimli olduğunu belirten Özmen, “İzmir’e hakikat sarsıntı dalgalarının daha süratli hissedilmesini eğim istikametinin o tarafa gerçek olmasına bağlıyoruz” dedi ve şunları söyledi:
Doç. Dr. Bülent Özmen“Fakat burada değişik noktalardan biri Seferhisar’ın kuzey istikamette kalmasına karşın hasarının çok az olması. Bu epeyce dikkatimizi çekti. Seferihisar ve Sığacık’ta yalnızca tsunami nedeniyle meskenlerin ve iş yerlerin maddi ziyana uğradığını gördük. Yapmış olduğumuz gözlemlerde buradaki konutlarda çok önemli bir hasara rastlamadık. Seferihisar ve Sığacık’ta yerle barışık olarak binaların yapılmış olduğunu, mevcuttaki sarsıntı haritası, yer etüt raporu ve bina zelzele yönetmeliğine uygun olarak büyük ihtimal yapıldıklarından ötürü önemli formda hasar görmediğini görmüş olduk.”
‘BİNALAR KURALLARA UYGUN VE YERLE BARIŞIK YAPILMAMIŞ’
Seferihisar’dan Bayraklı’ya geldiklerinde binalarda önemli hasarlarla karşılaştıklarını belirten Özmen, “Yıkılan, ağır hasara uğrayan, çöken binaları gördük. Bayraklı sarsıntının uzaklık tanımadığı gerçeğini göstermiş oldu” dedi. Bayraklı’daki ağır, orta ve az hasarlı bina sayısının epeyce fazla olduğunu belirten Özmen, buradaki yıkımın yalnızca bir nedene bağlanamayacağını söyledi ve tespitlerini şöyle tabir etti:
“Bizim birinci belirlemelerimize nazaran binalar muhakkak kurallara uygun olarak, yerle barışık bir formda yapılmamış. Ne beton kalitesi çok iyi ne de mühendislik hizmeti alınmış üzere durmuyor. Mevcuttaki bina zelzele yönetmeliği, sarsıntı bölgeleri haritası ve taban etüdü raporları dikkate alınmadan bu binalar yapılmış. Binaları zelzeleye güçlü yapılmamaları ve yer özelliklerinin dikkate alınmamasının yanı sıra bir de sarsıntı dalgaları faktörü kelam konusu. Bizim rezonans dediğimiz olay. Yani bu sarsıntı olduktan sonra dalgalar yayılıyor, kayada süratli, zayıf tabanda yavaş yayılıyor ve zayıf yerde daha kuvvetli formda binaya yansıyor. Zelzele sonucunda hem yer kabuğu hem de bina sallanıyor. Şayet İkisinin salınımı tıpkı olursa rezonans dediğimiz olay oluyor ve sarsıntının yıkım gücü artıyor. Bir üçüncü neden olarak, rezonans nedeniyle bu binaların yıkılmış olabileceğini düşünüyoruz. Burada hem denetim mühendislerine hem o çalışmaları yapan insanlara da büyük sorumluluk var. Kimlerin kusuru varsa onların da açığa çıkarılması gerekiyor.”
‘ARTÇI AZAMÎ 5.6 YA DA 5.7 BÜYÜKLÜĞÜNDE OLUR’
İzmir’deki sarsıntının akabinde sayısı bin beş yüzü bulan artçının kayıtlara geçtiğini, 45’inin 4’ün üzerinde, 2 adedinin de 5’in üzerinde kaydedildiğini belirten Özmen mümkün artçının büyüklüğüne dair şunları söyledi:
“Geçmiş tecrübelerden öğrendiğimiz bu artçı şokların büyüklüğü azamî 5.6 yahut 5.7 büyüklüğe kadar varabilir. Münasebetiyle şimdi 5.6 ya da 5.7 büyüklüğünde bir artçı olmadı. En büyük artçı 5.1 büyüklüğündeydi. Burada kuvvetle mümkün artçı olacaktır. Temel ana şokta hasar görmeyen binaların bu artçıdan hasar görmesi mümkün gözükmüyor. Lakin hasar gören binalara girilmesin denilmesinin sebebi de bu. Bu büyüklükte artçı şok beklendiği için girilmemesi ikazları lisana getiriliyor.”
‘ÜLKENİN TAMAMINA YAKIN YERLEŞİM YERLERİ SARSINTI TEHLİKESİ ALTINDA’
İzmir sarsıntısının yaralarının bir taraftan sarılırken bir taraftan da ülkenin zelzele tehlikesi altında olduğu gerçeğiyle yüzleşilmesi gerektiğini söyleyen Özmen, bölgesel olarak risklere işaret etmek yerine Türkiye genelinde adımların atılması gerektiğini belirterek kelamlarını şöyle sürdürdü:
“550 tane karada zelzele üretme potansiyeli olan canlı fay var. Buna denizel ortamdaki, hudut ülkelerdeki fayları eklesek sayısı bine çıkıyor. ‘Balıkesir’in, Ege’nin sarsıntı riski yüksek’ demekten fazla ‘ülkenin çabucak hemen tamamına yakın yerleşim yerleri sarsıntı tehlikesi altında’ demek daha gerçek. Bu gerçeği ortaya koyup kabul edip sarsıntı risklerinin azaltılması çalışmalarına odaklanmamız lazım. Nasıl müdahale noktasında iyi bir pozisyona geldiysek zelzele risklerinin azaltılması konusunda da önemli çalışmalar yapıp ülkemizi dirençli hale getirmemiz gerekiyor.”
Gazete Duvar
