Clare Corbould, Michael McDonnell
ABD’de 6 Ocak günü Kongre binasına baskın düzenleyen çok sağcılar, QAnon, paramiliterler ve Donald Trump’ı destekleyen çete, kısaca 1776 yılında ABD’nin ‘kurucu babaları’ denen kümenin yaptığı şeyi yaptıklarını argüman ettiler: Artık onları temsil etmeyen gayri legal bir hükümeti deviriyorlardı. Bu, ‘ikinci Amerikan Devrimi’ dedikleri şeyin başlangıcıydı.
Ortaya çıkışı (ilk) Amerikan Devrimi’ne kadar uzanan ve on yıl evvel Cumhuriyetçi Çay Partisi aktivistleri tarafından yine diriltilen bir direniş sembolü olan “Don’t Tread on Me” (Üzerime Basma) yazılı bayrağın bu karmaşanın içinde görülmesinin nedeni de buydu.
Bu tarihin Trump taraftarlarının gözünde ne kadar cazip olduğunu anlamak güç değil. ‘Kurucu babalar’ periyodu, Amerikalıların büyük kısmının zihninde büyük bir yer tutmuştur. Ve geçmişe dair öyküler, en nihayetinde, bireylerin, ailelerin ve küçük ve büyük toplulukların kendilerini nasıl anlamlandırdıklarını ortaya koyar.
Ne var ki, geçmişe ait bu anıların mutlak biçimde seçici olduğunu belirtmek gerekir.
ÖMÜR, ÖZGÜRLÜK VE HÜKÜMETİ LAĞVETME HAKKI
Muhafazakâr siyasetçilerin peşinden giden çok sağcı aşırılık yanlıları da, özellikle söz özgürlüğü ve silah taşıma üzere ‘hakları’ kelam konusu olduğunda, Anayasa’dan yardım alırlar. Bu ve başka haklar, aslında özgün Anayasa’da sıralanmamıştı; daha fazla ‘Haklar Bildirgesi’nde yer aldılar ve hem anayasa terslerini yatıştırmak hem de anayasanın onaylanmasını sağlamak için toplamda on değişiklik yapıldı.
Bu haklar, 1776 tarihli Bağımsızlık Bildirgesi’nde yer alan daha muğlak fakat ‘devredilemez’ haklarla birleştirildi ve bu hakların başında ‘yaşam, özgürlük ve memnunluk arayışı’ hakkı da yer alıyordu.
Filozof John Locke’un fikirlerinden yola çıkan Bağımsızlık Bildirgesi, ‘biz halkın’ bu hakları korumak üzere bir hükümet kurmak maksadıyla bir ortaya geldiğini ilan eder. Ve bugün, Trump taraftarları için çok değerli bir şey söylüyor: “Herhangi bir hükümet biçimi bu hedeflere ziyan verdiğinde, onu değiştirmek ya da lağvetmek ve yeni hükümeti kurmak halkın hakkıdır.”
6 Ocak günü Trump yanlısı isyancıların Kongre Binası’nı basmasıyla kelam dökülen his işte buydu. “Burası bizim Amerika’mız” ve “Bu kimin konutu? Bizim evimiz!” diye sloganlar attılar. Trump, Kongre binasına yürümeden evvel kalabalığa “Ülkemizi asla zayıflıkla geri alamayacaksınız” dediği vakit, bu kanıyı şahsen teşvik etmiş oldu.
Soru şu ki; Trump kimdir ve daha geniş manada, çok sağ ABD’yi ‘kimlerden’ aldığına inanıyor?
BİR AVUÇ SEÇİLMİŞİN HAKLARI
Cevap, çok sağın geçmişi nasıl hayal ettiğinde kendini açık ediyor: Onların tarih vizyonu, anayasal haklarının oburlarının ömürleri ve hakları değerine kazanıldığı gerçeğini göz gerisi eder ya da zalimce görmezden gelir.
Thomas Jefferson, Bağımsızlık Bildirgesi’nde ‘tüm insanların eşit olarak yaratıldığının apaçık’ bir gerçek olduğunu yazmıştı. Köleleştirilmiş yahut özgür siyah aksiyoncular ve müttefikleri, jenerasyonlar boyunca bu emeli gerçekleştirmek doğrultusunda çabaladılar.
Buna rağmen, kurucu babalar ve beyaz üstünlükçü varislerinin büyük kısmının gözünde gerçek ‘vatandaşlar’ sadece beyaz erkeklerdi. Bildirgeyi yazdıktan birkaç sene sonra, Jefferson siyahların ‘aşağı’ olduğunu söyledi. Kendisinin yüzlerce kölesi vardı. Sally Hemings ile babası olduğu çocuklar bile köle olarak doğdu.
Kurucuların çabucak hemen hepsi, aslında köle sahibiydi ya da köle ticaretinden para kazanmaktaydı. Ne Bağımsızlık Bildirgesi ne de anayasa, yeni kurulan ABD’deki (nüfusun beşte birini oluşturan) yarım milyon kölenin hiçbirini özgür bırakmadı.
Tam bilakis, anayasa kasıtlı biçimde kölelik kurumunu daha da pekiştirdi. Köle sahiplerinin ‘mallarını’ ellerinde tutarak ‘refahlarını sürdürme haklarını’ korudu ve dört kuşağı daha köleliğe mahkûm etti. 1861’de, iç savaşın başladığı yılda, ABD’de köleleştirilmiş 4 milyon insan bulunmaktaydı.
Bunun yanı sıra, anayasa hükümete bir ordu kurma yetkisi verdi. Amerikan Devrimi’nin akabinde, bu güç kıtadaki yerli Amerikalılara karşı uzun bir soykırım savaşı yürütmek gayesiyle tekrar tekrar kullanıldı.
Köleleştirilmiş ve özgür siyah beşerler ve onların kölelik tersi beyaz müttefikleri köleliğe karşı harekete geçtiklerinde, köle sahipleri bir ‘devrim’ başlattılar. 1776 yılında özgür bir ulus yaratmak hedefiyle başlatılan işi tamamlamak için ‘tanrının iradesini’ üstlendiklerini savundular ve köle sahibi eski Lider George Washington’ı kendi kahramanları ilan ettiler.
Sonuçta, köleliği sona erdirmek uğruna gibisi görülmemiş ve yıkıcı bir iç savaş başladı ve Afrika kökenli Amerikalıların ADB’de vatandaş olarak tüm haklara sahip olmaları neredeyse bir yüzyıl sonra gerçekleşti. Bu yolda atılan her adımda, anayasal prensiplere uyduklarını öne süren birtakım bireyler, kümeler, eyaletler ve yargıçlar tarafından (siyahların eşit olduğuna/ç.n.) itiraz edildi ve maniler çıkarıldı.
HAKLAR VE TRUMP EŞİTLİĞİ
Bu durumda, çok sağcı hareketin bugün tekrar tıpkı ‘devrimi’ yardıma çağırması şaşırtan olmamalı. Barack Obama’nın başkanlığının akabinde Trump, kendi ülkelerinde yerlerinden edilmekten korkan ve büyük oranda beyazlardan oluşan destekçilerinin mağduriyetini lisana getiren bir konuşma yaptı.
Black Lives Matter (Siyahların Hayatı Değerlidir) hareketinin protestolarıyla geçen bir yazın ve Trump’ın 2020 seçimlerinin çalındığı istikametindeki temelsiz tezlerinin akabinde, Kongre binasını basanlar ABD’nin ‘kendi’ denetimlerinden çıktığına kesin biçimde inandılar. Onlar artık misyon başındaki ‘biz halk’ değildi.
CUMHURİYETÇİLERİN DARBE KIŞKIRTMASI
Tıpkı geçmişte olduğu üzere, Trump’ın dışında da önde gelen siyasetçilerden dayanak gördüler. Bu destekçilerden biri, yeni seçilen Kongre yyesi (ve tıpkı vakitte bir QAnon destekçisi olan) Marjorie Taylor Greene, 6 Ocak’tan evvel Joe Biden’ın başkanlık zaferinin tasdik edilmesini engellemek için hareket geçerek “Bu bizim 1776 anımız” açıklamasını yaptı.
Ayrıyeten, Trump’ın önde gelen destekçilerinden biri olan Kongre üyesi Paul Gosar, “Bir darbeye mi şahit oluyoruz?” başlıklı bir makale yazarak takipçilerine “Anayasa’yı ve Beyaz Saray’ı savunmaya hazır olmaları” tavsiyesinde bulundu.
“Amerika’yı Tekrar Şahane Yap” şapkaları takan Trump taraftarlarının zihninde ABD’nin en son ne vakit şahane olduğu asla tam olarak netlik kazanamadı. Bu, kimileri için 1980’lerde Ronald Reagan’ın başkanlık periyodu ya da uygar haklar, bayan ve eşcinsel kurtuluş hareketleri ve Vietnam’daki ABD hezimetinden evvelki devir olabilir.
Bununla birlikte, bu efsanevi ‘harikalığın’ ne vakit başladığına ait hiçbir kuşku yok. Köle sahiplerinin (insanları mallarıymış üzere ellerinde tutma hakkı da dahil olmak üzere) kendi ‘haklarını’ korumak için bir hükümeti devirdiği periyodun, yani kurucu periyodun (ing. ‘founding era’) hasreti olduğu apaçık biçimde ortada.
Yazının özgünü The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
