“Azerbaycan Suriyeleşmenin eşiğinde…”
Bu kelamlar Azebaycanlı muhalif Gıyaseddin “Gıyas” İbrahimov’a ait… Gıyas şimdi 26 yaşında olmasına karşın, çarpıcı ve barışçıl protesto hareketleriyle ülke çapında şöhret sahibi olmuş bir anarko sosyalist. Daha evvel Bakü’deki Haydar Aliyev heykelini grafitiyle yazılamak, apartmanının damından mahalleye Ahmet Kaya dinletmek üzere kolay sayılabilecek aksiyonları nedeniyle tekraren gözaltına alındı ve mahpus yattı.
Pazartesi günü son gelişmeler hakkında bilgi aramak için aradığımız İbrahimov, telefon konuşmamızdan kısa mühlet sonra konutu basılarak gözaltına alındı. O anları canlı yayın yaparak Facebook’tan paylaşan İbrahimov, kendisini götürmeye gelen biri üniformalı, öbürü sivil giyimli iki bireye neden gözaltına alındığını soruyordu. Azerbaycan İstihbarat Teşkilatı’ndan (DTX) geldiğini söylemekten çekinmeyen vazifelinin tutumu da anbean kameraya yansıdı.
Onun müşahedelerine nazaran, yaklaşan savaşın ayak sesleri iki aydır duyuluyordu. “Beklediğimizden bir ay erken oldu” diyen Gıyas, ülkenin bu kere evvelkilere benzemeyen bir kaos durumuna, adeta bir bilinmeze sürüklendiğini düşünüyor.
Azerbaycan halkının savaş istediğini belirten genç muhalif, internetin kesildiğini, halkın devlet televizyonuna mahkum edildiğini, Azeri ordusundan kayıplarının gizlendiğini ve gerçek bilgi alabilmek için Ermenistan medyasını takip ettiğini söylüyor.
Büyük devletlerin kendi çıkarına nazaran davrandığını, Türkiye’nin de onlardan pek farklı olmadığını düşünen İbrahimov, Azerbaycan’ın öncelikli sorununun Karabağ’ı geri almak olmadığını, öncelikle otoriter rejimden kurtulmaları gerektiğini söylüyor. Tarafların Karabağ sıkıntısını diplomasi yoluyla çözebileceği söz eden İbrahimov, bu bakımdan Ermenistan’ın samimiyetinden de kuşkulu.
İbrahimov, başına gelenleri ve ülkesindeki gelişmeleri anlattı:
‘ERMENİSTAN BİZE NEDEN SALDIRSIN Kİ?’
“İki aydır vilayetlerimizden haberler geliyordu. Beklediğimizden bir ay erken oldu fakat bunu bekliyorduk. Aliyev ‘Ermeniler provokasyon yaptı’ diyor. Ermenistan alacağını almış. Neden saldırsın ki? Yedi ilimiz onları elinde, statüko benim lehime olsa, ben bir savaş başlatmam.
Atmosfer 2016 Nisan’ından farklı… Artık Ermeni tarafı da savaş durumuna geçti. Bu kere Azerbaycan’daki milliyetçiler de daha hareketli. ‘Yine yarım bırakmayalım, başlamışken Karabağ’ı alalım’ diyorlar. Sonucu aşikâr olmayan bir şeye sürükleniyoruz güya.
Aylardır bir savaş havası hakim. Çarşıda pazarda beşerler savaşı konuşuyorlar. Azerbaycan medyası savaş propagandası yapıyor. Dezenformasyon had safhada. İnterneti de kestiler, VPN’le bağlanıyoruz. Büyük bir kitle AZTV’ye mahkum kaldı. Kayıplarımızı Ermeni medyasından öğreniyoruz.”
‘AZERİLERİN RUHUNA YENILGI DUYGUSU SİNMİŞ’
“Azerbaycan halkının çoğunluğu savaş istiyor. Zira biz mağlup bir ülkeyiz. Topraklarımızın yüzde 21’i işgal edilmiş. Halkın ruhuna sinmiş bir yenilgi duygusu var. Ama bugün savaş isteyenler vakitle sonuç alınmadıkça bıkabilirler.
Ermenistan’da da berbat bir rejim var ancak onlar iyi-kötü demokrasilerini kurdular. Bizde diktatör bir rejimin olması onların lehinedir. Dünyaya makûs bir manzara veriyoruz.”
‘TÜRKİYE DİPLOMASİ İÇİN UĞRAŞ EDEBİLİRDİ, ETMEDİ’
“Ben her şeyden evvel demokrasiyi ve insan haklarını önemsiyorum. Diplomasi yoluyla çaba edilmediğini düşünüyorum. Savaşı körüklemektense, sorunları çözmek için yumuşak bir siyaset izlenebilir. Ama Türkiye’nin ve Azerbaycan’ın tavrı bu istikamette değil. Ermenistan’ın da tıpkı biçimde davrandığını düşünüyorum. Savaşlar halkları yönetmek için gereklidir çünkü…
Toplumun genelinin gözünde Türkiye bizim büyük kardeşimiz. Gelip halletmeli… Lakin büyük devletler kendi gayelerine nazaran davranırlar. Türkiye de onlardan farklı değil.”
‘STALİN DE KAOSUN BÜYÜMESİNDEN SORUMLUDUR’
“1918’de Çarlık Rusya yıkılınca bu sorun başladı. Stalin periyodunda kaos siyasi boyut kazandı. Karabağ’a özerklik tanıdılar. Dağlık Karabağ bölgesinde yüzde 70’ye yakın Ermeni çoğunluk vardı. Yalnız Şuşa kentinde Azeriler çoğunluktaydı. Zengezur bölgesi de Ermenilere verildi. Sovyetlerin bu sorunu tahlil biçimi, sorunu daha da büyüttü. Tahminen arazi değişimi daha mantıklı bir tahlil olabilirdi.
Azerbaycan’ın niyeti hiçbir vakit Ermenileri deport etmek olmadı. Bunu birçok Azerbaycanlı bilmiyor. Birçoklarında Ermenileri oradan atma fikri var. Bunu birçok Azerbaycanlı bilmiyor. Birçoklarında Ermenileri oradan atma fikri var. Ancak Azerbaycan’ın resmi makamları bile onu demiyor. Ermenilerin Karabağ’da huzur içinde yaşayacağını söylüyorlar. Bu kulağa beğenilen geliyor alışılmış fakat Ermeniler haklı nedenlerle Azerbaycan’a güvenmiyorlar. Karşılıklı nefret giderilmediği sürece de güvenmeleri mümkün değil. Hasebiyle Karabağ’ın özerk bölge olmasını istemiyoruz, biz artık Azerbaycan’a bağlı kalmayacağız diyorlar.”
‘KENDİ REJİMİMİZİ DEĞİŞTİRMEYE ODAKLANMALIYDIK’
“Onlara kızamıyorum, zira Azerbaycan’ın halini görüyorsunuz. Bir heykele fotoğraf çizdim diye üç yıl mahpus yattım yani. Ermeni bize bakıp sülale diktatörlüğü görüyor, nasıl güvensin? Yani Azerbaycan’ı haksız duruma düşüren Ermenistan’ın gücü ya da ne söylediği değildir. 30 yıldır devam eden otokratik rejimidir. Her türlü rüşvetin döndüğü, toplumsal adeletin ayaklar altına alındığı bir cemiyet…
Sen evvel devlet olarak vatandaşlarına karşı sorumluluklarını yerine getir. Biz Karabağ’ı geri almaya değil, kendi rejimimizi değiştirmeye odaklanmalıydık. Bu rejim değiştiği taktirde Ermenilerle kendi aramızdaki sorunu çözmek daha kolay olur. Demokratik bir cumhurbaşkanımız olsaydı, Paşinyan’la oturup insani bir formda sorunun tahlili için daha çok çaba ederdi. Ancak Aliyev kitleye gövde gösterisini yapmak için Paşinyan’a laf atıyor, meydan okuyor.”
‘KARABAĞ BİZİMDİR YA DA ONLARINDIR DEMEMELİYİZ’
“Karabağ bizimdir, onlarındır demek istemiyorum; statüsü ne olmalıdır, kim kimi inandırmalıdır, onu bilmiyorum. En azından nefreti içimizden atabilseydik, bir ortaya gelip konuşabilirdik, ben bu türlü düşünüyorum. Bakın Yugoslavya’daki arbede da birebir tarihlerde çıkmıştı. Boşnaklar mı bir çıkar elde etti bu işte, Sırplar mı, Hırvatlar mı? Mesela ETA eninde sonuna silahla olmayacağını anlamadı mı, oturup konuşmak gerek demedi mi?
Ermenistan’da büyük Ermenistan mefkuresini savunanlar var. Orada da etnikçi faşizan güçler var. Bunu kabul etmek gerek. O da önemli bir sorun oluşturuyor. Lakin bu bizde de var. Amerikalı diplomatlar Mehmed Emin Resulzade’ye soruyorlar. Karabağ sıkıntısının tahlilinde neye dayanıyorsunuz? Diyor ki, tarihe dayansak daha birçok diğer yerlere de ‘bizimdir’ dememiz lazım, coğrafyaya istinat etmeliyiz. Ermeniler de buna nazaran konuşmalılar. Ben 50 yıl evvel buraya geldim, 100 yıl evvel buraya geldim, 2000 yıldır buradaydım falan, bu türlü olmaz, bugüne bakmalıyız.”
‘ERMENİLER ‘TAMPON BÖLGE’DEN ÇEKİLSE YETERLI OLUR’
“Şu an Ermenilerin Azerbaycan içinde denetim ettiği arazi Karabağ’ın iki katı kadardır. Tampon bölge dedikleri kısmı ‘savaş hali’ ile açıklıyorlar. O kısımda türel hak tez etmiyorlar. Lakin bir yandan da ediyormuş gibiler. Bilhassa Ermenistan ve Karabağ ortasında koridoru sağlayan Laçin bölgesini vermek istemiyorlar. Bu problemli bir durumdur. Rusya’nın çıkarları için istediği bir şeydir. Yanlış buluyorum. Gerçek tahlil halklar ortasında sağlanır. Ortada üçüncü bir devlet değil, memleketler arası barış gücü olmalıdır. Ermeniler en azından birkaç reyonu boşaltıp taviz verseler, oraya barış gücü yerleşse, masaya oturmak kolay olur. Ancak onlar da endişeleriyle hareket ediyorlar. Yeniden de ben onları eleştirmektense, kendi ülkemi daha çok eleştirmeyi tercih ederim.”
‘AZERBAYCAN’IN ÖZERKLİĞİ LAĞVETMESİ YANLIŞTI’
“1988’de Ermeniler Miatsum denen bir hareket başlatmışlardı. Ermenistan’ın Karabağ’la birleşmesini istiyorlardı. Bugün Karabağ’ın bağımsız olmasını istiyorlar fakat 88 yılında talep bu türlü değildi. Artık Ermenistan devletinin bile resmi tavrı Karabağ’ın bağımsız devlet olması…
Buna karşılık 91’de Azerbaycan devleti Karabağ’ın özerkliğini lağvetti. Bu türel açıdan yanlış bir karardı. Halbuki artık münakaşa hallolsun da, Karabağ’a özerklik veriyor Azerbaycan devleti…”
‘CUMHURİYET’İN HABERİNİ PAYLAŞTIM, GÖZALTINA ALDILAR’
“İTV kanalının spikeri birkaç köyün işgalden kurtulduğunu bildirirken gözyaşlarını tutamamıştı. Sizin Cumhuriyet gazetesi de onu haber yapmıştı ve tweetlemişti. Ben de ona yanıt olarak ‘iyi b.k yedi’ yazmıştım. Ben bunu hiçbir vakit ülkedeki gerçekleri söylemeyen bir medya kanalının spikerinin samimiyetsizliğine, halkı savaş propagandasına alet etmeye çalışmasına, onun artistik tutumlarına reaksiyon olarak yazdım. Yani yaptı de ne oldu, demek istedim.
Kelamda vatansever beşerler screenshot’ını alıp yaymışlar ve birtakım tahriflerde bulunmuşlar. Hakikaten o denli çarpıtmalar ki, ben güya askerlerin köyleri özgürleştirmelerini, onların askeri muvaffakiyetlerini aşağılamışım. Ondan sonra bana tehditler yağmaya başladı. Seni öldüreceğiz bildirileri attılar. Ben de açık adresimi verdim, buyurun gelin dedim. Aslında bana hakaret edenlerin birçok meskenimi biliyordu…”
‘İSTİHBARAT, BAYANLARIMIZIN GÖZYAŞINI AŞAĞILADIN’ DEDİ’
“Sabah kapım çalındı. Üniformalı birini karşımda buldum. Bana askeri merkezden seferberlik buyruğu için geldiklerini söylediler (*). Ben onların polis olduklarını anladım. Gösterin kağıdı dedim. O vakit DTX’dan geldiklerini itiraf ettiler. Beni götürdükleri yerde yumuşakça nasihat ettiler. Sen bizim bayanlarımızın gözyaşını aşağıladın. Bak başına bir iş gelir, biz senin iyiliğini düşünüyoruz dediler. Hür bırakıldıktan sonra kimilerinin Twitter’da benim hakkımda ‘onu biz şikayet ettik, o vatan hainidir, Ermeni’dir’ yazdığını gördüm. Neyi şikayet etmişler anlamadım. Devlet esasen her şeyimi izliyor.
‘İNSANLARIN GERÇEĞİ ANLAYACAĞINI UMUT EDİYORUM’
“Can güvenliğimle ilgili bir korku duymuyorum. Yanlış bir şey yapmıyorum. İnsanların gerçeği anlayacağını umut ediyorum. Ben ülkemin ve insanlarımın geleceğini düşünüyorum. Bu niyetsiz kitle bakış açısının sonunda facialara sebep olacağını düşünüyorum. Lakin ne yazık ki, devleti gasp edenlerin onların vatani hislerini kendi çıkarları için kullandıklarını anlamakta zorlanıyorlar.”
GIYAS İBRAHİMOV KİMDİR?
Bakü’de gazetecilik öğrencisiyken Haydar Aliyev’in heykeline yönelik yazılama aksiyonuyla ismini duyuran Gıyas İbrahimov, 2016-2019 yılları ortasında mahpus yattı.
Özgür bırakılması için ortalarında İnsan Hakları İzleme Örgütü, Memleketler arası Af Örgütü, Freedom House, Avrupa Birliği ve ABD Dışişleri Bakanlığı’nın da bulunduğu pek çok kurum ve kuruluş davette bulunmuştu.
Avrupa İnsan Hakları Duruşması kelam konusu haksız mahkumiyet nedeniyle Azerbaycan devletini 72 bin Euro para cezasına çarptırmıştı.
Azerbaycanlı aktivist savaş zıddı paylaşımları nedeniyle konutu basılarak gözaltına alındıDÜNYA
Ahmet Kaya çalarak başkaldıran Azeri gence gözaltı: Polis gelmese Başım Belada’yı da çalacaktımDÜNYAGazete Duvar
