Sıhhat hizmetlerinin birinci basamağında yer alan Aile Sıhhati Merkezleri (ASM), korona virüsü hadiselerinin artmasıyla filyasyon çalışmaları için daha çok mesai harcıyor. Telefonla yürütülen ve kelamlı beyana dayanan bir filyasyon çalışmasının bilimsel bir usul olmadığını belirten tabipler, uygulamanın fonksiyonsuz olduğunu savunuyor. Aile Doktorları Dernekleri Federasyonu (AHEF) İkinci Lideri Dr. Hacı Yusuf Eryazğan, “Hekimlik mevzuatında ya da tıbbi literatürde uzaktan telefonla kontağın çok yeri yok. Bu şu anda kabul edilen bir muayene metodu de değil” diyor.
Korona virüsü olaylarındaki artışla bir arada aile tabiplerinin iş yükü de arttı. Poliklinik muayenesi, aşı, hamile ve bebek izlem, filyasyon ve Covid-19 istirahat raporlarının düzenlenmesi işlerini yürüten aile doktorları, ağır bir tempoda çalışıyor. Bu alanda yaşanan meseleleri Gazete Duvar’a anlatan AHEF İkinci Lideri Dr. Hacı Yusuf Eryazğan, “Pandeminin tesirini göstermeye başladığı mart ayından bu yana ikinci ve üçüncü basamakta verilen poliklinik hizmetlerinin yüzde 70-80’ini üzerimize aldık” diyor.
Mart ayından bu yana büyük kentlerde tesirini gösteren korona virüsü salgını, temmuz prestijiyle Anadolu’ya yayıldı. Sıhhat Bakanı Koca, bu yükselişi “Birinci dalganın ikinci piki” olarak nitelendirdi. Olay sayısındaki bu artış, filyasyon çalışması yapan aile tabiplerinin iş yükünü de artırdı. Aile doktorları, bir günde 50-60 müspet ve temaslı kişiyi arayarak sıhhat durumlarını soruyor ve karantinaya uyup uymadıklarını denetim etmeye çalışıyor. Hasta beyanına dayanan bu uygulamanın bilimsel olmadığını belirten Dr. Yusuf Hacı Eryazğan, filasyon sürecinin kolluk kuvvetleri aracılığıyla kontrolü de içine alan ve kurallar uymayanlara yaptırım uygulanan bir formda yürütülmesi gerektiğini belirtiyor. Mevcut durumun korona virüsü uğraşına katkı sağlamadığını belirten Eryazğan, şu tabirleri kullanıyor:
“Burada tabibin inisiyatifi yok. Muayene etmediği, görmediği bir kişinin beyanını yani her dediğini kabul ediyor. Bu da hem hekimlik açısından hem de türel açıdan çok büyük sıkıntılar demek. Dışarıdan nitekim bir şeyler denetim ediliyormuş havası verildi, veriliyor lakin şahısların karantinayı bozmasını engelleyemiyorlar.”
“Telefonla arama sisteminde açık kalan kısım, kolluk kuvvetlerinin karantina kaidelerini denetim etmemesi ve cezaların kesilmemesidir. Bakanlığın, uzaktan verilen bu hizmette kişinin palavra beyanını nasıl engelleyeceği, karantinaya uyup uymadığına dair denetimleri nasıl sağlayacağı noktası bir soru işareti olarak kaldı.”
“Aile doktorları günde 60 kişiyi 2’şer ya da 3’er dakikadan aradığında bu mühlet 2,5-3 saatlik bir vakit dilimine denk geliyor. 3 saatini aramalara ayıran bir tabibin günlük 70-80 hastayı nasıl muayene edeceği ya da gelen hamile ve bebeklerle nasıl ilgileneceği, bunlara nasıl izlem vereceği noktası bir soru işareti.”
OLUMLU HASTALAR RAPOR ALMAK İÇİN ASM’LERE GİDİYOR
Covid-19 tanısı konulan hastalar ya da temaslı olan şahıslar, karantina sürecinde kurumlara sunacakları istirahat raporlarını ASM’lerden alıyor. Müspet teşhis alan ya da temaslı olan şahısları ASM’lere getiren bu uygulamanın direkt bulaşa sebep olacağı konusunda ağır bir kaygı var. Sıhhat Bakanlığı tarafından aile tabiplerine verilen bu vazifenin derhal geri alınması ve istirahat raporlarının hastaneler tarafından verilmesi gerektiği vurgulanıyor. Müspet hastaların bebekler, hamileler ve 65 yaş üstü hastalar tarafından ağır bir biçimde kullanılan ASM’lere gelmesinin kabul edilemez olduğunu belirten Eryazğan, “Yoğun bakım hasta sayımız bu türlü mi azalacak?” diyor.
“Kişilerin karantina kurallarını bozarak ilaç talebi ya da idari müsaade raporu için ASM’lere başvurmasıyla, telefonla izlem noktasındaki açıklar tam manasıyla ortaya çıkmış oldu. Süreci birbirini tamamlayan bir çarkın dişlileri üzere düşünürsek filyasyonun, aramaların ve karantinanın kolluk kuvvetlerince denetlenmesi ve sıkı kontrollerin birbirini tamamlaması gerekiyor. Fakat burada çarklar ortasında bir dengesizlik var. Bu dengesizlikten ve alınan kimi kararlardan ötürü şu andaki covid müspet ve temaslı sayısının yüksek olduğunu söyleyebiliriz.”
ASM’LER KRONİK HASTALIK RAPORU VERMİYOR
ASM’lerde yaşanan bir öteki sorun ise kronik hastalık raporu için yapılan müracaatlar. Rapor almak için çabucak her gün çok sayıda kişinin ASM’lere başvurduğunu belirten Dr. Eryazğan, aile tabiplerinin bu bahiste bir vazifesi olmadığını belirterek kelam konusu raporun sadece e-nabız sistemi üzerinden alınabileceğini söylüyor.
Öte yandan Covid-19 salgınının tesirini göstermeye başladığı mart ayından bu yana ortalarında aile tabiplerinin de bulunduğu 5 bine yakın ASM çalışanı müspet ya da temaslı olduğu için izolasyona alındı. Bu devirde rapor alıp işe gidemeyen aile tabipleri, yerine vekalet eden bir diğer doktor bulmaya çalıştı. Bulamayanların raporlu olduğu günler maaşlarından kesildi. Hasta oldukları için müsaade kullanmak zorunda kaldıklarını belirten doktorlar, Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği’ndeki fiyatlı müsaade kurallarının yine düzenlenmesini istiyordu. Bu talep lakin 5 Eylül’de yapılan düzenlemeyle yerine getirildi.
Gazete Duvar
