İZMİR – Arkeologlar Derneği Yöneticisi İlkay İvgin, mayıs ayında ArkeolojiHaber Instagram sahifesi üzerinden gerçekleştirilen “Arkeologlar Derneği’nin Dünü, Bugünü ve Yarını” başlıklı söyleşideki kelamları ile reaksiyon topladı. İvgin’in, gerek devletimizde son yıllarda artık bir talana dönüşen kültürel mirasın yok edilmesi, gerek sit meydanlarındaki pratik değişikliklerine karşı tutumu ve gerekse arkeolojiye uzun yıllar hizmet vermiş kıymetli bilim kişilerinin, bilim dünyasında hiçbir karşılığı olmayan münasebetlerle vazifelerinden alınmalarına karşı kullandığı tabirleri arkeoloji camiasında tartışmalara neden oldu.
İvgin’in programda kullandığı,“10 bin tane arkeolog olsa, herkes 10 lira verse düşünün dehşet para. Ben o, 10 bin lira ile bu derneği uçururum. Boş keseden maval okumak çok bize has. Hem üye olmayayım hem aidatımı ödemeyip konuşayım… Kimse klavye şövalyeciliği yapmasın!” üzere tabirleri, bu mesleğin memleketimiz koşullarında ne denli sıkıntı yürütüldüğünü bilen ve bunun bir modülü olan arkeologlar tarafından reaksiyonla karşılandı.
Programda başkaca İvgin tarafından, Japonya’daki emekli arkeologlardan övgüyle bahsedilerek, “Türkiye’deki arkeologlar kahve bucaklarında ya da parklarda, bahçelerde vakit geçiriyorlar, devlete bu kadar hizmet ettim, bundan sonra daha ne yapacağım mantığı var herhalde” lafları de sarf edildi.
‘DAHA EVVEL DE BİLİM KIŞILERININ ELİNDEN GIRIŞIMLERI ALINDI’
İvgin’in konuşması üzerine Arkeoloji Kısmı Yüksek Lisans Mekteplisi Recep Yiğit, herkesin erişimine açık olan ArkeolojiHaber sahifesine tweet attı. Mert, arkeologların istihdam sıkıntılarını, Olympos sit yeri, Marmaray Girişimi, İzmit Süratli Tren Girişimi ve Beşiktaş metrosu üzere bahislerde derneğin takındığı pasif halini eleştirdi. Başkaca Çatalhöyük Kazısı’nın iki yıllık çalışmasının akabinde Ege Üniversitesi Talim Üyesi Doç. Dr. Çiler Çilingiroğlu’nun ilmî danışmanlık hizmetinden gerekçesiz olarak alınmasıyla ilgili olarak, “Daha evvel de başarılı bilim kişilerinin elinden girişimleri çocuk oyuncağıymış üzere alındı. Reaksiyon gösterdiniz mi?” diye sordu.
Arkeologlar Derneği Yöneticisi İlkay İvgin
‘BİR ARKEOLOG MAHALLINE, BİYOLOG MU ATANMIŞTIR Kİ REAKSIYON GÖSTERELİM’
Atılan tweetlerin akabinde geçtiğimiz günlerde Recep Cesur’a, Arkeologlar Derneği Umumî Lideri İlkay İvgin imzalı resmi bir yazı gönderildi. Cesur’un yaptığı tenkitlere unsurlar halinde karşılık verilen metinde “Sosyal medya hesabınız üzerinden derneğimize karşı altı doldurulamayan ithamlarda bulunmuş olmanız, Derneğimiz Idare Kurulu’nu derinden üzmüştür ve ithamlarınıza karşı karşılık verme gerekliliği doğmuştur. Şahsınıza ilişkin Twitter hesabından derneğimize ve derneğimizle münasebeti bulunmayan kurumlara karşı birtakım ithamlarda bulunduğunuz görülmektedir” denildi.
İvgin tarafından kaleme alınan metinde dikkati çeken bir husus da; gerekçesiz bir formda ilmî danışmanlığı elinden alınan Çiler Çilingiroğlu ile ilgili tenkide verdiği cevap oldu. İvgin, “Çilingiroğlu’na kazı müsaadesi verilmemişse bile diğer bir meslektaşımıza kazı müsaadesi verilmiştir. Meslektaşlar arasında ayrımda bulunmak bizim haddimize değildir. Çilingiroğlu’nun kazısının elinden alınıp kazı lideri olarak bir arkeolog alanına bir biyolog mu atanmıştır ki bu bahiste bir reaksiyon gösterelim” diyerek, Çatalhöyük kazılarının “bir biyoloğa değil de bir arkeoloğa verilmiş olması”nı ilmî etik konusunda ehil buldu.
Başkaca laf konusu yazı, haberlendirme hedefiyle tenkitlerin konusu olan İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdüriyeti, Kocaeli Müze Müdüriyeti, Antalya Vilayet Kültür ve Turizm Müdüriyeti, Doç. Dr. Çiler Çilingiroğlu ve Prof. Dr. Adil Tırpan’a da iletildi. Gelgelelim İvgin’in kendisine getirilen tenkitler önünde, yazdığı resmi yazıyı Kazılar Daire Başkanlığı’na da taşıması, derneğin arkeologları terbiye ve dizayn etme hareketinin bir göstergesi olarak yorumlandı.
Arkeoloji Kısmı Yüksek Lisans Talebesi Recep Cesaretli
Arkeoloji Kısmı Yüksek Lisans talebesi Recep Yavuz, dernek yöneticisi tarafından kaleme alınan metnin, kazılara katılan heyet üyelerini denetlemekle yükümlü Kazılar Daire Başkanlığı’na gönderilmesine ait görüş ve tasavvurlarını bizimle paylaştı. Emekli arkeologlar, Nevin Soyukaya ve Naci Toy ise İvgin’in meslektaşları hakkında sarf ettiği kelamlarına yansılarını lisana getirdi.
‘DERNEK YÖNETICISININ HEDEFI, KARA LİSTEYE ALINMAMI SAĞLAMAK’
Dernek yöneticisi tarafından kendisine verilen karşılıkların Kültür ve Turizm Bakanlığı Kazılar Dairesi Başkanlığı’na gönderilmesini, “Arkeologlar Derneği Başkanı’nın maksadı benim bundan sonra girişimlere katılmamı engellemek, kara listeye alınmamı sağlamaktır” diye yorumlayan Yürekli, “Bu benim akademik kariyerimi direkt etkileyecek ve beni külliyen arkeolojik girişimlerden silmek isteyen bir sindirme taktiğidir. Kaldı ki ben bakanlığa bir ithamda bulunmadım. Bakanlığın bu olanların birçoklarından haberi bile olduğunu düşünmüyorum. Arkeologlar Derneği’nin meslektaşını basınç altına alıp, bu biçimde tehdit ederek bakanlığın önüne attığını düşünüyorum” dedi.
‘ARKEOLOGLAR DERNEĞİ BAŞINI KUMA GÖMÜYOR’
Derneğin farklı mütalaa ve görüşlere hürmet duymadığı için bu duruma maruz kaldığını söyleyen Cesaretli, “Ben yalnızca eleştirdiğim mevzularla ilgili tweet attım. Arkeologlar Derneği, kültürel varlıklarımız yok edilirken birinci reaksiyon göstermesi gereken kurumdur. Gelgelelim bu çeşit durumlarda refleks göstermek bölgesine, başını kuma gömüyor. Söylediklerim ortada… Kaldı ki ben bunları yazarken evvel bir vatandaş, sonra bir arkeolog olarak eleştirdim. Kişileri bu biçimde bastırmaya çalışmaları katiyen kabul edilemez. Ben arkeolojiyi çok severek yapan bir öğrenciyim. Lakin bu sebepten ötürü bundan sonra tahminen de hiç mesleğimi yapamayacağım” diye konuştu.
‘ARKEOLOGLAR DERNEĞİ MESLEKTAŞLARINDAN BİHABER’
Emekli bir müzeci olarak yaşadığı kentin kültürel ve doğal kıymetlerinin korunması için sivil topluluk kuruluşları üzerinden istekli çalışmalarını sürdüren Diyarbakır Müzesi eski Yöneticisi Nevin Soyukaya da “Emekli müzeciler Türkiye’de kahve bucaklarında devir geçiriyor” diyen İvgin’e yansısını şu laflarla lisana getirdi:
“Ben ve birçok meslektaşım, yaşadıkları kentler tahrip edilip, kültürel ve doğal kıymetlerin yok edilmemesi için efor sarf ederken, Arkeologlar Derneği Umumi Merkezi’nin hiçbir eforunun olmadığına, ‘orada neler oluyor’ diye merak edip sorma zahmetine bile katlanmadıklarına şahsen tanığız. Tıpkı memleketin her bucağında, yapılan mega girişimlerle yok edilen doğal ve kültürel bedellerin korunması, yaşatılması için bugüne kadar kayda paha bir gayret göstermedikleri gibi… Arkeologlar Derneği, sivil topluluk örgütü mantığına sahip olmadığı için hakikaten sivil çalışan meslektaşlarından da bihaber olmalarını olağan karşılamak gerekiyor aslında.”
Diyarbakır Müzesi eski Yöneticisi Nevin Soyukaya
‘DERNEK, OLİMPOS KONUSUNDA GEREKENİ İVEDİLİKLE YAPABİLİR’
Yayında, İvgin’in Olimpos’la ilgili harekete geçmek için meslektaşlarından haber, doküman talep etmesini de eleştiren Soyukaya, “Antik kentlerde bir numara raddede sitlerin, üçüncü noktaya dönüştürülmesi yeni bir durum değil. Arkeologlar Derneği Umumi Merkezi, ilgili himaye konseyinden yahut umumî müdüriyetten bu evrakları rahatlıkla alabilir ve hususla ilgili bir STK olarak gerekeni ivedilikle yapabilir. Lakin ilgili dokümanları bunu lisana getirenlerden bekliyor olması da, bir STK’da olması gereken reflekslere sahip olmadığını gösteriyor. Gerekli dokümanlar gelmeyince sorumluluğu kalmıyor mu? Sorumluluk bunu lisana getiren ancak evrakları iletmeyenler de mi oluyor yalnızca? Kelam konusu sit sahalarında talanın çok süratli bir formda başlayıp geliştiği binaenaleyh süratli hareket etmek gerektiği hiç mi akla gelmez? Gerçekten geçmişte devletimizde bunun üzere birçok örnek yaşandı, bundan da mı habersizler!”
‘HİÇBİR STK OTURDUĞU ALANDAN ÜYE KAZANAMAZ’
Meslektaşlarını derneğe üye olmadıkları için ilgisizlikle suçlayan İvgin’e, “Siz müzelerde yıllardır kangrene dönüşmüş meselelerle ilgili bu güne kadar ne üzere teşebbüslerde bulundunuz?” diye soran Soyukaya, son olarak şunları söyledi:
“Dernek yöneticisi, üstenci, kibirli bir uslupla; meslektaşlarının derneğe üye olmadıklarını, emekli müzecilerin kahve zaviyelerinde gezdiğini, gönüllülüğü bilmediklerini söylüyor. Dünyanın hiçbir mekanında, hiçbir STK oturduğu yandan üye, istekli ve destekçi kazanamaz, kazanmamıştır. Her şeyden evvel var olduklarını, var olma nedenlerini somut olarak sergilemek, inanç kazanmak, yani bunun için bile emek sarf etmek gerekir. Devlette birçok sıkıntıya karşın kültürel kıymetlerin korunması için canı gönülden çalışan, savaş veren, kültürel pahaların korunması için STK’larda istekli çalışmalar yürüten, bu uğurda tehditler alan yüzlerce meslektaşımız var. Dernek yöneticisi bunların kaçından haberdar sanki? Öteki derneklerde istekli çalıştıkları halde, bu kişilerin neden Arkeologlar Derneği’ne üye olmadıklarını dönüp kendilerine sormaları gerekmez mi?”
‘BAHSETTİĞİNİZ ARKEOLOGLAR, BEDEL ÖDEMİŞ, DENEYİMLİ İNSANLAR’
Uzun yıllar Kültür-Sanat Sendikası’nın danışmanlık ve umum sekreterlik hizmetlerini yürüten, emekli müzeci Naci Toy da, İvgin’in laflarını “vahim bir konuşma” olarak kıymetlendirdi.
Toy, “Dostlar meclisinde sohbet ederken mayıs ayında, ArkeolojiHaber’in canlı yayınında Arkeologlar Derneği Başkanı’nın emekliler ile arkeologlara yönelik hedefini aşan bir konuşma yaptığı söylendi. Evvel inanmadım ve söylenenlerin abartıldığını düşündüm. Lakin dinlediğimde ziyadesiyle vahim bir konuşma olduğunu gördüm. 1977 yılından beri Arkeologlar Derneği üyesiyim. Bugüne kadar rastgele bir dernek lideri bu türlü bir konuşma yapmamıştır. Benimle bir arada emekli olan yüzlerce meslektaşım var. Tamamına yakınıyla hala taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına yönelik toplumsal medyada haberleşir, fikir alışverişinde bulunuruz. Kahve bucaklarında diye tabir ettiğiniz bu arkadaşlarım memleketimizin çeşitli müzelerinde yahut merkez teşkilatında emek vermiş, bedel ödemiş deneyimli ve birikimli insanlardır” dedi.
.
‘GÖREVİNİZ ARKEOLOGLARI VE EMEKLİLERİ AŞAĞILAMAK DEĞİL’
Dernek yöneticisinin, “Arkeologların örgütlenme kanısının olmadığı, ortak hareket etme bilincinin oluşmadığı, örgütlü olmak, üye olmak üzere bir niyetlerinin bulunmadığı” üzere sözlerinin emelini aşan sözler olduğunu söyleyen Toy, son olarak şunları belirtti:
“Dernek lideri hangi deneyim ve birikimlerine nazaran bunu söyleyebiliyor anlamak mümkün değil. Arkeologlar Derneği tüzüğünün 3. unsurunun a bendi: “Meslek onurunu ve üye haklarını korur, mesleksel dayanışmada öncü hizmetini üstlenir” der. Sayın lider, sizin hizmetiniz arkeologları ve emeklileri aşağılamak, kamuoyuna şikayet etmek değil. Tüzüğümüzün 3. unsurunun, a bendinde olduğu üzere meslek onurunu üye haklarını korumak, mesleksel dayanışmada öncü hizmetini üstlenmektir.”
Gazete Duvar
