Sivas Katliamı sonrası davanın peşini bırakmayan, saldırganların kente bir gün evvel gelip sonrasında kolaycı çıkmalarından, belgeyle ilgili bilgi verilmemesine kadar 28 yıldır bitmeyen ‘adalet’ arayışını anlattı.
Katliam devrinde Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Genel Lideri olan ve sonrasında CHP milletvekilliği sürecinde de davanın peşini bırakmayan avukat Şenal Sarıhan, süreçle ilgili medyaport’tan Sultan Özer’e konuştu.
Avukat Şenal Sarıhan “Sivas katliamı davası; 2 Temmuz 1993 Madımak katliamına ait açılan bir dava. Ancak bu davanın açılışından başlayarak hukuksal meselelerle karşı karşıya kaldık” diyen Sarıhan soruları şöyle yanıtladı:
Neden?
Zira belgeyi gördüğümüzde ve öncesinde televizyon kayıtlarını izlediğimizde binlerce insanın hareketçi olarak Sivas meydanında ve otelin etrafında olduğunu gördük, tanıklık ettik.
Sonra belge ile ilgili bilgi ve evrakları incelediğimizde karşımıza çıkan tablo; 15 bin kişinin harekete katıldığı argümanıydı. Bu, hayli önemli bir sayı. Ancak bu olaydan neredeyse 20 gün sonra Sivas Cumhuriyet Savcılığı iddianameyi hazırladı.
Bu iddianamelerden biriş Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Yasası’na terslik, biri de adiyen adam öldürme, daha doğrusu yakarak adam öldürme. Biliyorsunuz kaybettiğimiz beşerler yanmış ya da dumandan boğulmuşlardı.
Sivas’ta DGM yoktu, bu sebeple Kayseri DGM’de açılan bir dava da Terörle Gayret Yasası’na terslikten; yani terör örgütü olduğu argümanıyla açıldı.
Davaların süratli açılması sorun mu pekala?
‘Savcı çabucak harekete geçmiş ne kadar iyi’ diye düşünülebilir. Ancak savcının çabucak harekete geçmesi kadar, kanıtları hakikat düzgün toplaması da değerli. Bu davaların bu kadar süratli açılması, açıkça soruşturmanın eksik yapıldığının bir deliliydi. Bunun yanı sıra olayı yaratanların Sivas’tan kaçırılmaları, çıkmaları da son derece manidardı.
Bir- iki gün evvel gelmişler Sivas’a, yerleşmişlerdi lakin çıkışları sırasında, olay olmasına karşın hiçbir denetim olmadı. Terk etmişlerdi Sivas’ı.
Ne yapılabilirdi?
Bir olay olursa, olay merkezi, kentse kentin çıkıyı kapatılır. Şenlikten evvel bir kadro gerici güçlerin Sivas’a gelip yerleştikleri konusunda polisin bilgisi var. ‘Müslüman Kamuoyuna’ diye dağıtılmış bildiriler var. Bu bildirilere karşın alınmış bir tedbir yok.
Otomobil araba geldikleri ve belediyeye ilişkin yahut kuran kurslarına ilişkin yatılı merkezlerde geceledikleri bilinmesine karşın buralarda bir tedbir alınmadı. Buralarla ilgili müdafaa gündeme gelmedi.
Eksik bırakılmış bir hazırlık etabı. Yani, emniyetin eksik bıraktığı… Birebir vakitte Cumhuriyet Savcılığı da eksik bilgiye dayalı olarak ve çok az sayıda insanın gözaltına alınmasını nazaran göre bu beşerlerle yahut kaçanlarla ilgili bir süreç yapmadan, ivedilikle üç iddianame hazırladı.
Neden itiraz ettiniz davaların açılmasına?
Zira bu iddianamelerden birinde, her ne kadar TMY gündemde ise de örgütler yoktu. Hangi örgütler? Bunlar ferdi terörist miydiler, yoksa bağımsız olarak mı bir ortaya gelmişlerdi bunlar araştırılmadı. Biz bu davaların açılış biçimine itiraz ettik, “Eksik soruşturma” dedik.
Hem de davaların Sivas’ta görülmesi insanların bu davaları takip edememesi manasına gelir. Zira asıl mağdurlar Ankara’dalar. Bunun bir de ruhsal tarafı vardı. Zira beşerler acıyı daima yaşamış olacaklar, Sivas’a giderek, Madımak’ın önünden geçerek. Onun için de ‘Davanın Ankara’da görülmesi gerekir’ dedik.
Periyodun Adalet Bakanı sanıyorum Seyfi Oktay idi. Davanın üçünü de Ankara’ya aldılar. Dava Ankara’ya alındığı vakit toplam 174 kadar sanık vardı.
Ankara ağır Ceza Mahkemesi, ‘nasıl farklı ayrı açtınız, burada emel belirli. Şeriat isteriz, laiklik gidecek, şeriat gelecek diyor. Emeli çok belirli bir aksiyon. Bu insanlara karşı şahsî bir garez yok, siyasi görüşlerine, anlayışlarına bir garez var. O halde bu davaların tek bir yerde birleşmesi lazım. Anayasal nizamın değiştirilmesi isteğidir. Bu sebeple davaların DGM’de görülmesi gerekir’ dedi. Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Yasası’ndan açılan davaya bakan Asliye Ceza Mahkemesi de ‘bu adiyen bir toplanma değil, bunun DGM’ye gitmesi gerekir’ kararı verdi.
Lakin DGM bunu kabul etmedi. Belge Yargıtay’a gitti, ‘dosya DGM’nindir’ diye geri geldi. DGM’de birleşti üç evrak, DGM de mecburen baktı, ancak işin ciddiyetini fark eden bir bakış açısı yoktu.
DGM’de davanın seyri nasıl oldu?
Birinci duruşmadan başlayarak, sanıkları tahliye etti DGM. O denli ki tahliye olan sanıklar daha sonra idam cezası aldılar. Öylesine rastgele bırakıldılar. Biz daima müdahale ettik.
Öteki bir tablo daha vardı, adeta biz sanıktık, onlar ziyan görmüşlerdi. Mahkemede eşit sayıda avukat vardı. O katilleri savunanlar da bizim sayımıza yakındı. Başlangıçta 500 -600 kişiydi avukatlar grubu.
128 tutuklu sanık vardı, bir kısmı tutuksuzdu. Ailelere de bize de ağır akın vardı. Ben daima tacize uğradım. Cübbemin yakasından tutup yere yatırdılar. Mahkeme bunları görmedi tabi, yok saydı. (DGM Lideri Orhan Karadeniz idi)
Birinci misyon sorununda DGM’de itiraz eden bir askeri hakim vardı, onu sürdüler mesela. Zira o ‘görev alanımıza girer’ demişti.
Sonuç olarak o dava mahkemenin kabul etmediği üzere bitti.
Nasıl?
Mahkeme, adiyen adam öldürmeden ceza verdi, toplantı ve şov yürüyüşlerinden ceza verdi, terörden ceza vermedi.
Kararı temyiz ettik, Yargıtay iki yıl sonra bozdu, lakin giden gitmişti. Son kararla birlikte de tahliyeler olmuştu. Bu, ödül üzere bir karardı. Daima ailelere, mağdur avukatlarına küfreden, hakaret eden, duruşmada daima olay çıkaran sanıklar o gün ödül üzere karara karşı bile ceplerinde ne varsa, kalem, bozuk para, çakmak, anahtar yargıçların yüzlerine attılar.
Sanırım 33 kişi hakkında idam kararı verilmişti değil mi?
37 sanık idam cezası aldı, ama bunların 33’ü hakkındaki ceza idam idi, 4 kişinin yaşı küçüktü, indirildi cezalar. Fakat idam cezası alan sanıkların kıymetli bir kısmı birinci duruşmada tahliye edilmiş ve dışarıdaydı, kaçırılmıştı. Ve mahkeme gıyabi tutuklama kararı çıkardı, lakin yakalanmadılar. Biz o andan itibaren bu işin çok daha örgütlü biçimde yürüdüğünü düşündük.
Neden?
Zira yurt dışına çıkmak çok güç, onların hepsi yurt dışına çıktılar. Sonra yıllar geçtikçe de yurt dışında maddi durumları iyi oldu, işyeri açtılar, olağan yaşadılar, korundular. Hep korundular. Zati birinci duruşmaya, sonradan Adalet Bakanı olan Şevket Kazan onların avukatı olarak girmişti. Biz duruşmadan çıkarılmasını sağlamıştık. ‘Devlet aleyhine işlenmiş cürüm var ve sen devleti temsil ediyorsun, milletvekilisin, giremezsin’ dedik.
Tüm davaları takip edemediniz neden?
Davalardan haberdar edilmiyorduk, tesadüfen öğrendiklerimiz oldu. Daha sonra açılan davalarda tesadüfler de rol oynadı. Mesela Cafer Erçakmak, Aziz Nesin’i iten adam… Onunla ilgili davada sigortadan emekli maaşını çektiğini gördük, tahminen de diğeri çekiyordu onu bilmiyorduk. 2008 yılına kadar maaşını çekiyordu, lakin Türkiye’de yoktu. 1993 neresi 2008 neresi. Sonra Erçakmak’ın yurt dışında olduğunu öğrendik.
Bir gazeteci aracılığıyla öğrendik bir davayı da. ‘Zaman aşımından davayı düşürüyorlar’ diye uyardı beni. Evrak numaralarını aldım baktım ki, evet dava aylardır, yıllardır sürüyor ve bizim haberimiz yok, 7 kişi yakalanmış onların davası.
Çabucak müdahale ettim, Erçakmak için idam isteniyor, öbür sanıklar için TCK 146/3’ten 20 yıl, tahminen o bile dolmamış daha.
SÖYLEŞİNİN TAMAMI
Gazete Duvar
