Uzun müddettir sessizliğini koruyan 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Alman Radyosu ARD’nin İstanbul muhabiri Christian Buttkereit’in Türkiye’nin Avrupa Birliği ve Almanya ile bağlantıları hakkındaki sorularını yanıtladı. Söyleşinin tam metnini kendi internet sitesinde yayınlayan Abdullah Gül, AİHM kararlarının geciktirilmeden uygulanması gerektiğini söyledi.
Abdullah Gül’ün sorulara verdiği karşılıklar şöyle:
Almanya Şansölyesi Merkel önümüzdeki hafta son defa bu sıfatıyla AB Zirvesi’ne katılacak ve misyon mühleti sona erecek. 16 yıllık bir süreyi tamamlıyor, siz Dışişleri Bakanı, Başbakan ve Cumhurbaşkanı olarak Merkel’in müddetiyle kesişen bir başkansınız. Sayın Merkel ile vazife yapmak, birlikte çalışmak nasıldı? Ortak anılarınız yahut izlenimleriniz var mıdır?
Sizin de söylediğiniz üzere Sayın Merkel’le geçmişte çeşitli vesilelerle birçok defa bir ortaya geldik. 2002 yılında iktidara geldikten sonra, evvel Başbakan, Dışişleri Bakanı ve Cumhurbaşkanı olarak kendisiyle resmi yahut gayrı-resmi toplantılarım oldu. Birbirimizi yakinen tanımış olduk. Sayın Merkel’i Avrupa’nın son periyottaki en değerli siyasetçisi ve önderi olarak görüyorum. Çok değerli ve başarılı bir siyasetçinin veda vaktinin geldiğine kanaat getirip misyonundan ayrılmasını takdirle karşılıyor, değerli buluyorum. Umarım artta bir boşluk oluşmaz, zira son on yıl içinde Avrupa’da önder eksikliğinin hissedildiği bir periyotta Merkel bütün Avrupa’ya liderlik yapmış değerli bir şahsiyetti.
Karşılaşmalarınızda birtakım anılarınız var mı?
Birçok ikili görüşmemiz oldu. Milletlerarası toplantılarda da bir ortaya gelip global sorunları tartışma imkânımız oldu. Kendisini dürüst, samimi, ucuz popülist oyunlara ve hilelere girmeyen bir başkan olarak gördüm. Bu manada farklılıklarımızı rahatlıkla konuşabildiğimiz, itimat bildirilerini karşılıklı verebildiğimiz bir ilgi ortaya çıktı. Görüşmelerimiz daima olumlu bir atmosferde geçti. Kendisini bütün gerçekleri dikkate alan, realist, sakin düşünebilen, atılan adımların ilerisini düşünen, heyecan, öfke ve kinle hareket etmeyen bir başkan olarak gözlemledim.
Sayın Merkel ile irtibatta olduğunuz müddette Türkiye’nin AB üyesi olması için sizin de büyük bir efor içinde olduğunuz bir süreç vardı, ama Merkel Almanya’nın frene basacağını, üyelik yerine imtiyazlık iştirak teklifini ileri süreceğini savundu ve Türkiye’yi engelledi. Bu sizde küskünlük yahut Merkel’e karşı kızgınlık yarattı mı?
AB üyelik maksadımız bütün Türkiye’nin ve siyasi partilerin ortak gayesiydi. AB’ye tam üye olmanın hedefi da Türkiye’nin standartlarını her açıdan yükseltip, insan hakları konusunda ileri, güçlü iktisada sahip bir ülke olmaktı. Bu çerçeve içerisinde müzakerelere başladık. Muhafazakâr bir Alman siyasetçi olarak Merkel, Türkiye’nin üyeliği konusundaki görüşlerinin belirttiğiniz halde olduğunu söyledi, ama tıpkı vakitte milletlerarası münasebetlerde kıymetli bir prensip olan ahde vefayı da benimsediğini, Türkiye bütün kaideleri yerine getirirse söyleyecek bir şeyi olmayacağını da lisana getirdi. Merkel, Sayın Sarkozy yahut başka Avrupalı siyasetçiler üzere ikili bir oyun içerisinde olmadı.
Uzun müddettir Türkiye-AB münasebetleri duraklama devri yaşıyor. Geriye dönük baktığınızda imtiyazlı iştirak teklifi önemli bir biçimde değerlendirilmeliydi, kabul edilmeliydi diyebiliyor musunuz?
Bizim AB ile bağlarımız her hâlükârda, nasıl olursa olsun AB’nin rastgele bir üyesi olmak hedefini taşıyan bir bağ değildi. Bizim için en büyük hedef, Türkiye’yi hukuk, demokrasi açısından AB standartlarını yakalamış, hayata geçirmiş bir ülke yapmaktı. Türkiye, Norveç, İngiltere üzere AB’ye üye olmayıp birebir standartlara sahip, kendini her açıdan geliştirmiş ve kendi halkını en geniş özgürlükler, demokratik haklarla buluşturmuş bir ülke de olabilirdi. AB’ye tam üyelik amacımızın temel emeli buydu. Avrupa Birliği üyeliği bu gayemiz için bir araçtı. AK Parti’yi kurarken, hükümet programlarını oluştururken siyasi görüşüm açısından en değer verdiğim konu, çoğunluğu Müslüman olan Türkiye’nin ileri demokrasi ve insan hakları standartlarını yakaladığını dünyaya gösterebilmekti. Bunun Türkiye’yi güçlendireceğine, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan bir ülkenin yüksek demokrasi ile insan hakları standartlarına sahip olmasının da bütün İslam dünyası için de ilham kaynağı olacağına inanıyorduk.
Tam üyelik gayesinden şu anda geriye kalan nedir?
Kaideler çok değişti. Hem Türkiye hem Avrupa değişti. Siyasi iradelerin çok farklı öncelikleri var.
Mevcut hükümetin tam üyelik amacı hala dillendiriliyor, öte yandan Avrupalı birtakım komşularla tansiyonlara varan birtakım uyuşmazlıklar kelam konusu. Türkiye’nin tam üyelik amacı ne kadar samimi?
Olağan ki hükümet tam üyelik niyetini belirtiyor, bunun için uğraşıyor. Lakin bu noktaya gelinmesinde karşılıklı olarak yanlışlar var. Hem AB’nin yanılgıları var hem de Türkiye’nin içinde bulunduğu durum var. Bu durumun en büyük sebeplerinden birisi Kıbrıs sorunudur. Kıbrıs’ta 2004 yılında Annan Barış Planı Rumlar tarafından reddedilip, Türkler tarafından kabul edilmesine karşın Güney Kıbrıs’ın AB’ye üye kabul edilmesi büyük bir küsurdu. Bu üyelik, AB prensiplerine de tersti, zira hudut sorunlarını çözmeden bir ülkenin AB üyesi olması kelam konusu olamazdı. Bu ilkeyi AB göz gerisi etti ve Güney Kıbrıs’ın tam üye yapılmasıyla Kıbrıs sorunu AB’nin içine taşındı. Böylelikle bu sorun girift bir hale geldi. NATO 60. Yıl Zirvesi’nde bunun bir kusur olduğunu tekrarladığımda Sayın Merkel de bunun bir kusur olduğunu çok samimi bir formda herkesin içinde kabul etti.
Bir Almanya ziyareti öncesinde bir Alman gazetesine verdiğiniz söyleşide sarf ettiğiniz “Türkiye, AB’yi tekrar şahlandırabilir. Türkiye tam üyelik amacından vazgeçmemelidir” tabiriniz ile tam olarak ne demek istediniz? Ayrıntılandırabilir misiniz?
AB müktesebatını üstlenmiş bir Türkiye her açıdan farklı bir ülke olacaktı. Evvel bu türlü bir Türkiye’yi hayal etmek gerekir. 80 milyonluk, yapılacak çok işi olan, Maastricht ve Kopenhag kriterlerini benimsemiş bir Türkiye çok farklı olacaktı. Bu türlü bir ülkenin AB’ye katkısı da iktisat ve siyaset başta olmak üzere her açıdan çok farklı olacaktı. Bu türlü bir Türkiye, AB için de vazgeçilmez bir paha olacaktı. Ben vaktinde Sarkozy, Merkel ve başka önderlere müzakerelerin tamamlanmasının önünü kesmemelerini, Türkiye’nin fasılların hepsini üstlenmesi gerektiğini belirttim. Nihayetinde kurul Türkiye’nin bütün kuralları yerine getirdiğine kanaat getirirse, isterseniz referanduma gidin ve üyeliğimizi yeniden reddedin demiştim. Lakin inanıyordum ki bu türlü bir Türkiye ile bütün Avrupa ülkeleri birlikte olmak isteyecekti. O devirde hükümetin ıslahat iradesi ve en sıkıntı fasılları bile üstlenmek konusunda isteği çok güçlüydü. Başbakan Erdoğan’ı ve bütün kabine üyelerini Cumhurbaşkanı olarak çok teşvik ediyordum. Islahat konusunda hükümetimiz kararlıydı. Ne yazık ki Sarkozy liderliğindeki Fransa ve Rumların fasılları dondurmaları, büyük bir hayal kırıklığı yarattı. Sayın Sarkozy ve Sayın Merkel’e AB hukuku ile ekonomik kurallarını uygulayan güçlü bir Türkiye’nin Avrupa şirketleri için de yararlı olduğunu, bu durumun Avrupa iktisadına fayda sağlayacağını söylemiştim. Çünkü Avrupa’da yeni yapacak yol, baraj, havalimanı yoktu, lakin Türkiye hala büyük yatırımlara elverişli bir ülkeydi. Bunları söylediğimde Sayın Merkel anlayış gösteriyor ve ahde vefa unsurunu vurguluyordu. Lakin, Sayın Sarkozy’nin muhakkak fasılları bloke etmesi, Rum-Yunan ekolünün ardına sığınması birçok fırsatı geri çevirdi ve Türkiye’de bu durum reaksiyonla karşılandı.
Türkiye’yi hangi noktalarda yanılgılı görüyorsunuz?
AB’nin bu tutumunu görünce, TBMM üyelerine ve hükümete bir Cumhurbaşkanı olarak, AB müktesebatını kendi irademizle üstlenmemiz gerektiğini, reformcu niteliğimizi kaybetmeden çalışmaya devam etmemizin elzem olduğunu, bunun sonucunda güçlenecek Türkiye’nin AB için de daha cazip olacağını belirtmiştim. Kendi irademizle AB kurallarını fasıl fasıl iç mevzuatımıza yansıtmayı ve AB standartlarını yakalamayı beceremedik. Türkiye’nin noksanlığı da bu oldu. Vaktinde çok açık bir halde, basın toplantılarında da Türkiye’nin NATO üyesi olan, ancak AB üyesi olmayan Norveç üzere olabileceğini, fasılların resmen açılıp kapanmasının sembolik olduğunu, değerli olan fasılların içeriğini bir ülkenin gerçekleştirmesi olduğunu söz etmiştim. Türkiye olarak neyi yapmamız gerektiğini biliyorduk. Bu iradeyi göstermemiz gerekiyordu, böylelikle Türkiye çok güçlü bir ülke olacaktı. Bunu yapamadık.
Türkiye-AB sürecinin soğuduğu devirlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın rolünü nasıl görüyorsunuz? Yapan mı yoksa uzaklaşmaya katkı sağladı mı?
Birlikte olduğumuz süreçte Sayın Erdoğan da güçlü bir halde AB sürecini destekledi.
Avrupa Birliği’ne tam üyelik amacı şu anda da stratejik maksat olarak belirtiliyor. Türkiye bu bağlamda, AİHM kararlarına uyarak Kavala, Demirtaş’ı özgür bırakmalı mı? Avrupa Kurulu bu kararlara uyulması yükümlülüğü olduğunu belirtiyor.
Türkiye, Avrupa Konseyi’nin kurucu ülkesi, AİHM’e hâkim veren bir ülke ve Avrupa İnsan Hakları Kontratını en erken onaylayan ülkelerden birisi. AİHS m. 46, mukavelenin taraflarının mutlaklaşan mahkeme kararlarına uyması gerektiğini belirtmektedir. Hatta, AK Parti hükümetinin birinci yıllarında, 2004 yılında bir anayasa değişikliği yaptık. Bu değişiklik sonucunda, Anayasamızın 90. Hususu gereği temel insan hak ve özgürlüklerine ait milletlerarası mukaveleler kanunlarımızın üstünde tutulmaktadır, bunlarla ilgili Anayasa Mahkemesi’ne gidilememektedir. AİHS kararları anayasamız yeterince kanunlarımızın üstündedir, bu nedenle AİHM kararlarını uygulamak mecburiyetindeyiz.
AİHM’in birtakım kararlarına uymakta Türkiye direniyor. Bu Türkiye için bir imaj sorunu oluşturmuyor mu?
Bu bahiste açıklamalarım var. AİHM kararlarını geciktirmeden uygulamak gerektiğini her vakit belirttim. Uzun milletvekilliği dönemimde 10 sene Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi’nde milletvekilliği yaptım, bu kapsamda AİHM’e hâkim seçtim, bu süreçleri çok iyi bilen biriyim. Dışişleri bakanı olduğum periyotta, AİHM kararlarıyla ilgili birtakım tazminatları ödemek durumunda kalan biri olarak teknik kısmına da hâkim biriyim. Türkiye imajı açısından da elbet olumsuz bir durum, ancak hepsinin bir süreç içerisinde gerçekleşeceğini de varsayım ediyorum.
Sayın Wullf ile Türk-Alman dostluğu için çok uğraş harcadınız. Mesut Özil’in Ulusal Takım’da olmasının ne kadar olumlu olduğunu lisana getirmiştiniz. Wullf da iki halkı birleştiren konuların ayrıştıran konulardan fazla olduğunu belirtmişti. Bugün Türk-Alman bağlantılarının limoni olduğu aşikâr, bunun sebebi nedir?
Bugün Türk-Alman ilgileri olması gereken düzeyde değil. Türk-Alman bağlarının çok özel olması gerekir, zira beş milyona yakın Türk Almanya’da yaşıyor, büyük bir kısmı Alman vatandaşı. Bundan yıllar sonra da Türk asıllı Alman vatandaşı olarak kalacak. Ortalarında çok başarılı sanatkarlar, iş insanları, bilim insanları, atletler var. En son Biontech aşısını bulan Hasret Türeci ve Uğur Şahin nezdinde de bu durumu gördük. Duyunca çok gurur duydum, çabucak arayıp tebrik ettim. Wulff’ın daveti üzerine gittiğim Almanya ziyaretimde onlarla tanışmıştım, aradığım için de çok memnun oldular. Bütün bunlar gurur verici. Karşılıklı çıkarlarımız, büyük ekonomik yatırımlar var. Türkiye’de her köyde bir Alman anısı var. Münasebetlerimiz halklar ortası bir bağlantıya dönüşmüştür. Bu nedenle iki ülke ortasında güçlü alakalar için kıymetli bir yer bulunmaktadır. Ümit ederim ki ikili ilgilerimiz en kısa müddette dilek edilen düzeye gelir.
Şu anda sizce Türk-Alman bağlarının istek edilen düzeyde olmamasının sebebi siyasetçiler mi?
Doğal ki siyasi iradelerden kaynaklanıyor. Nihayetinde iki ülke ortasındaki bir iklimi, atmosferi karşılıklı olarak siyasetçiler oluşturur. Türk-Alman halkının alakaları hayli ağır, beş milyon Türk’ün 50-60 yıldır düşünceli durumlara karşın Alman toplumuna entegre olmuş bir formda yaşaması çok kıymetli. Almanya’da herkesin gurur duyduğu Türk simalar var. Mesut bıraktı ancak İlkay ile Emre Can hala Alman Ulusal ekibinde oynuyor. Sinemacılar, iş insanları var. Cem Özdemir üzere bir vakitler Yeşiller Partisi’nin genel lideri olmuş siyasetçiler var. Karma evlilikler var. Bütün bunların hepsi sağlam bir yer oluşturuyor. Bu limoni münasebet durumunun süreksiz olduğu kanaatindeyim. Türkiye ve Almanya’daki önderler bunun farkında. Sayın Merkel de bunun farkında olan ve popülist bir yaklaşım içinde olmayan bir siyasetçi. Türk tarafı da Almanya’nın Türkiye için değerli bir ortak olduğunun farkında ve Sayın Cumhurbaşkanı da bu ilgilere ehemmiyet veren bir siyasetçi. Umarım bağlarımız tekrardan eski iyi düzeyine geri döner.
2016’da Türkiye’de bir darbe teşebbüsü oldu. Alman halkı ne olduğunu kavramakta hayli zorlandı. Bu mühlet içerisinde kararnamelerle işten çıkartılan, tutuklanan binlerce insan oldu. Bu süreçte Türkiye kendini gereğince dünyaya ve bilhassa Almanya’ya anlatabildi mi? Türkiye’nin anlaşılamamasının sebebi neydi?
Darbe teşebbüsü çok haince bir teşebbüstü. 300’e yakın vatandaşımız hayatını kaybetti. Darbeciler uçaklarla kendi parlamentosunu ve polis teşkilatını bombaladı. 38 polisimiz şehit oldu. Büyük bir travma yaşandı. Avrupa ve dünyada ise bu travmanın anlaşılmadığı kanaatindeyim. O vakitler, İngilizce bir gazeteye yazdığım makaleyle Türk hükümetine yönelik tenkitlerin olabileceğini, bu tenkitlerin birçok hususta haklı da olabileceğini, lakin bunların hepsinin bir kenara bırakılması gerektiği ve demokrasi ile seçilmiş hükümetin gerisinde durulması gerektiğini bütün dünyaya haykırmıştım. Bu travma, birçok dostlarımız tarafından tam anlaşılmayınca ve uzun bir suskunluk periyodu olunca Türkiye’de hükümet ve halk nezdinde Avrupa’ya ve makul ülkelere karşı büyük bir güvensizlik oluştu.
Demokrasi ve seçilmiş hükümetin gerisinde durulması gerektiğini belirttiniz, öncesinde de belli yanlışlar yapıldığını söylediniz. Bu kusurlar nedir?
Birçok ülke Türkiye’yi eleştiriyor. Türkiye’nin noksanlıkları olabilir. Lakin bu türlü bir darbe teşebbüsü karşısında darbeyi lanetlemeleri ve hükümetin yanında durmaları gerekirdi, sonrasında tenkitlerini tekrardan sarf edebilirlerdi.
Darbe teşebbüsü öncesinde FETÖ’nün devletin çeşitli mevkilerine sızma sürecinin geçmişi bulunmaktaydı. İşin bu noktaya varabileceği kestirim edilebilir miydi?
Bu tip örgütlerin bir görünür, bir de görünmeyen yüzü bulunmaktadır. Bu örgütün, AK Parti iktidarı öncesinde de saklı ve organize bir çalışma içinde olduğu açıktır. Dini kisve altında olmaları ise çok tehlikelidir. Dini kullanan bu örgüt içinde beşerler aklını, fikrini bir kenara atıp birisine şartsız bir biçimde teslim oluyorlar. İyi-kötü, doğru-yanlış muhakemeleri kalmıyor. Dini kullanarak kendilerini saklamayı da başardılar. FETÖ akıllarını ve iradesini birisinin aklı ve iradesine teslim eden insanlardan müteşekkil çok tehlikeli bir yapıdır.
Bu süreçlerde FETÖ ortaya çıktığında ve deşifre olmaya başladığında AK Parti içerisinde tam bir mutabakat var mıydı, yoksa bir çatışma var mıydı?
2014 yılında ben vazifesi bırakmıştım, lakin arkadaşlarımız tutum gösterme konusunda bir bütün oldu, bir ayrılık bulunmamaktaydı. Bu örgüte karşı parti içinde rastgele bir sempati yoktu.
2021, İş Göçü Sözleşmesi’nin 60. Yılı. Bu kontrat 60 yıl içinde büyük bir muvaffakiyet hikayesine dönüştü. Almanya’daki Türk insanlarının Almanya’nın refahına yaptıkları katkı sizce Almanya ve Avrupa tarafından gereğince takdir edildi mi?
Bu husus çok geniş bir mevzu. Bu hususta binlerce kitap, tez, öykü bulunmaktadır. Birinci başta büyük acılar, trajediler yaşandı. Ama bugün gelinen nokta memnuniyet vericidir. Türklerin büyük kısmı Alman vatandaşı oldu ve artık kalıcıdırlar. Yaşadıkları ülkeye hizmet etmek için samimi bir formda uğraşıyorlar, bir taraftan da anavatanlarıyla bağlarını koruma ediyorlar. Bu durum iki ülkenin iş birliğine de katkı yapacaktır. Türklerin Almanya ve Avrupa’yı güçlendirdiğine inanıyorum. Avrupa kıymetlerinde çoğulculuk bulunmaktadır, çoğulculukta din, ırk ayrımı yapılamaz, burada tek değerli olan konu bütün insanların haklarına hürmet duymaktır. Türkler birinci başta çok acemilik çekti, bunun Almanlara da yansıması olmuştur, lakin gelinen noktada bu münasebet kazan-kazan durumuna dönüştü.
Almanya bunu takdir ediyor ve görüyor mu?
Bunu Almanlara sormak lazım, ancak Sayın Merkel bunu takdir ediyordu. Bir vakitler, Türkiye’nin çok parlak yıllarında Almanya’daki Türkler Türkiye’ye dönüş içerisindeydi. Merkel de bu duruma hayret edip üzüldüğünü bana tabir ediyordu. Cumhurbaşkanları Sayın Wullf, Sayın Steinmeier bu bahsin farkında olan, olumlu düşünen beşerler, kendilerini takdirle anmak gerekir. Bu dostluğa büyük hizmet ettiler, ancak alışılmış ki istismarcı tipler de her ülkede bulunmaktadır.
Türkiye’de 3.5 milyon Suriyeli yaşıyor. Onların entegrasyonuyla ilgili benzeri badirelerle baş başayız. Türkiye bunun gayreti içerisinde. Daha evvel Türklerin Almanya’da yaşadığı deneyimlerden bu beşerler için ne dersler çıkarılabilir?
Bundan en büyük dersi Alman hükümeti çıkarttı, zira Almanya da bir milyon Suriyeli aldı. Almanya’nın bir milyon Suriyeliyi alması, bizim dört milyon Suriyeli almamızdan daha değerli, zira ortak bir hudut, kültür, tarih yahut din yoktur. Almanya Suriyelileri Türklerle yaşanan birinci deneyimin tersine hoş bir entegrasyona natürel tuttu, eğitti, sistemli bir formda Alman toplumuna entegre etmek için uğraştı. Bu nedenle en büyük dersi Almanya çıkardı. Türkiye’ye gelirsek, ülkemiz çok kısa bir müddette büyük bir insanlık imtihanı verdi. Almanya’ya 60 senede beş milyon kişi giderken, Türkiye’ye iki senede dört milyon kişi geldi. Türkiye büyük bir muvaffakiyetle bu durumu yönetti. Bu durum muhalif partilerin istismarına açık olmasına karşın geçmiş seçim süreçlerinde ırkçılık yapılmadı, yabancı düşmanlığı yapılmadı ve herkes insani açıdan hususa yaklaştı. Halbuki bu dört milyon insan Türkiye’ye güvenlik ve iktisat açısından büyük bir yük getirdi, ama buna karşın Türk hükümeti bu süreci çok başarılı bir halde yönetti ve bütün siyasi aktörler de bu bahiste hükümete dayanak oldu.
2011 yılında Arap Baharı kapsamında bölgesi için Türkiye rol modeli olabilir demiştiniz. Hala görüşünüz tıpkı mı?
O gün için görüşüm doğruydu. Rol modelden çok, o zamanki reformist Türkiye Arap gençler için bir ilham kaynağı oldu. Türkiye’nin hükümetimiz eliyle insan hakları, demokrasi ve iktisat alanında kaydettiği büyük muvaffakiyetler ve atılımlar bölgedeki halklar tarafından görülüyordu. Bu nedenle birçok Arap ülkesindeki aydınlar, gençler “Türkiye bunu yapıyor, biz neden bu koşullar altındayız, biz neden bunları yapamıyoruz?” dediler ve idarelerinden daha fazla şey talep etmeye başladılar.
Prestijiniz hala Almanya’da ve Türkiye’de çok yüksek, sevilen bir isimsiniz. Faal siyasete dönmeyi düşündünüz mü?
Türk siyasi geleneğinde cumhurbaşkanları tarafsız olmuştur. Anayasa gereği partisinden ayrılarak, yedi sene tarafsız Cumhurbaşkanlığı yapan bir ismin etkin, gündelik siyasetin içine girmesi sıkıntı oluyor, bu yüzden günlük siyasetin içine girmedim, ancak vakit zaman kıymetli hususlardaki görüşlerimi halk ile paylaştım.
Sonbahardaki seçimlerde oluşacak Merkel sonrası yeni Alman hükümetinden Türkiye için beklentiniz nedir?
Öncelikle yeni Alman hükümetinin, Avrupa’da bir liderlik boşluğu bırakmaması gerekmektedir. Merkel’in yeri doldurulmalıdır. Liderlik konusunda bir boşluk olursa Avrupa için üzücü bir durum oluşacaktır. İkinci olarak, yeni Alman Hükümetinin Türk-Alman bağlantılarına kıymet vermesini, bu bağları çok daha ileri götürmek için samimi bir çaba içerisinde olmasını dilerim. Türkiye – Almanya yakın işbirliğinin her iki ülke için çok faydalı olacağına inanıyorum. Yeni hükümetin Sayın Merkel üzere popülist olmayan bir liderlik sergilemesini de dilek ederim.
Gazete Duvar
