ANKARA – Başta Afganistan, Pakistan ve Bangladeş olmak üzere Güney Asya devletlerinde her yıl yüzlerce bayan, radikal İslamcı terör örgütü militanlarının asitli akınlarına uğruyor. Afgan hemşire Nefise Ajuri’nin (38) de 2014 yılında Kabil’de yaşadığı asitli atak sonucu yüzü ve vücudu yanmış, burnunun bir kısmını ve sol kulağını yitirmiş, sol gözünde görme kaybı var. Göçmen kaçakçılarıyla anlaşarak tedavi için Türkiye’ye gelmek üzere yola çıkan Nefise, öldü zannedilerek Şark Beyazıt yakınlarındaki dağlık yerde bırakılmış. Şu ana kadar sayısız ameliyat geçiren Nefise Ankara’da üç evladı ile hayatta kalmak için savaş veriyor. Nefise Ajuri Afganistan’da bayan olarak var olabilmenin yürek gerektirdiğini belirtirken şunları söylüyor: “Afganistan’da bayan olarak konutun dışına çıkmak, çalışabilmek, bayanların haklarını savunabilmek sahiden cüret işidir ve bu yüreğin sonucunun mevt olabileceğini de bilirsiniz. Lakin tekrar de en istenilmeyen mümkünlüğü düşünmezsiniz. Aslında gösterdiğiniz cüret yıllar yılı biriken ağırlıklara karşı atılan çok güçlü bir çığlıktır. Mesleğimin birinci gününde hemşire kıyafetini giyip hastalara bakmaya başladığımda kendimi dünyanın en güçlü bayanı hissediyordum. Ben de kendi devrimimi yapmıştım.”
Nefise Ajuri’nin üç evladı var. Cihatcıların yüzüne attığı kezzap, vaka sırasında yanında bulunan kızının el, kol, boyun ve bacaklarına da sıçramış. Artık Ankara’da sözün tam manasıyla ömürde kalmak için direniyorlar. Nefise’nin çalışması mümkün değil. Eşi de atağın akabinde onu ve evlatlarını terk etmiş. Ameliyat devrinde 14, 13 ve beş yaşındaki evlatları birbirlerine emanet edip hastaneye yatıyor. Birleşmiş Milletler’in ödediği kişi başı ödenek ile barınma masraflarını karşılıyor. Nefise, “Sağlığıma kavuştuktan sonra Afganistan’daki bayan ve kız evlatlarının hakları için savaş vereceğim” diyor. Kendisiyle Ankara’daki konutunda konuştuk. İşte anlattıkları:
“İç dünyanızda ‘Neden erkeklerle bayanlar eşit değil?’, ‘Neden ben de erkeklerle birebir imkânlara sahip değilim?’ sorularının cevaplarını aradıkça, bu sorular üzerinden tartışmaya başladıkça birinci reaksiyon aileden gelir.”
AİLEMDEN ÇOK ŞİDDET GÖRDÜM, ANCAK YILMADIM HEKIM OLMAYI HEDEFLEDİM
Kabil’de 1982 yılında doğdum, beş evlatlı bir ailede büyüdüm. İki ablam ve iki erkek kardeşim var, annem de babam da çok korumacıydı. Doğduğum topraklarda çocukluğa dair hoş anılar biriktiremezsiniz. Afganistan’da şiddet, hayatın her sahasına, her türlü ilgiye sinmiştir. Savaşların, çatışmaların yaşandığı, mütemadi bombaların patladığı bir devlette yaşamaya, bayan olarak yan edinmeye çalışmak çok çok zordur, uğraş ve cüret velev. Birinci gençlik yıllarım savaşa tanıklıkla geçti. Afganistan’da bayanlarla erkekler eşit değildir. Eşit olmadığına inanırsınız zira aykırısını düşündürecek bir alaka biçimine tanıklık etmemişsinizdir. Biraz bilinçlendikten sonra, iç dünyanızda “Neden erkeklerle bayanlar eşit değil?”, “Neden ben de erkeklerle birebir imkânlara sahip değilim?”, “Neden bayanlar şiddet görüyor, öldürülüyor?” sorularının cevaplarını aradıkça, bu sorular üzerinden konuşmaya, tartışmaya başladıkça birinci reaksiyon aileden, aile büyüklerinden gelir. Düşündüğüm, sorguladığım, niyetlerimi lisana getirdiğim için ailemden çok şiddet gördüm. Bunların beni etkilemesine müsaade vermedim. Kendime amaç belirledim. Her ne pahasına olursa olsun okuyup hekim olacaktım. Ablalarım evlendirildiklerinde çocuklardı, 12 ya da 13 yaşlarındaydılar en fazla. Ben evlenmemek için çok direndim, ailemden şiddet gördüm.
KABİL’DE ŞAHSI BİR HASTANEDE HEMŞİRE…
1990’larda Molla Ömer, Taliban’ı kurdu. Kısa vade sonra da Kabil’de etnikliklerini hissettirmeye başladılar. Gençlik dönemimde Kabil’de Taliban’ın baskısı vardı, basınçtan öte kendi devletlerini kurmuşlardı. Bayanlar meskenlerin içine hapsolmuştu. Bilinmeyen saklı, konutların bodrumlarında verilen eğitimlerle liseyi dışarıdan bitirmeyi başardım. Gerisinden da üniversitede hemşirelik mektebine girdim. Tıp okuyamadım maatteessüf. İçimde bir ukde olarak kaldı. Her gün mektebe gidemesem de hemşirelik mektebinden mezun olmayı başardım. 2. sınıftayken ailemin baskısı ile görücü yöntemi evlendirildim. Eşim elektrik teknisyeniydi. Bir yıl sonra oğlumuz, sonraki yıl da kızımız dünyaya geldi. O yıllarda Amerikan erleri Afganistan’a gelmişti. Kabil’de cihatçıların aktifliği biraz azalmıştı. Daha sahihi Kabil eskiye orantıyla bayanlar için biraz daha yaşanır bir kent halini almıştı. Ben de hususî bir hastanede hemşire olarak işe başladım.
CİHATÇI HASTA VE ONU ZİYARETE GELENLER TEHDİT ETTİ
Ben çok şık bir kadındım, girdiğim ortamlarda çok dikkat çekerdim. Hastanede çalışmaya başladığım birinci yıl cildiye servisinde görevlendirildim. Cihatçı olduğu bilinen bir hasta vardı. Kalıcı bir cilt rahatsızlığı mevcuttu ve çeşitli aralıklarla ameliyat oluyordu. Bir gün bana, “Sen çok hoş bir bayansın. Kocanı bırak, bana gel sana 30 kilogram altın takacağım” dedi. Hiç ciddiye almadım. Birkaç sefer daha hastanede misal cümleler kurdu. İlerleyen günlerde o adamı ziyarete gelen cihatçılar bayanların erkek hastalara bakmasının İslam’a muhalif olduğunu, işi bırakmamızı, bırakmadığımız takdirde sonumuzun iyi olmayacağını söyleyerek tehditte bulundu. Bunları da ciddiye almadım. Lakin gelen tehditleri hastane idaresine bildirdim. Hastane de cihatçılardan gelebilecek akınlara karşı çeşitli güvenlik tedbirleri aldı. Orada benim dışımda sekiz hemşire daha vazife yapıyordu. Milletlerarası bir hastaneydi. Öteki hemşire bayanlar da tehdit alıyordu. Kimileri işi bıraktı. Lakin ben ağırlıklara boyun eğmedim.
KENDİ DEVRİMİMİ YAPMIŞTIM, BOYUN EĞMEDİM
Afganistan’ta bayan olmak zordur. Bayan olarak meskenin dışına çıkmak, çalışabilmek, bayanların haklarını savunabilmek sahiden cüret işidir ve bu cüretin sonucunun vefat olabileceğini de içten içe bilirsiniz. Fakat yeniden de en berbat mümkünlüğü düşünmezsiniz. Aslında gösterdiğiniz cüret yıllar yılı biriken basınçlara karşı atılan çok güçlü bir çığlıktır. Mesleğimin birinci gününde hemşire kıyafetini giyip hastalara bakmaya başladığımda kendimi dünyanın en güçlü bayanı üzere hissediyordum. Ben de kendi devrimimi yapmıştım. Çok mesuttum. Sabah erkenden hastaneye gidiyordum. Üçüncü bebeğime hamileydim. Hastaneye sık sık cihatçılardan ameliyat için yatanlar ya da poliklinik tedavisi için gelenler oluyordu. O yıllarda Kabil’de de memleketin sair bölgelerinde de El Esas yeniden aktifliğini göstermeye başlamıştı. Afganistan’da bir bayan olarak çalışma ömründe bulunmaya devam ettiğimiz için can güvenliğimiz tehlikedeydi.
“Yüzüm, vücudum acıdan kavruluyordu. Bağırıyordum fakat kendi sesimi duymuyordum.”
CİHATÇILARDAN GELEN 2. TEHDİT
2014 yılıydı. Bir akşam üzeri hastaneden çıktım. Sokağın önünde sakallı, şalvarlı üç adam bekliyordu. Bir mühlet sonra zıdda geçip önümü kestiler. İşi bırakmamı, bırakmazsam bir daha uyarmayacakları tehdidinde bulundular. Meskene döndüm, dertliydim aslında. Eşime anlatmadım, zira işe gitmemi yasaklardı. Bir daha da asla hemşirelik yapamazdım, meskenden çıkamazdım. Ben kendimce bir devrim yapmıştım ve ailemin her türlü engellemesine, şiddetine rağmen okumayı başarıp hemşire olmuştum. Tek kaygım şuydu: “Eğer bana bir şey olursa evlatlarımın geleceği ne olacak?” Sabaha kadar düşündüm, endişelerime yenik düşmeyecektim, mutluluğumun, hayatımın elimden alınmasına müsaade vermeyecektim. İşime, mesleğime devam etmeyi sürdürdüm.
ASİTLİ HÜCUM ANI: KULAĞIM ELİMDE KALDI
Bir cumartesi günüydü. İzinliydim. Öğlen saatlerinde kızım ile annemlere gitmek üzere konuttan çıktık. Kızımın elinden tutmuştum, kaldırımda yürüyorduk. Üzerimde burka vardı. Karşıdan süratle birinin yaklaştığını gördüm. Çalıştığım hastanede ameliyat olan, iyileşme sürecinde vazife aldığım cihatçı adamdı, son anda tanıdım. Yüzüme hakikat bir likit attı ve kaçtı. Yüzüm, vücudum acıdan kavruluyordu. Bağırıyordum lakin kendi sesimi duymuyordum. Etraftan birilerinin yardıma geldiğini hayal meyal hatırlıyorum. Atılan asitti, kezzaptı ve yalnızca bana değil kızıma da gelmişti. Bağırıyordum lakin bağırdığımı duymuyordum. Zira asit sol kulağımı eritmiş. Elimi yüzüme götürdüğümde burnumun yarısı, sol kulağım elime geldi. Kızımın eli, boynu, kolları, sol bacağının kimi kısımları yanmıştı. Aslında bunları da hayal meyal hatırlıyorum. Etraftakiler beni ve kızımı vazife yaptığım hastaneye götürmüşler.
YA BAŞIMA GELENLERE RAZI OLACAKTIM YA DA TEDAVİ İÇİN ÇABALAYACAKTIM
Kızım altı yaşındaydı. Yaraları çok ağır değilmiş yanık tedavisi uygulanmış, taburcu olmuş. Afganistan, tıbbi imkânların çok çok sonlu olduğu bir memleket. Asit hücumlarında da yalnızca acıları dindirecek ve yaraların kurumasını sağlayabilecek bir tedavi uygulanabiliyor. Benim uzuv kaybım vardı. Yaklaşık bir ay hastanede kaldım. Ancak yalnızca yanık tedavisi uygulanabiliyordu. Çalıştığım hastanedeki hekimlerin önerisi ile Hindistan’a gittim. Eşim yaşadığım atağın akabinde benden uzaklaştı. Görmek de istemedi, yanımda olmadı. Beni yalnız bıraktı. Hindistan’daki tedaviye erkek kardeşim ve eşi götürdü. Orada yüzüme deri nakli yapıldı. Tekrar Kabil’e döndüm. Evlatlarıma annem ve babam bakıyordu. Kabil’de bir ay kadar kaldım. Evlatlarımın beni o biçimde görmesini istemiyordum, erkek kardeşimin meskeninde kaldım. İki seçenek vardı önümde. Ya yüzü yanmış, görme ve duyma engelli olarak ölene kadar konuta kapanacaktım ya da hayatta kalmak, yeni bir hayat kurmak ve Afgan bayanların hakları için çabalayacaktım. Ben ikincisini seçtim. Biraz ziynet eşyam vardı, onları bozdurdum. Türkiye’ye gidip, ameliyat olmaya karar verdim. Kardeşim yardımcı oldu, göçmen kaçakçıları ile anlaşıldı.
GÖÇMEN KAÇAKÇILARI MEVTE TERK ETTİ, ÇOBANLAR BULDU
Yola çıkarken yanıma çok güçlü ağrı kesiciler, ilaçlar, merhemler aldım. Tek başıma yola çıktım. Bu yolculuğun ahir ölebilirdim de. Bunu da biliyordum. Çok uzun bir yolculuktu. Yüz ve vücudumdaki yanıklar artık açık yara halini almıştı. Bir gözüm görmüyordu ve sol kulağım yanma nedeniyle eridiği için duyma yetimi de büyük orantıda yitirmiştim. Türkiye yoluna çıktığımız gayri Afganlar yolculuk boyunca benden uzak durdular. Yüzüme bakmıyorlar, güya mikrop bulaştıracakmışım üzere davranıyorlar, yardımcı olmuyorlardı. Yolda çok hastalandım, çok acı çektim. Gece dağlık ortamda yürüyüşlerde çok çok zorlandım. Yirmi günü aşmıştı artık yolculuk. Yüzüm kanıyordu. En son hatırladığım dağlık, ormanlık bir yerde Türkiye sonuna sahih yürüdüğüm. Yolda bayılmışım, sanırım öldüğümü düşünüp beni o sahada bırakmışlar. Doğubeyazıt’a yakın bir tarafta çobanlar beni bulmuş. Gözümü hastanede açtım. Bir hastanedeydim. Yaklaşık bir hafta uyutulmuşum. Uyandığımda sargılar içindeydim. Bir ay kadar hastanede yattım. Birleşmiş Milletler’in Van’da vazifeli işçisi yakından ilgilenmiş, sıhhat hizmetlerimin yürütülmesi için kayıt altına almışlar. Bir mühlet sonra Doğubeyazıt’tan ambulansla Ankara’ya Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’ne getirildim. Tüm bu süreçte tek başımaydım. Hacettepe Hastanesi’nde çeşitli aralıklarla on iki ameliyat geçirdim. Yaralarım iyileştikten sonra burun ve kulak ameliyatları için bir mühlet dinlenmem gerekiyordu. Birleşmiş Milletler beni Ankara’da bir otele yerleştirdi. Daha sonra yeni ameliyatlar başladı. Şu ana kadar yirmi iki ameliyat geçirdim. En azından on beş ameliyat daha olmam gerekiyor.
AMELİYATLAR SIRASINDA EVLATLARIMI BİRBİRLERİNE EMANET EDİYORUM
2015 yılı ahir Birleşmiş Milletler’in devreye girmesi ile eşim, üç evladımla birlikte Türkiye’ye geldi. Ankara’da bir mesken tuttuk. Eşim konutta bizimle kalmadı. Evlatları bıraktı ve o gün bugündür de meskene gelmedi. Evlatları da aramıyor. Bizimle bütün ilgisini bitirdi. Birleşmiş Milletler ben ve evlatlarım için bir ölçü ödemede bulunuyor. Evlatlarımın üçü de Ankara’da mektebe gidiyor. Birleşmiş Milletler’in yardımı yalnızca kira ödememize yetiyor. Bir de Kızılay’ın sağladığı Kızılay Kart ile azık harcaması yapıyorum. Oğlum 14, kızım 13, en küçük kızım da beş yaşında. Ameliyat olduğum devirlerde evlatlarımı birbirlerine emanet ediyorum. Ameliyatlarım olmadığı devir daima evdeyim. Dışarı çıkmak istemiyorum, kişilerin bakışlarından rahatsız oluyorum.
“Afganistan’da benim üzere yüzlerce bayan ve kız evladı var, sıhhatime kavuştuktan sonra onların hakları için uğraş vereceğim.”
MESKENI EVLATLARIM ÇEKİP ÇEVİRİYOR
Aslında kendimi hiç iyi hissetmiyorum. Fizikî acının yanı sıra ruhsal olarak da çok acı çekiyorum. Ruhsal destek alıyorum. Şimdi Türkçe’yi öğrenemedim. Tedavilerden ötürü fırsatım olmadı. Ameliyat olmadığım devirlerde da yatıyorum. Konutu evlatlarım çekip çeviriyor. Lisanını bilmediğim bir memlekette yalnız başına ayakta durmak, üretememek çok yorucu, çok yıpratıcı. Birleşmiş Milletler’de kayıtlı olduğum için üçüncü bir memlekete gitmeyi bekliyoruz. Sanıyorum bir yıl üzere bir mühlet içinde bir Avrupa memleketine gidebileceğiz. Yüzüm hiçbir vakit eski haline gelmeyecek, bunu biliyorum. Fakat en azından Avrupa’da kuracağım yeni ömrümde tekrar hayata tutunmak, çalışmak, mesleğimi yapmak istiyorum. Afganistan’da benim üzere yüzlerce bayan ve kız evladı var asit atağında yaralanan ve uzuvlarını yitiren. Sıhhatime kavuştuktan sonra Afganistan’daki bayan ve kız evlatlarının hakları için savaş vereceğim.
Gazete Duvar
