İZMİR – Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) donelerine nazaran 2015 yılında 856 bin kişi Türkiye’den Yunanistan’a deniz yoluyla geçiş yaptı. O tarihten bu yana geçişlerde azalma olsa da 2019 yılındaki rakam yaklaşık 60 bin civarında. 2015’ten beri Avrupa devletlerine ulaşmak için bu tehlikeli yolculuğu göze alan kişilerin yaklaşık 2 bini ise denizde hayatını kaybetti.
2015’teki büyük göç hareketiyle birlikte Yunanistan’ın Midilli adası da Avrupa’ya geçiş yapmak isteyen mültecilerin uğrak noktası haline geldi. Bu devirde istekli olarak arama-kurtarma ekibine başvuran Sibel Karadağ, Skala Sikamineas köyündeki arama kurtarma ekiplerinde Türkiye’den giden tek istekli olarak çalıştı. Moria Kampı’nı “cehennem” olarak tanımlayan Karadağ, hudut kesiminin gündelik pratiğini görmek için etnografik araştırma yaptığını tabir ederek, “Midilli, 2015’ten beri gazetecilerin, medyanın, akademisyenlerin, araştırmacıların odak noktasıdır. Fakat hiçbiri orada yaşamazlar. Bu, lokal halkın da, STK’ların da, mültecilerin de bildiği bir şeydir. Gelir, sorularını sorar ve masraflar. Halbuki orada direkt onlarla yaşamak, mahsusen de güvenlik güçleriyle birlikte birebir habitusu paylaşarak yaşamak, dışarıdan hiçbir biçimde erişemeyeceğiniz bir haber sağlıyor. Onlarla birlikte yaşadığınızda bambaşka bir pencere, , bambaşka bir bulvar açılıyor. Ben de bunu yapmaya çaba ettim” diyor.
Koç Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Milletlerarası alakalar Bölümü’nde doktorasını tamamlamak üzere olan ve tıpkı devranda Göç Araştırmaları Pratik ve Araştırma Merkezi ve GAR Göç Araştırmaları Derneği’nde araştırmacı olarak çalışan Sibel Karadağ’la Ege Denizi’ndeki mülteci geçişlerini ve tanıklıklarını konuştuk.
‘AB, GÖÇÜN DUVARLAR ÖREREK ENGELLENEMEYECEĞİNİ İDRAK ETTİ’
Suriye Savaşı ile yaşanan büyük göç hareketi ile birlikte AB’nin göç ve had siyasetleri da uzun müddettir gündemimizde bölgesini koruyor. AB’ye tarihî olarak baktığımızda geçmişten bugüne nasıl bir göçmen siyaseti görüyoruz?
AB’nin günümüzdeki göç ve had siyasetlerinin taşları aslında 1985’teki Schengen Muahedesi ile döşenmeye başladı. Üye memleketler arasındaki sonlar erirken, AB’nin dışsal hudutları giderek daha da korunaklı hale gelmeye başladı. 80’li yıllardan itibaren tüm yerkürede gitgide artan açlık, yoksulluk, savaşlar ve çatışmalar global şark ve güneyde milyonlarca kişisi daha iyi bir hayat umuduyla yollara döktü. Artık tepeye ulaşmış olan bu global eşitsizlik, yollara düşen mültecinin vücudunda cisimleşir aslında. O tarihten itibaren de, global kuzey ve garbın hudut siyasetlerinin da ana işlevi, bu kitleleri engellemek üzerine şekillenmeye başladı.
“Mülteciler umumide hava karardıktan sonra yolculuklarına başlarlar. Bazen kaçakçılar önayak olur, bazen de mültecilerin kendi ağları içerisinden beşerler bunu organize eder. Ege’deki bir kıyıda öncü otomobil dolaşır ve tenha kıyıları gezer. Kolluk kuvveti yahut devriye olup olmadığına bakarak keşif yapar.”
2004 yılında AB’nin, şimdiki yeni ismiyle had ve sahil güvenlik ünitesi Frontex kuruldu. Ve AB, göçün salt dış hadlere bariyerler, duvarlar örerek engellenemeyeceğini idrak etti. 2005 yılından itibaren göçü global bir siyaset aracılığıyla önlemenin yollarını aramaya başladı. 2016 yılındaki AB-Türkiye mutabakatı da onun bir kesimiydi. Yani 2015 yılındaki büyük göç hareketiyle birlikte bir anda Türkiye de bu coğrafyalardan biri haline geldi. Gelgelelim hepimizin bildiği üzere bu siyasi amaç maksadına ulaşmak şöyle dursun, mutabakat yaptığı komşu memleketlere büsbütün göç üzerinden şekillenen siyasi bir avantaj sağladı. Ve hem AB’nin kendi içerisinde, hem de onun memleketler arası mealde kurduğu bağlar açısından büsbütün göçmen siyasetleri üzerinden şekillenen, karşılıklı oynanan kartlar eşliğinde bir diplomasiye dönüşmüş oldu.
‘ŞİDDET FIILLERI HUDUT DENETIMLERININ RUTİNİ HALİNE GELDİ’
Bu ağırlaşan ve ağırlaşan göç hareketi ile birlikte daha çokça yük taşımak durumunda kalan Yunanistan üzere AB’nin hudut devletlerinde ne üzere milletlerarası hukuk ihlallerine şahit oluyoruz?
AB’nin had memleketleri ve aslında adeta bir tampon kesim haline gelen komşu devletler, tüm bu hudut siyasetlerinde yükün daha fazlasını üstlenmek zorunda kaldılar. Ve gitgide daha da artan şiddet aksiyonları hudut denetimlerinin bir rutini haline geldi. Binaenaleyh tüm bu göç ve had denetim mekanizmalarının bizatihi kendisi aslında memleketler arası hukukun ihlalidir.
Bugünün yerküresinde 1945 sonrası konjonktürün gereksinimleriyle belirlenmiş milletlerarası metinlerin bir işlevselliği yok artık. Tam da bu yüzden tahminen de bakış açımızı ve söylemimizi değiştirip bizatihi hukukun kendisinin nasıl bir eşitsizlik düzlemi üzerinde şekillendiğini sorgulamamız lazım. Bizim bugün medyada ya da AB tarafından “mülteci krizi” olarak isimlendirilen şey bir mülteci buhranı değil; bizatihi bu siyasal ve iktisadi rejimin kendi buhranıdır. O nedenle biraz bu pencereden bakmamız gerektiğini düşünüyorum. Aksi takdirde, yaşanan bütün bu vakaları bir istisnai hal olarak görmeye devam ettikçe, siyasi sahamızın da direniş sahasının da daralacağını düşünüyorum.
‘MÜLTECİLERİN TEMEL GAYESI KARŞIKİ IŞIKLARA ULAŞMAKTIR’
Mültecilerin yola çıkış hikayesi nasıl başlıyor? Bir mülteci botu Türkiye kıyılarından ayrıldıktan sonra yolculuk boyunca neler geliyor başına?
Mülteciler umumide hava karardıktan sonra yolculuklarına başlarlar. Bazen kaçakçılar önayak olur, bazen de mültecilerin kendi ağları içerisinden beşerler bunu organize eder. Ege’deki bir kıyıda öncü otomobil dolaşır ve tenha kıyıları gezer. Kolluk kuvveti yahut devriye olup olmadığına bakarak keşif yapar. Sonrasında mülteci küme o kıyıya getirilir. Kıyıda 10-15 dakika içerisinde lastik bot şişirilir. Kümenin içerisinde genç bir erkeğe kabaca motoru nasıl sürmesi gerektiği öğretilir ve yolculuk bu türlü başlar.
Botlarda sanılanın bilakis kaçakçılar öbekle birlikte gitmezler. Genç erkeğe motoru nasıl kullanacağını öğrettikten sonra çoğunlukla öbeğe şu söylenir: “Şu gördüğün karşı ışıklara ulaşana kadar dümdüz gideceksin”. Bottaki kişiler da o denli yaparlar. Gecenin zifiri karanlığında, tehlikeli dalgalarda, rüzgarda saatlerce sürecek ölümcül bir yolculuk da bu halde başlar. Yunan kıyıları Türkiye’den gözüktüğü için mültecilerin temel maksadı karşıki ışıklara ulaşmaktır. Ona ulaşana kadar da durmazlar, durmadan gitmek isterler.
Ege Denizi üzerinde had koordinatlarıyla deniz üzerinde oluşturulan bir orta hat var. Şayet bu hattın Türkiye tarafında yakalanırlarsa hudut güvenliği gereği olursuz geçiş yaptıklarından sahil güvenlik ekiplerince durdurulup sahil güvenlik botlarına aktarılırlar ve Türkiye limanlarına getirilirler. Mülteci botu, bu orta hat hududunu geçerse bu defa Yunan Sahil Güvenlik ya da Frontex ekibi botu durdurur. Mültecileri kendi botlarına aktarıp adalardaki limanlara getirirler. Olağan bu orta hat hududunu geçerek Yunanistan sularına vardıkları durumda gerçekleşen bir rutin. Şayet bot yolculuk esnasında batma riski yaşarsa bu sefer mülteciler, sahil güvenlik acil hatlarını ya da tüm Akdeniz’de kurtarma operasyonları için oluşturulmuş sivil bir platform olan Alarm Phone’u arayarak kurtarma talep ederler. Alarm Phone, mülteciler arasında şaşırtıcı aşamada yaygın olan bir haberdir.
‘GERİ İTME, EGE DENİZİ’NİN RUTİNİ’
Sizin de Yunanistan’da bulunduğunuz yıllarda geri itme pratiğiyle birlikte botların batırıldığına dair haberler yaygındı. Yunanistan’daki güvenlik güçleri botların durdurulması için ne cins formüller kullanıyorlar? Siz hiç tanıklık ettiniz mi?
Geri itme pratiği, Yunan güvenlik güçlerinin mülteci botu tam orta hattı geçecekken çeşitli askeri tekniklerle botu Türkiye tarafına hakikat itmeye çalışmalarıdır. Bunun için pek çok teknik kullanılıyor. Mesela deniz üzerinde kendi sürat botlarıyla dalga yaratıp ya da manevra yaparak mülteci botunu Türkiye tarafına ittirirler. Bazen de botun motoruna halat atarak motoru çıkarır ve botu durdurup ilerlemesini engellerler. Kimi hengam epeyce ilkel bir yolla kanca kullanarak ittirirler. Bazen de botu söndürürler.
Bunlar 2015 yılından bu yana tanıklık ettiğimiz teknikler. Bunlara her gün yenileri ekleniyor ki son haftalarda yeni imajlar gelmeye başladı. Üçgen formunda, fermuarla kapatılmış yüzen çadırlar yapmışlar. Mültecileri bu çadırlara koyarak Türkiye kıyılarına geri gönderiyorlar. Son iki haftadır içi mülteci dolu, yüzen çadırlar Türkiye kıyılarına gelmeye başladı. İnsan hakları aktörleri de dahil tam olarak o alanda ne yaşandığı bilinmediği için umumide bu geri itme tekniklerini yeniden bir istisnai hal zannederiz. Lakin orada yaşayan herkesin bildiği üzere bu pratikler neredeyse Ege Denizi’nin rutini. Bunlar düşündüğümüz üzere istisna değil. Ben de dahil orada arama kurtarmada bulunan kişilerin çokça tanıklık ettiği şeyler.
‘BOTTAN ÇIKARDIĞINIZDA HER AN KUCAĞINIZDA BİRİSİ ÖLEBİLİR’
Saha araştırmanız boyunca tıpkı devranda Midilli’de arama kurtarma operasyonlarında istekli olarak bulundunuz. Bu devir boyunca botu kıyıya yanaşan mültecilere ne tıp müdahalelerde bulunuyordunuz? Bize denizdeki deneyimlerinizi aktarır mısınız?
Mülteci botu orta hat haddini geçip Yunan sularında çeşitli yollarla tespit edildiği anda Yunan Sahil Güvenliği yahut Frontex, denizde mülteci botuna sahih harekete makbul. Deniz ortasında onu durdurur. Mülteciler o esnada Yunan sularına girip girmediklerini bilmediklerinden zıtlarına çıkan tüm kolluk kuvvetlerinden kaçarlar. Zira ne olursa olsun bot kıyıya yanaşana kadar mülteciler durmak istemiyor. Güvenlik güçleri ise onları durdurmaya çalışır deniz üzerinde. Hem haddi olursuz geçtikleri için hem de kişileri kamplara koyabilmek için. Aksi halde mülteciler adaya kendileri çıktıkları anda büsbütün teftişten kaçmış hale geliyorlar. O yüzden botu durdurup kendi botlarına alarak Midilli’deki limana getiriyorlar.
Bot limana yanaştığında neredeyse tüm işi STK’lar yapıyor. Güvenlik güçleri umumide limanda bizim başımızda denetleme hedefiyle dururlar. Kişilerin bottan alınmasıyla birlikte hipotermi riskine karşı alüminyumdan yapılma kurtarma battaniyesini kıyafetlerinin içinden geçirerek örtmek zorundasınız. Organ donması riskine karşı birinci yaptığımız iş bu oluyor. Alışılmış mahremiyet açısından erkekler ve bayanlar olarak vazife paylaşımı yapıp öncelikli olarak battaniyeyi geçirmek için onlardan müsaade almamız gerekiyor.
Midilli’de Skala Sikamineas limanı.
Sonrasında ağır vakalarda devreye giren çok az sayıda tabip ve hemşire bizlere yardımcı oluyor. O denli bir an ki, bottan çıkarttığınızda her an kucağınızda biri ölebilir. Çok çokça evlat, genç, gebe bayan, kronik illeti olan kişiler var. Her an birisinin kucağınızda ölme ihtimaline karşı hem sakin hem de çok çabuk olmak zorundasınız. Doğal kişilerin her tarafları ıslak ve büyük bir kısmı şok ve travma içerisinde. Aslında pek birçoklarının yolculuk esnasında ortaya çıkan ya da kronik sıhhat sıkıntıları var. Her an doğurma riski olan gebe hatunlar olabiliyor. Bu kişilerin maruz bırakıldığı bu zulme ve irtihalle hayat arasındaki o çok ince çizgiye çok yakından tanıklık ettim.
Bunları yaşamak, tanıklık etmek kolay değil…
Evet, her an ölme riski olan 20-30 mülteci size bakıyor ve kim olduğunuz hakkında hiçbir fikri yok. Çoğunlukla nereye geldiklerini dahi bilmiyorlar. STK’daki istekli de ona yabancı, elinde silah tutan güvenlik gücü de… O yüzden birinci bot yanaştığı hengam şunu söylemeye çalışıyorduk: “Şu an bir Avrupa kıyısında, Yunan adasına yanaşmış durumdasınız. Bizler istekli çalışanlarız. Sizleri bottan indirip birinci yardım müdahalesi yapacağız. Korkmayın, sakin bir halde sizleri karaya aktaracağız.” Birinci hamlemiz bu oluyor. En üzücü olansa bottan çıkartıldıktan sonra direkt gideceklerini zannediyorlar. Benimle muhabere kuran mültecilerin birinci soruları “Almanya’ya, Fransa’ya hakikat gideceğiz artık değil mi?” oluyor. Kampa konulacaklarını, aylarca belgisiz bir mühlet kampta kalacaklarını da çoğunlukla bilmiyorlar.
‘TÜRKÇE KONUŞTUĞUMDA TRAVMATİZE OLAN KIŞILER OLDU’
Evet, mültecilerle birinci anda Türkçe konuştuğunuzda yine Türkiye’ye geldikleri hissini yaşamıyorlar mı?
O benim için travmatik bir durum. Mülteci botu kıyıya yanaştığı devir Arapça, Kürtçe ya da Farsça tercüman nadiren bulunduğu için bottaki mültecilere ben malumat veriyordum. Zira mülteci botlarında umumide evlatlar ve gençler az da olsa Türkçe biliyorlar. Birinci başlarda sıhhat durumlarını sorduğum için ağlayan, bunalıma giren, Türkiye’ye geri getirildiğini ve Avrupa’ya ulaşamadığını zannedip travmatize olan beşerler oldu. Birinci haftadan sonra onlara Avrupa’da olduklarına dair malumat vermeye başladım. Birinci cümlem “Ben Türkiyeliyim ancak korkmayın! Burası Yunanistan” formunda oluyordu ki endişe yaşamasınlar.
Ne çeşit sıkıntılarla karşı zıdda kaldınız? Bilhassa Yunan güvenlik güçleriyle yaşadığınız sıkıntılar nelerdi?
STK’ların yaşamsal risk olsun olmasın mülteci botunu gördükleri anda Yunan sahil güvenliğini haberdar etmeleri gerekiyor. Fakat onlardan müsaade çıktığında botun yanına gidebilirsiniz. Müsaadesiz gidildiği an kaçakçı sayılıp gözaltına alınabilirsiniz.
Meydanda güvenlik güçleriyle irtibatı sağlayan ve sesli alarm koyduğumuz Whatsapp gruplarımız var. Zira günün her saatinde mülteci botu gelebilir. Alarm çaldığında Yunan sahil güvenliği 10 dakika içinde şu koordinatlarda bota yaklaşın diyor. Biz gönüllüler de çabucak hazırlanıp limana gidiyoruz. O muhabere kesinlikle Whatsapp üzerinden ya da ortak bir telsiz üzerinden gerçekleşiyor.
Bot batması durumunda denizde boğulma riski olan kişilerden laf ediyoruz. Her ne kadar Whatsapp’tan müsaade alsanız da sizin limana gitmeniz, limandan bota binmeniz, bottan o mültecinin yanına gitmeniz zati bir hengam alıyor. Müsaade gelmeden de çıkamıyorsunuz. Yani bürokratik sürece takılmasanız dahi sürecin kendisi devir alıyor. Bütün bu mevzulardan dolayı güvenlik güçleriyle STK’lar arasında daimi olarak çekişmeli bir işbirliği mevcut. Mahsusen son yıllarda STK’lara olan ağırlık daha da artmış durumda. Onlar da olabildiğince o yerde kalma savaşı veriyorlar. Zira Yunan sahil güvenliğinin kararına bağlı olarak ortamdan atılabilirler. Ve STK’lar orada kalabilmek, varlıklarını sürdürebilmek ismine tanıklık ettikleri pek çok şiddet vakasını da kamusallaştırmaktan imtina edebiliyorlar.
‘BİZİ ÇOKLUKLA MÜLTECİLER TESELLİ EDER’
Bir de fotoğrafın gayri yüzünden, STK’lar ile mülteciler arasındaki bağlantının boyutundan bahseder misiniz?
Nasıl ki güvenlik güçleriyle aranızda siyasi konum hamleleri yapıyorsanız, öbür taraftan mülteciyle kurduğunuz münasebette de pek çok etik problemle karşılaşıyorsunuz. Yani sizin kim olduğunuz, imtiyazlı konumunuz ve madunla kurduğunuz bütün bağlantı pek çok etik sorunsalı da peşinde getiriyor. Elbette orada istekli olarak bulunmanın zorlukları mevcut. Gece-gündüz her an bot gelebilir ve sizin 5 dakika içerisinde hazır olup limana inmeniz gerekli. Karşılaşacağınız şey her ne olursa olsun sakin kalmalısınız. Bunu her gün yapabilmek kolay olmuyor. Lakin ben her akşam şunu tekrarladım kendime: “Acı, onların acısı, bundan rol çalma.” Orada bulunduğum mühlet içerisinde ortamdaki en güçlü kişiler daima mültecilerdi.
“Moria’yı sözlere dökmekte zorlanıyorum. Bu yerküredeki cehennemin billurlaştığı bir alan varsa, benim tanıklık ettiğim kadarıyla Moria derim…”
Limandan sonra onları geceyi geçirebilmeleri için muvakkat bir kampa götürüyoruz. Kampta kazanlarla yemek prodüksiyonu, kıyafet dağıtımı vb. işlerin hepsini biz yapıyoruz ve bütün gece nöbetleşe onlarla birlikte kalıyoruz. Kampa gelince gönüllülerde duygusal boşalmayla birlikte ağlama bunalımına girenler çok oluyor. O denli durumlarda bizi ekseriyetle mülteciler teselli eder. Bu, imtiyazlı olanın ne kadar kırılgan bir öznelliğe sahip olduğunun da göstergesi natürel. Bir akşam, bir genç yanıma gelip “Üzülme abla, biz neler gördük. Bize dert tınne” demişti. Omzuma elini koyarak teselli etmeye çalışmıştı beni. O an garip bir utanç duygusu kaplıyor kişisi. Ve doğal ki direnmeyi de onlardan öğreniyorsun.
‘CEHENNEMİN BİLLURLAŞTIĞI BİR ALAN VARSA MORIA DERİM’
Mültecilerin GGM üzere adeta birer cezaevi biçiminde işletilen merkezlerde daima hak ihlaline maruz kaldığını biliyoruz. Yunanistan’da bu kapatılma durumu nasıl yönetiliyor?
Köydeki süreksiz kamptan sonra BM otomobilleri mültecileri, merkezdeki Moria Kampı’na götürüyorlar. Pek çoklarının medyadan, raporlardan, belgesellerden görüp duyduğu o vahim kamp Moria. Moria, bilindiği üzere günümüz yerküresinde koşulları en beğenilmeyen kamp seçildi. Pek çok kişi tahminen medyadan nasıl bir mekan olduğunu takip ediyordur lakin aklınıza getirin desem bile tahayyül edemeyeceğiniz koşullarda bir bölge orası. Su yok, tuvalet yok, çok az sayıda olan plastik tuvaletler daima dışarı taşıyor, tüm bir kampta çok ağır bir koku her mekana sinmiş durumda. Kamp içerisinde güçlü bir şiddet, arbede ve taciz var. Farklı mülteci öbekleri içerisinde meseleler yaşanıyor. Zira bu kamplar homojen mülteci kümelerinin kaldığı yanlar değil. Bunlar çatışma kesiminden gelen ve mahal yer birbirleriyle de çatışmış,, bambaşka etnik, diyaneti, politik geçmişten gelen kümeler ve siz bunların hepsini birebir anda saklı bir yerin içerisinde hapsediyorsunuz.
Moria’da kolluk kuvvetlerinin mültecilere uyguladığı şiddet, erkeklerin bayanlara ve evlatlara yönelik taciz-tecavüzü, esasen o kampın olağan durumu haline gelmiş durumda. Ve bu beşerler aylarca gelecekleri hakkında en ufak bir malumatları, fikirleri olmadan orada öylece bekliyorlar. Sonu gelmeyen bir bekleyiş. Buna dair önlerinde görebilecekleri hiçbir ipucu yok. Kağıt üzerinde bürokratik hiçbir süreç yapılmıyor. Yani Moria’yı ben sözlere dökmekte zorlanıyorum. Bu yerküredeki cehennemin billurlaştığı bir alan varsa, benim tanıklık ettiğim kadarıyla Moria derim.
‘MÜLTECİLER ARTIK FAKIR DEĞİL, AÇ HALE GELDİLER’
Pandeminin çabucak öncesinde Edirne Pazarkule’de Yunanistan’a geçmek isteyen mültecilerin günlerce tampon yerde çok sıkıntı koşullar altında kaldıklarını gördük. Elbette pandemi sırasında bu geçişler azaldı, fakat bizi nasıl bir yaz bekliyor?
Hatırlayacak olursanız Edirne sürecinde hudutların açıldığı haberi yayılmaya başlayınca birebir hengamda Midilli de karıştı. Zira bir anda orada da “Türkiye hudutları açmış, milyonlar geliyormuş” üzere haberler çıkmaya başladı. Var olan şu anki sağ idarenin kızıştırdığı, yavaş yavaş hazırladığı bir kitle zati var. Bir de bu haberin yayılmasıyla birlikte mülteci aksiliği 2015’ten bu yana birinci kez bu denli arttı. Benim de çalıştığım muvakkat kampı yaktılar. Limana yanaşan birkaç mülteci botunu denize ittirmek istediler. Çalışan STK gönüllüleri sokakta, kafelerde dövülmeye başlandı. Fakat Edirne hadiseleri bitene yakın anladılar ki 2015’teki üzere milyonlar gelmiyor. Bu türlü bir gerçeklik de yok şu an.
Gelgelelim bu yaz, sıradanlaşma süreciyle birlikte büyük bir hareketliliğin olacağını bekleyenler az değil. Pandemi sürecinde ise, Türkiye’nin umumî içinde bulunduğu ekonomik durumda, herkesi etkileyen, herkesi fakirleştiren durumu da göz önüne aldığımızda, mülteciler artık fakir değil, bizatihi aç hale geldiler. Bu sebeple, bu yaz hareketliliğin tekrar yaşanacağını kestirim etmek herhalde mümkün. Yunan güvenlik güçlerinin yeni geri itme tekniklerini bulması, şiddetini son haftalarda daha da arttırması da buna işaret.
‘MİLYONLARCA GÖÇMENİN VÜCUDU GLOBAL EŞİTSİZLİĞİN İFŞASI’
Bütün yerkürede artan had denetimlerini düşündüğümüzde, bu bize günümüzün siyasetine dair ne söyler?
Hadler, aslında özünde çok temel bir iktidar mantığını barındırır. Hangi vücutlar bir noktadan sair bir tarafa hareket edebilir, kimler edemez? Bu yalnızca kişilerin değil, canlı ya da cansız tüm varlıkların hareketliliğini yönetmek; parada, finansta, kapitalde, teknolojide, besinlerde, hepsini katabilirsiniz. Bu sebeple siyasal ve toplumsal hayatta sonlar, devletin yapısı, vatandaşlık, egemenlik, iktisadi rejim ve kişiler arasında inşa edilmiş tüm hiyerarşilerle direkt bağlı. Bilhassa son 20 yıldır ise, sonlar, global eşitsizliğin neticesinde göç etmek zorunda kalan milyonlarca kişisi engellemek için inşa ediliyor. Yollara dökülen milyonlarca göçmenin vücudu, bu global eşitsizliğin en çıplak ifşasıdır. Tüm yerkürede fakirleşme sürecinin en alt segmentini oluşturup sığındıkları devletlerde göz gerisi edilmesi en kolay olan topluluk.
Fakat hâlâ eşit ve özgür bir yerküre arzulayan kişilerin bu gerçekliği görebildiğini düşünmüyorum. 21. yüzyıl, bir evvelki yüzyılın tarihî pratikleriyle ve daha vatandaş odaklı örgütlenme aklıyla anlaşılabilecek bir periyot değil. Günümüzde, göçmeni örgütlenmenin ve dayanışmanın en temel öznesi haline getirmek zorunda olduğumuz bir yerkürede yaşıyoruz. Hâlâ daha düşünsel ve pratikte kendini özgürlükçü ve eşitlikçi kanatta gören kişilerin bu görme biçimine eriştiklerini düşünmüyorum. Göçmen, bir tarafta her gün medyada sayılara ve istatistiklere indirgenerek nesneleştirilen bir topluluk. Gayrı taraftan ise, aciz, çaresiz ve iradesiz olarak konumlandırılıp herkesin vicdan gösterisi yaptığı bir küme. Yerküre Mülteciler Günü’nde şunu dileyebilirim; umarım göçmeni, acıdığımız, merhamet duyduğumuz, vicdanımızı rahatlatmak için ufak iyilikler yaptığımız bir topluluk olarak görmekten çıkıp onları bir siyasi özne olarak, hem de bu yerkürenin çok temel bir aktörü olarak görmeye başlarız. Lakin bu temelde oluşturulan dayanışma ağları bir değişimin öncüsü olabilir.
Gazete Duvar
