Cevdet Acu
2012’den beri Bursa’da hayata ikinci defa tutunmaya başlayan ve yeniden Bursa’da kendisi üzere pazarda çalışan dört “insan” tarafından dövülerek öldürülen 17 yaşındaki Suriyeli mülteci Hamza Ajan’ın kıssasını anlatacağım artık.
Hamza, 2012’de bu yana Türkiye’de yalnızca insanca yaşamaya çalışan yaklaşık 3,6 milyon Suriyeli mülteciden yalnızca birisiydi. Hamza, dört kişi tarafından dövülerek öldürüldüğünde yalnızca 17 yaşındaydı.
Yasal olarak şimdi reşit bile değil, çocuktu. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne nazaran, “erken yaşta reşit olma durumu hariç, 18 yaşına kadar her insan çocuk sayılır.” Hasılı Hamza, tertemiz vicdani ve ismi üzere aslan yüreğiyle “insanlara” insan olma kıymetlerini hatırlatma çabası verirken katledilen gencecik bir fidandı.
İDLİP’TEN GELİYORUM
Hamza Ajan 15 Temmuz 2020’de vahşice öldürüldü. Fakat yaşıyor olsaydı ve mülteci olarak yalnızca bu yaşına kadar gördüklerini anlatsaydı, koca bir ansiklopedi bile çıkardı.
Ve tekrar eminim bu anlattıkları Türkiye’deki birçok insanın ve kitlesel medyanın umurunda bile olmazdı. Zira birçoğu Hamza’nın öldürülmesini haber niteliği taşıyan bir hadise olarak görmedikleri için yayınlamadılar bile. Fakat bu dünyada haktan ve ezilenden yana hal alan her bir kişinin yapacağı üzere bugün Hamza olup onun anısına hürmetle Hamza ismine konuşacağım.
Evet, ben Hamza’yım. Zorla yurdundan, yerinden edilen Suriyeli bir mülteci. 2011’de ülkemde beşerler kronik hale gelen yolsuzluğa ve tiranlığa başkaldırdığında yalnızca 8 yaşındaydım.
Ailemle birlikte o sırada Suriye’nin kuzeybatısındaki, farklı halk topluluklarına konut sahipliği yapmış tarihi İdlip şehrinde yaşıyordum. Açıkçası tüm meselelere karşın o güne kadar çok memnundum. Zira arkadaşlarım vardı. Şimdi çocuktuk. Her gün daima birlikte İdlip’in caddelerinde oynuyor ve tekrar daima birlikte eğleniyorduk. Her birimizin geleceğe dair hayalleri ve umudu vardı.
GÜL ve SU
2011’in birinci aylarında, ülkemde birtakım insanların hükümeti protesto ettiğini her akşam daima birlikte ailece yemek yerken televizyonlarda görüyordum. Bir şeylerin yolunda gitmediğini hissettim o vakitler. Beşerler birinci olarak yalnızca barışçıl bir halde gitgide artan ekonomik sıkıntıları ve despot hükümeti proteste ediyordu.
Bu beşerler daha iyi bir gelecek mümkün diye hareket ediyordu. Ekonomik eşitsizliğin ve adaletsizliğin karar sürdüğü sistemin değişmesi için kararlı ve istekliydiler. Protestolarda “özgürlük ve değişim” diye bağırıyorlardı ve hatta birtakım kentlerde protestocular rejim askerlerine gül ve su veriyordu.
Beşerler, hükümet yetkililerinin orantısız bir güç kullanıp protestoya katılan insanların hayatını büsbütün yok edeceğini hesaba katmamıştı. Suriye yönetimi maalesef protesto edenlerin sesini duyup sıkıntıları çözmek yerine, gül ve su dağıtan protestoculara şiddet uygulayarak var olan sorunu büyüttü. Yetmedi, hükümet kimi kentlerde protestoculara karşı silah kullandı ve 2011 ortalarında protesto sürecinde askerlere gül ve su dağıtan akımın kurucularından aktivist Ghaith Matar, Darayya’da meyyit olarak bulundu.
Otoriter hükümet her şeyi denetim edebilmek için kentlerin her yanına barikatlar kurmaya başladı. Bir yandan her gün protestolarda ölenlerin sayısı yükseliyor, öteki yandan da hükümetin uyguladığı şiddete itiraz etmek için protestolara katılan kişi sayısı artıyordu. Toplum içinde çatışmanın derecesi arttı ve bu durum ülkenin her yanına yayılmaya başladı.
Kentler ve hatta aileler bile politik görüşlerine nazaran ayrışmaya başladılar. Her gün birçok konut, tank ve helikopter taarruzlarıyla tahrip oluyor ve insanlara ömür alanı bırakılmıyordu. Bütün bunlardan sonra ülkemde her şey negatif manada değişmeye başladı.
EKMEK VE ÖZGÜRLÜK
Sonunda bu şiddet ailemle birlikte yaşadığım İdlip şehrine de vardı. Hükümet güçleri sivil insanları öldürmeye devam ediyor ve insanları sessizliğe gömmeye çalışıyordu. İdlip, yani meskenim, yurdum ve çocukluğum gözümün önünde yanıyordu. Arkadaşlarımla oyunlar oynadığım sokaklar artık kanlı bir savaşın alanı olmuştu.
Artık burada hayat bitmişti, tüm arkadaşlarım kenti çoktan terk etmişti. Bu da yaşadığım yerin ve hayallerimin yıkılmaya başladığı andı. Her gün mevte çok yakın olduğumu düşünüyor ve etrafımda gördüğüm şiddet görünümlerinden ötürü korkuyordum. Ailemle birlikte kentimizi terk etmek zorunda kaldık. Halbuki isteklerimiz kolaydı. Herkes için eşit derecede ekmek ve özgürlük. Fakat bu taleplerin hepsi şiddetle bastırıldı.
Biz de Suriye’nin komşularından birisi olan Türkiye’ye göç ettik. Bizim üzere çaresiz durumda olan binlerce çocuk, yaşlı, engelli ve genç üstünde yalnızca giyebileceği bir elbiseyle Türkiye’ye varmaya çalışıyordu. Herkes bir anda konutundan ayrılmak zorunda kaldığı için kimsenin yanına eşya alma fırsat olmamıştı. Çoğumuz bu çatışma kısa müddette bitecek ve bizler (Suriyeliler) vatanımıza huzurla geri döneceğiz diye düşünüyordu.
Uzun bir yürüyüşün akabinde hududu geçtik ve komşu Türkiye’ye girdik. Türkiye’deki insanların bizi pek sıcak karşılayacağını düşünüyordum. Herkesin bize anlayış göstereceğine inanıyordum. Zira bizler zorla konutumuzdan çıkarılan bir halkız. Hatta Türkiye’deki birinci günlerde bizimle ilgili haberleri ve fotoğrafları gördüğümde herkesin bizi hakikaten umursadığını düşündüm. Televizyonda birçok siyah ekip elbiseli siyasetçilerin bizim fotoğraflarımızla konuştuğunu görüyordum. Olağan Türkçe bilmediğim için ne söylediklerini anlamıyordum.
Belirli bir mühlet sonra Türkçe konuşma ve yazmayı öğrendiğimde bizimle ilgili birden fazla şeyin yanlış anlatıldığını anladım. Sonradan öğrendim: Aslında birçok insan bizim hakkımızda konuşurken yalnızca Suriyeli olduğumuz için bizi aşağılıyormuş. Siyah kadro elbise giyenler de bizi hırsızlıkla yahut bir gün ülkelerinde mafya olma ihtimalimiz ile suçluyormuş. Seçmenlerine iktisadın berbata gidiyor olmasının nedeni olarak bizi gösteriyorlarmış.
Hülasa, Türkiye’de makûs giden her şey için Suriyelilerin suçlandığını gördüm, günah keçisi olmuştuk. Beşerler Suriye’den keyfi ayrıldığımızı düşünüyordu. Yetmezmiş üzere, vakit zaman mahallî insanlardan kimileri bize şiddet uyguluyordu hem de hiçbir neden olmaksızın.
ÖLDÜRÜLDÜĞÜM GÜN
Çaresizdim. Onurlu bir halde özgürce yaşayabileceğim bir yer yok üzere görünüyordu. Ailemin de ekonomik durumu makûs olduğu için Bursa’da bir pazarda iş buldum ve çalışmaya başladım. Daha iyi bir iş yapmayı ben de isterdim elbette lakin çok fazla seçeneğim yoktu. Suriyeli bir mülteci için iş bulmak epeyce güç, zira yasal kısıtlamalar var. Yani daha iyi bir iş bizim için bir lüks.
Çalıştım bu türlü, geleyim öldürüldüğüm güne. 15 Temmuz’da Bursa’nın Gürsu ilçesinde akşam saatlerinde benim üzere pazarda çalışan dört kişinin bir bayanı taciz ettiğini gördüğümde anında müdahale ettim.
Ben zorla yerinden edilen bir mülteciyim, yaşadığım toplumda fakat bayanların özgür olduğu kadar özgür olabilirdim. Yani bayan özgürse mülteci de özgürdür. Yani aslında bir yerde bu toplumun içinde yaşayan bir insan olarak kendi haklarımı da savunuyordum.
Evet, o bayan da benim üzere Suriyeliydi. Lakin onun nereli olduğu, kim olduğu, hangi lisanı konuştuğu ve hangi dine inandığı yahut inanmadığı beni ilgilendirmiyordu. Suriyeli olmasaydı da onun taciz edilmesine karşı çıkardım. Ben müdahale ettiğimde dördü birden bana saldırıp dövmeye başladı. Yapmayın, vurmayın, zulmetmeyin dedikçe onlar daha sert vuruyordu. Ne söylediysem beni dinlemediler.
En nihayetinde toplumun bir kesimi ol(a)mayan ve topluma sonradan eklemlenen biriydim onlar için. Her birisinin gözlerinde bana karşı olan nefreti görebiliyordum. Nefretle hareket eden bu beşerler, şuurumu yitirene kadar beni dövdüler. Etrafta arbedeyi gören beşerler ambulansı arayıp beni hastaneye götürmüşler. Beyin kanaması geçirmişim ve artık her şey için çok geçmiş.
ARTIK DAHA KEYIFLI MUSUNUZ?
Artık yaşıyor olsaydım tüm bu üstte yazılanları tek tek anlatırdım: Hüzünlerimi, yıkımlarımı, bu genç yaşta uğradığım tüm haksızlıkları anlatırdım. Evet, ben öldüm lakin içinizden birileri benim adıma, beni öldüren o dört bireye şunu sorsun lütfen: “Hamza fizikî olarak yok artık aranızda, artık daha mı memnunsunuz yahut artık daha mı az probleminiz var? Sizin için ne değişti?”
Ben Hamza Casus. Yurdundan zorla yerinden edilmiş milyonlarca Suriyeli mülteciden yalnızca birisiydim. 15 Temmuz 2020 tarihinde dört kişi beni döverek katlettiğinde yalnızca 17 yaşındaydım. Benden söylemesi: Arbede etmek yerine yalnızca birbirinizi dinlemeye çalışın, birbirinize karşı önyargılar oluşturup birbirinizi ‘öteki’leştirmek yerine gönülden gönüle köprü kurmak için çabalayın.
Bu kelamım bilhassa erkeklere, artık kirli ellerinizi bayanların üzerinden çekin ve onları hiçbir formda taciz etmeyin. Yazımı hayatını benim üzere sürgünde geçirmiş ve tekrar benim üzere sürgünde hayatını kaybetmiş, hüznün ve sevdanın en büyük isimlerinden birisi olan Suriyeli şair Nizar Qabbani’nin bir şiiriyle sonlandırmak isterim.
Neden?
Kendimi her vakit sorgularım.
Neden sevgi dünyadaki herkes için lakin herkes için yok?
Tıpkı şafak vakti güneşin herkes için doğması üzere
Neden sevgi, ekmek ve şarap üzere değil?
Yahut tıpkı ırmaktaki su üzere değil?
Neden beşerler bir şeyleri kirletmeden kolay bir biçimde sevemiyor?
Tıpkı denizdeki balık üzere yahut ayın galaksideki dönüşü üzere.
Neden sevgi, vatanımda bir şiir kitabı kadar pahalı değil?
Neden?
Not: Sevgili Hamza, yerin cennet olsun. Seni koruyamadık, sana insani bir ömür alanı sağla(ya)madık. Hamza, tacize uğrayan bir bayanı savunurken katledildi, o hepimize sonunda vefat bilse olsa kayıtsız koşulsuz hak savunuculuğu yapmamız gerektiğini gösterdi. Bize düşen de onun anısına ve insani duruşuna hürmetimizi göstermek ve Hamza’nın kıssasını dünyanın dört bir yanına yaymak. Kendi adıma altını çizerek söylemek istiyorum. Nefes aldığım surece Hamza’nın sesi olacak ve onun bize bıraktığı insani mirası yaşatmaya devam edeceğim. Hamza’nın çok pahalı ailesine de baş sıhhati diliyorum. Elbette Hamza’nın tırnağı bile olamam lakin beni de bir oğlunuz bilin.
Gazete Duvar
