Bu hafta Lübnan-İsrail hududunda yaşanan tansiyon Arap dünyasının en kıymetli gündem başlıklarından oldu. İsrail, Hizbullah ile ortasında karşılıklı çatışmaların yaşandığını açıklamasının akabinde bölgede yaşayan vatandaşlarına meskende kalma daveti yaptı.
İsrailli yetkililer çatışmanın, Lübnan sonundan İsrail’e Hizbullah tarafından bir sızma teşebbüsü üzerine başladığını açıkladı. Hizbullah ise İsrail tarafının bu açıklamalarını yalanladı lakin neler yaşandığıyla ilgili ayrıntılı bilgi verilmedi.
Hizbullah’a yakın çevrelere nazaran, yaşananlar büsbütün ruhsal savaştan ibaret ve İsrail içerisinde bu derecede panik havasının oluşması, Hizbullah’ın bu ruhsal savaş konusunda muvaffakiyet kazandığını gösteriyor. Lakin “direniş eksenine” muhalif kesitler ise, Lübnan’ın Hizbullah yüzünden tekrar savaşla karşı karşıya kaldığını savunarak, Hizbullah’a sert tenkitlerde bulundu.
Bu haftanın bir başka kıymetli gelişmesi Tunus’ta yaşandı. Geçtiğimiz hafta başbakanın istifa ettiği ülkede, Meclis Lideri Raşid Gannuşi için tekrar itimat oylaması yapılması, ülkedeki siyasi ortamın ne derecede istikrarsız olduğunu gözler önüne serdi. Yapılan oylamada Nahda Hareketi başkanı Gannuşi’ni tekrar güvenoyu aldı. Ülkedeki bu gelişmeler medyada bir yandan siyasal İslam ile laik ve liberal kesitin çekişmesi olarak değerlendirilirken, bunun bölgedeki çekişmelerin Tunus ayağı olduğuna dair yorumlar da çok fazla.
Libya ise gündemde kalmaya devam ediyor. Bir yandan tahlil için diplomatik alanda ağır bir trafik yaşanırken, öteki yandan Türkiye dayanaklı Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin mümkün Sirte operasyonu için hazırlıklar sürüyor.
Daha evvel de Mısır’ın kırmızı çizgi duyuru ettiği Sirte’nin Libya’daki krizin gidişatında belirleyici bir etken olması bekleniyor.
‘GERİLİMDEN HİZBULLAH YARARLI ÇIKTI’
“Lübnan’ın işgal altındaki Filistin toprakları hududunda meydana gelen gelişmeler, Hizbullah’ın izlemeye başladığı “belirsizlik stratejisi” ve İsrail aksisi askeri gelişmelerde rastgele ayrıntılı bir açıklamada bulunmama ve bu halde düşman saflarındaki paniği daha da tırmandırma halindeki siyasetini gözler önüne serdi.
Meydana gelen gelişmelerle ilgili İsrail tarafının çelişkili askeri beyanatlarını bir kenara bırakıp daha geniş ve derin bir perspektiften bakacak olursak -ki bu da kazanan ve kaybeden dengesi- Hizbullah’ın tek bir kurşun dahi atmadan ve yöneticileri tek bir açıklama yapmadan bu savaşın kazananı olduğunu söyleyebiliriz.
Lübnan hududundaki bu gelişmelerin, Lübnan içerisinde direniş ekseni aykırısı bir tarafın ülkenin bölgesel çekişmelerde tarafsız kalınması sorununu gündeme getirdiği bir periyotta meydana gelmesi Hizbullah’a hizmet etti. Çünkü bu gelişmelerle birlikte, ‘tarafsızlık’ söylemi büsbütün geçersiz oldu. Hatta bu sıkıntıyı gündeme getirenlerin asıl niyeti ortaya çıkmış oldu. Zira Lübnan’ın, güvenliğini ve istikrarını tehdit eden İsrail tehlikesi var olduğu sürece tarafsız kalması mümkün değil. (Abdülbari Atvan/Rai Al Youm gazetesi)
‘İSRAİL HİZBULLAH’I SAVAŞA ÇEKMEYE ÇALIŞIYOR’
“Savaşı kimse istemiyor. Karşılıklı açıklamaların fazla olması, tarafların rastgele bir patlamadan çekindiklerini gösteriyor. Tansiyon ve gerginlik artarak devam etse de, büyük ve kapsamlı bir savaşın çıkacağına dair rastgele bir işaret yok. Çünkü İsrail buna hazır değil, tahminen de gücü yetmez. Beklenmedik bir gelişme olmazsa olağan.
Olan bitenle ilgili diğer bir okumaya nazaran ise, İsrail Hizbullah’ı bir savaşa çekmeye çalışıyor, fakat Hizbullah bu tuzağa düşmedi. Zira o da buna hazır değil. Hizbullah şu an kendi pozisyonunu muhafazaya çalışıyor, çünkü şu ana kadarki en büyük ekonomik, siyasi ve toplumsal krizle karşı karşıya. Rastgele bir patlama onun birçok kazanımını kaybetmesine yol açabilir.
Pekala, İsrail ne istiyor, savaş mı? Bu fırsatın bir daha ele geçmeyeceği fikriyle Donald Trump’ın son periyotlarını kullanıp Lübnan cephesini açmak mı istiyor? (Münir El Rabi/Lübnan El Modon gazetesi)
‘LİBYA’DA SİRTE BELİRLEYİCİ OLACAK’
“4 Nisan 2019’da General Halife Hafter Libya’nın batısında başşehir Trablus’u ele geçirmek ve UMH’yi kovmak için bir askeri operasyon başlattı. Libya Ulusal Ordusu, müttefiklerinden aldığı dayanakla ülkenin doğusunda her yeri ele geçirdi ve başşehre dayandı. Lakin daha sonra bu ilerleyiş Türkiye’nin UMH’ye takviyesiyle Nisan 2020’de bir anda durdu. Türkiye’nin bu takviyesi, Hafter’in Trablus’u ele geçirmesinin önlenmesinde belirleyici oldu. 18 Mayıs’ta Vatiyye hava üssünün UMH’nin eline geçmesi ise Hafter’in batıdaki varlığına karşı büyük bir darbe oldu.
Bütün dünya Libya’daki savaşın mümkün bir dönüm noktasına ulaşmasına bekliyor. Devam eden çekişmedeki ilerleyiş de Sirte’nin kimin denetiminde olacağına bağlıdır. Mısır ve Türkiye ortasındaki bölgesel tansiyon de her zamankinden daha üst düzeyde. İki bölgesel güç ortasındaki çekişme ise büyük bir insani kriz yaratabilir ve siyasi tahlil ihtimalini büsbütün bitirebilir.” (Hüda El Hüseyni/Suudi Şark’ül Evsat gazetesi)
‘FRANSA LİBYA’DAN NE İSTİYOR?’
“Fransa’nın Libya’dan ne istediğine dair sorular çokça gündeme geliyor. Fransa açısından bakıldığında Libya’da ekonomik boyutu ve güvenlik boyutunu birbirinden ayıramayız.
Ulusal Mutabakat Hükümeti’ni destekleyen İtalya ile General Hafter’i destekleyen Fransa ortasındaki çekişme ise, TOTAL ve ENI şirketlerinin çekişmesi olarak açıklanabilir.
Çok açıktır ki bütün hesaplarını doğu cephesi üzerinde yapan Fransa, UMH’nin ilerleyişinden sonra, kendine alan açabilmek için Libya’nın güneyinde bir cephe açmaya çalışıyor.
Fransa en baştaki resmi ve asli tavrı olan UMH’yi desteklemeyi devam ettirseydi, uzun vadeli hesapları gerçekleşebilirdi.” (Pierre Louis Reymond/Kuds El Arabi gazetesi)
‘TUNUS’TAKİ KRİZİN NEDENİ NE?’
“Tunus’taki istikrarsızlık ortamı anlaşılır durumda. Partiler giderek parçalanıyor ve onlara inanç de giderek azalıyor. Son seçimlerde birinci parti olarak çıkan ve İslami çizgideki Nahda Partisi bile oy tabanının üçte ikisini kaybetmiş durumda. Eski periyotlardan kalma partiler ile dini çizgide olmayan partilerin parçalanmış olmasından kaynaklı ülke siyasetindeki yerini hâlâ koruyor.
Tunus’ta istikrarsızlığı yaratan birçok iç ve dış neden bir ortada bulunuyor. Bunlardan kimileri ülkedeki siyasi partilerin çokluğu (200 civarında siyasi parti var), ortadan geçen 10 yılın Tunus’un özgür partili sitemden sabit partili sisteme geçmesi için kâfi olmaması, ideolojik akımlar ortasındaki iktidar uğraşı ve Tunusluların aşamadığı ekonomik felaket ve bunu aşabilmek için eski rejimin yıkılmasından bu yana bir programın ortaya konmaması.
Lakin Tunus’taki krizi dış etkenleri ve bölgede çekişen kutupları hesaba katmadan anlayamayız. Dışarıdan mali ve manevi dayanak alan ve cesaretlendirilen tek kesim elbet Nahda Partisi değil. Laik ve liberal kesitten birtakım partiler de saklı yollarla kimi dış güçlerden mali, manevi ve medya takviyesi almaktadır.” (Oraib El Rintavi/Ürdün el Destur gazetesi)
NAHDA BARAJI VE MISIR’IN MÜTTEFİKLERİ
“Mısır’da rejim ve etrafı üzerine çalışan herkes, müttefiklerin Etiyopya’nın Nahda Barajı konusunda rejimi nasıl terk ettiğini görürdü. Mısır müttefiklerinden yardım istedi lakin karşılık bulamadı. Ne Suudi Arabistan, ne Birleşik Arap Emirlikleri ne de İsrail’den beklenen yardım gelmedi. Çünkü bu ülkenin yöneticileri isteseydi faal bir biçimde müdahale edebilirlerdi. Hâlbuki kelam konusu ülkelerin dayanağı başka tarafa Etiyopya tarafına gitti.
Körfez ülkeleri Etiyopya idaresine ekonomik açıdan baskı kurmak için gerekli bütün şartlara sahipler. Suudi Arabistan ve BAE, Abe Ahmed idaresinin iktidara geldiği 2018’den bu yana iktidarını sağlamlaştırmasında hayli kıymetli rol oynadılar. Bu iki ülke Etiyopya ve Eritre ortasında barışın sağlanmasında tesirli oldular. Ayrıyeten BAE, Etiyopya iktisadına 3 milyar dolarlık para girişi ve 1 milyar dolarlık hibe konusundaki vaatlerini yerine getirdi.
Abu Dabi ve Riyad yöneticilerinin lügatinde müttefiklik münasebeti yok. Ya tabi olurlar ya da kendilerine tabi olunmasını isterler. Nahda Barajı konusunda Mısır’ı yalnız bırakmaları buna yeni bir örnek teşkil ediyor.” (Ernest Khouri/El Arabi El Cedid gazetesi)
Gazete Duvar
