Adalet Beklentisi-8: ‘O sesi tanıyabilir miyim diye hep tetikte oldum’

“Yüzleşemedim. Kim bilir benden sonra kaç bireye azap ettiler, tecavüz ettiler? Devam ettiler yani… Çocuklarının yüzlerine rahat baktılar. Aileleriyle rahat yaşadılar. Bilmiyorum, o denli kestirim ediyorum. Kim bilir tahminen de kimi yerlerde hürmet görüyorlardır artık. Her insanın kaldırabileceği bir şey değil fakat artık baktığımda bu ifşa dalgasına, çıplak aramaya maruz kalan bayanların konuşmasına… Yaşadıklarımızın bir birikimi, bir sonucu olduğunu düşünüyorum. O süreçte herkes göze alıp açıklayamıyordu. Toplumsal medya diye bir şey yoktu ancak artık o denli değil. Olumsuz yanları olmakla birlikte her şeye karşın olumlu olduğunu düşünüyorum. 1997 yılında, azapçı polis Selim Ay ve takımının kendisine tecavüz ettiğini AİHM’de (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) kanıtlayan Asiye Zeybek’in duruşmasında polisler şöyle demişti. ‘Biz zevk için tecavüz etmedik. Devlet bizden istediği için tecavüz ettik.’ Yani devletin kullandığı bir azap metoduydu bu, bir manada itiraftı. Onlara ceza verilmedi ancak geç kalmış değiliz. Cezasızlık konusunda da bir yere geleceğiz, inanıyorum.”

Yaşadığı ülkedeki havayı soruyorum ona. Soğukmuş. “Burada, İstanbul’da pırıl pırıl kış güneşi var” diyesim geliyor fakat neden bilmiyorum vazgeçiyorum. Yıllar evvel yaşadığı işkenceyi konuşacağız lakin sesi o kadar güçlü geliyor ki ne kadar olabilirse o kadar rahat konuşuyoruz. “Sorun değil. Ne yapalım…” diyor gülerek.

Nazlı Top, Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesi’nde çalışan bir hemşireydi. 1992 yılının, Nisan ayında çalıştığı hastaneye yakın bir yerde polis aracı taranmıştı. Her yerde kimlik denetimi yapılıyordu. İş çıkışında denk geldiği kimlik denetiminde gözaltına alındı. Birincinin Bahçelievler polis karakoluna götürüldü. Sonra Gayrettepe Terörle Gayret Şubesi’ne. 2,5 aylık gebe olan Nazlı 10 gün boyunca azap gördü, tecavüze uğradı. 10 günün sonunda hür bırakıldığında İnsan Hakları Derneği’ne gitti. Avukatlarla konuştu. Tüm o sürecin duygusal yükünü anlatırkenki soğukkanlılığı, cinsel şiddete karşı gayret üzerine daha çok düşündürüyor insanı.

“E- 5 üzerinde bir duraktı. Dersimli olmam, Kürt olmam yetti. Kuşkulu diye gözaltına alındım. Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesi, Nöroloji servisinde hemşire olduğumu, hastaneye sorabileceklerini, işten çıktığımı söyledim. SES’in (Sağlık ve Toplumsal Hizmet İşçileri Sendikası) Bakırköy şube yönetimindeydim. Sendika dokümanları vardı üzerimde. Aslında sıkıntılarının benim ne yaptığım, ne olduğum olmadığını anladım. Olayı üzerine atabilecekleri birini arıyorlardı. Etrafımdan, ailemden, yakınlarımdan bu süreçleri biliyordum. Evvel Bahçelievler polis karakoluna götürüldüm. Orada tuvalette azap yapmaya başladılar. Sonra komiserin yanına götürdüler. O da ikna olmak istemedi. Onun gözünün önünde de azaba devam ettiler. 2,5 aylık hamileydim. Gebe olduğumu söylediğim halde devam edildi. (Cinsel şiddet içerikli tehditleri anlatıyor) Terörle Uğraş grubu geldi. Gayrettepe Şube’ye götürdüler. Aldıklarında fizikî ve kelamlı hücumlara başladılar. Kürt ve Alevi olmamla başlandı. Eşim üzerinden tehdit ettiler. ‘Buradan çıkınca ne yapsın seni? Biz sana bunları bunları yapacağız’ gibi… ‘Devlet memuruyum, sıhhat çalışanıyım’ dediğimde devlet memuru sen değilsin, temel devletin memuru biziz dediler. Aslında gerçek söylediler. Ben halka hizmet ediyordum, onlar da devletin istediği halde bana davranıyorlardı. O şiddet sistematikti.”

Nazlı’nın burada anlattıklarını filtreleyerek aktarıyorum.

“Gözlerim kapalıydı. Tazyikli suyla azap, bedenimle dalga geçip, aşağılama… Filistin askısında copla tecavüz edildi. Vakit kavramı yok olmuştu. Ağrı, vefata yaklaşma… 10 gün kaldım Gayrettepe’de. Hamileliğim devam ediyordu. Doktora da götürmediler. Direnmek dışında aklıma diğer bir şey gelmiyordu onu da yaptım. Sesler… O süreçte bilhassa birinin sesi aklımda kalmıştı. 10 gün sonra bırakıldıktan sonra uzun yıllar o sesi aradım. Sivil polis olduğunu anladığım birisini gördüğümde -hani onlar biraz anlaşılıyor ya- ya da polis gördüğümde o sesi daima tanıyabilir miyim diye tetikte oldum. Gelirlerse, konuşurlarsa sesten tanıyabilirim diye düşündüm. Sesi duysaydım çıkartabilirdim. Artık uzun yıllar geçti. Emin değilim… Savcılığa çıkarken biz senin hatasız olduğunu biliyorduk dediler, boşuna açlık grevine girdin diye dalga geçtiler. Savcılıktan sonra hür bırakıldım.”

“Sonra… Şöyle demiştim: Yaşayan benim, gören benim, bunun bütün acılarını çeken benim. Ucunda mevt de olsa bu, benim şahsî bir sorumluluğum. Sonuç almayacağımı bilsem de buna hayır demem gerekiyor. Kendi hayatıma onurlu bir biçimde devam etmek istiyorsam buna karşı duruş sergilemem gerekiyor. Bu türlü ikna ettim kendimi o süreçte. Bir de sağlıkçı olmanın tesiri oldu. Biliyorsun, meslekten kaynaklı bedene bakış açısı farklı oluyor. Toplumsal paha yargılarını farklı değerlendiriyorsun. Ailemin, sevdiklerimin dayanışması oldu. O özgüvenle de hareket ettim. İnsan Hakları Derneği’ne gittim. Avukatlarla görüştüm. Sonuç çıkmasa da o devir için ses çıkarttığımızı düşünüyorum. Ferdi bir kazanım olmadı lakin toplumsal bir kazanımı oldu.”

Nazlı’yla konuşmamız bugüne geliyor. Bayan hareketinin geldiği yerde bir periyot direnen, anlatan, anlatmaya çalışan bayanların hissesi olduğunu söylüyor. Girişte alıntıladığım cümleleri dinliyorum. “Cezasızlık konusunda da bir yere geleceğiz, inanıyorum” diyor.

“Benim eşim de cezaevindeydi o süreçte. Tekirdağ F Tipi Cezaevi’ne gidiyordum. Biz de çıplak aramaya maruz kalıyorduk. 2000 öncesi bunları lisana getiriyorduk. Anlatıyorduk lakin biz o kadar kamuoyu oluşturamıyorduk. Muhalif olan daima terörist oluyor ya… Hasebiyle insanları harekete geçiremiyorduk fakat sonra aylar evvel bir arkadaşım aradı Türkiye’den. Dedi ki, ‘Bir yakınım için cezaevi ziyaretine gittim, çıplak aramaya maruz kaldım. Sen o periyot anlatıyordun, biz sana inanmıyorduk. Bunun insan üzerindeki tesirini kavrayamıyorduk, gereğince anlayamamışım, kendime yapılmış üzere hissedememişim. Senden çok çok özür diliyorum.’ Bu bana çok dokundu. Konuşuldukça, anlatıldıkça eşikler geçiliyor. Keşke o denli olmasaydı ancak bazen de bu baskı herkese yayılınca sonuçlar vermeye başlıyor.”

Nazlı ile önümüzdeki aylarda, yaşadığı ülkede kahve içmek için sözleşiyoruz. Açık havada, güneşli bir günde, kalabalık bir meydanda buluşacağız. Kapatmadan şunları söylüyor:

“Hitler periyodunda askerler ve polisler insanlık hatası işlerken kimseye hesap vermeyeceklerini düşünüyorlardı ancak yıllar geçti ve tespit edildikleri yerlerde insanlık kabahatinden ötürü yargılanıyorlar. İşkenceciler, tecavüzcüler de bir gün bu türlü yargılanacaklar ve o günleri büyük bir sabırla bekliyorum. Biliyorum anlatmak çok güç lakin korkusuzca anlatmak, göğüslemek gerekiyor. Bu türlü böyle ilerleniliyor. Bu türlü böyle bir şeyler değiştirilebiliyor. Tarihte de bu türlü oldu. Yoksa bununla uğraş edemeyiz. Bir de… Dayanışmayı ‘ama’sız örgütlemek gerekiyor. Şu anda bayanların birbirine takviyesi, güveni… Bayan bayanın yurdudur sloganı çok yerinde ve o kadar hoş ki…”

Nazlı’nın yaşadıklarını anlattığı belgesel, Fransa ortak üretimle direktör Kudret Güneş tarafından çekildi.

***

Gözaltında Cinsel Taciz ve Tecavüze Karşı Türel Yardım Ofisi’nin kurucusu, İnsan Hakları Derneği’nin Lider Yardımcısı, avukat Eren Keskin’le konuşuyoruz.

Eren Keskin, “Cinsel azap en sıkıntı açıklanan işkence” diyor.

“Utanıyorlar, korkuyorlar, kirlenmiş hissediyorlar. Gözaltındaysa zati kimseye söyleyemeden tutuklanıyor. Birçok bayan ispatlayamam diyerek anlatmıyor. 12 Eylül’de cinsel taarruza uğramış bayanlar var, bize daha artık anlatan. Dışarıda avukatlığını yaptığım bayanlar ben cezaevindeyken uğradıkları cinsel hücumları anlattılar. Her bayanın cinsel azapla ruhsal olarak baş etme mühleti farklı. Meğer ruhsal raporla ispatlanabilir. Cezaevinde olup, ruhsal raporla belgelemek istediğimiz bir bayan müvekkilimiz Mardin’de devlet hastanesine gönderilmişti. Akıl hastası değildir diye rapor verdiler. Bu işi uzmanlar ve bağımsız doktorların yapması gerekiyor. Bağımsız tabip raporu konusunda AİHM’nin Şükran Aydın kararı var. 1993’te, 16 yaşındayken, köylerine yapılan bir jandarma baskını sonrasında babası ve yengesiyle birlikte Derik Jandarma Karakolu’nda gözaltına alınmıştı. Derik İlçe Jandarma Komutanlığı’nda tecavüze uğradı. Şükran Aydın, iç hukuk yollarının tıkanması üzerine AİHM’ye başvurdu ve Türkiye’yi tazminat ödemeye mahkum ettirdi. O evrakta Türkiye’nin mahkum edilme münasebeti bağımsız bir doktordan rapor alınmamış olmasıydı. Sanıklardan biri Musa Çitil’di. Çitil hakkında takipsizlik kararı verildi.”

“Çok az faillin yüzünü tanıyoruz” diyorum Eren Hanım’a. Yargılananlar oldu mu? Şöyle bir doküman veriyor:

“Cezaevinden çıktıktan sonra 1997’de ‘Gözaltında Cinsel Taciz ve Tecavüze Karşı Türel Yardım’ ofisini kurduk. Bugüne kadar bize 780 bayan başvurdu. 13 yaşından 70 yaşına kadar cinsel hücum yaşamış müvekkilimiz var. Bayanların büyük bir kısmı Kürt bayanlar. 1997’den beri iç hukukta iki korucunun cezalandırılması dışında tek bir ceza çıkmadı. Batman’da bir kıza cinsel şiddet uygulamışlardı. Hatta tecavüzden bir kız çocuğu doğmuştu. Yalnızca onlar ceza aldı. Korucu oldukları için. Korucu oldukları ve zati Kürt oldukları için ceza aldılar.”

“Adli nedenlerle yargılanan bayanların başlarına gelenleri esasen hiç bilmiyoruz. Çaba metodunu de bilmedikleri için hiç görünmüyorlar. Cemaatten gözaltına alınan bayanlara da ulaşmaya çalıştık. Hak arama şuuru dindar kesimde gelişemediği için sessiz kalıyorlar. İsim vermeyim. Cezaevinde konuştuğumuz dört bayan, ‘Devletimiz bizi bir gün anlayacak’ dedi.”

“Muhalefetin içindeki ikili standardı konuşmamız gerekiyor. Biz yıllarca Kürt coğrafyasında bayanların cinsel azaba uğradığını anlatmaya çalıştık. Çıplak arama daha yeni konuşuluyor. Sadece azap olsun diye zorla evli bayanlara bekaret denetimi yapıldı, beşerler çırılçıplak sorgulandı. Mezarsız bir bayan coğrafyası burası.”