KÖLN – Korona pandemisi ve kış ayları olması nedeniyle Afrika’dan Avrupa’ya gelen sistemsiz göçün sayısı azalmıştı. Lakin Covid-19’un Avrupa Birliği’nde (AB) denetim altına alınması ve havaların ısınmasıyla bir arada göçmenler tekrar Akdeniz üzerinden Avrupa’ya ulaşmaya çalışıyorlar. Mayıs ayından bu yana İtalya ve İspanya’ya Afrika’dan gelenlerin sayısı keskin bir halde arttı.
2015’te 200 binden fazla insan Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştı. Mülteci akını yaşayan AB ve memleketler arası toplum o günden beri hem insani hem de siyasi olarak içine girdiği derin krizden bir türlü çıkamadı.
Çabucak her hafta Akdeniz’den yola çıkan göçmenlerin teknelerinin battığı ve onlarca bazen yüzlerce göçmenin Akdeniz’in sularında boğulduğu haberleri geliyor.
AB yıllardır üye ülkelerin ülke nüfusuna nazaran mülteci dağılımını tartışıyor. Ama başta Macaristan, Polonya olmak üzere Çek Cumhuriyeti ve Slovakya kalıcı bir düzeneğe şiddetle karşı çıkıyorlar.
AB Komitesi geçtiğimiz eylül ayında Yunanistan, İtalya ve İspanya üzere ülkeleri bilhassa sistemsiz gelen göçmenleri hudut dışı etme durumlarında rahatlatacak ıslahatlar için bir teklif sundu. Lakin kendi içinde bir mutabakat sağlayamadı. Göçmen sayısının yaz aylarında artmaya devam edeceği evvelki yıllardan biliniyor. Sorunu kendi içinde çözemeyen AB, Türkiye Tunus, Libya üzere üçüncü ülkelerle ‘göç sorununu’ çözmeye çalışıyor. Bu ülke hükümetleri de göçmenleri AB’ye karşı pazarlık aracı olarak kullanıyorlar. Nasıl Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Erdoğan pandemi olmasına karşın geçtiğimiz yılın başında AB’ye baskı yapmak için Yunanistan hududunu açtıysa, Fas da tıpkı Türkiye üzere göçmenleri baskı aracı olarak kullanmak için 17 Mayıs’ta 8 bin göçmenin İspanya’nın eksklavı (siyasi olarak bağlı olduğu bölgeye coğrafik açıdan bağlı olmayan) Ceuta‘ya girmesine müsaade vermişti.
Fas’ın göçmenlere hududu açmasının nedeni İspanya’nın Batı Sahra’nın bağımsızlığını savunan Polisario hareketinin lideri Brahim Ghali’ye bir İspanyol hastanesinde tedavi görmesine müsaade vermesiydi. Brahim Ghali’yi geri isteyen Fas şantajında başarılı oldu ve Ceuta’da yaşananlardan kısa bir mühlet sonra İspanya, Ghali’ye adam kaçırma, tecavüz ve öbür kabahatlerden dava açtı.
Fas da AB’nin hududunu koruyarak her yıl yüz binlerce göçmenin Afrika’dan Avrupa’ya geçmesini engelliyor. Sahra altı ülkelerden on binlerce göçmen Fas’ta yaşıyor. Birçoğu Avrupa’ya geçmek için bir fırsat bekliyor. 2019’da Fas, Cebelitarık Boğazı’nda hudut müdafaasını ve deniz kurtarma işini büsbütün devraldı. Sonuç olarak İspanya’ya gelen göçmen sayısı bir evvelki yıla nazaran yüzde elli azaldı. Tabi Fas’ın bu hizmetinin karşılığında da İspanya, 30 milyon euro öderken Brüksel de 140 milyon euro ödedi.
LİBYA VE TUNUS
Libya ve Tunus İtalya’ya göç yolundaki en değerli transit ülkeler. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği‘nin (UNHCR) raporuna nazaran bu yıl 16 Mayıs’a kadar bu güzergâhtan İtalya’ya toplam 13 bin 156 kişi geldi.
2017’de İtalya, Libya’daki çeşitli siyasi aktörlerle mutabakata vardı. Libya kıyı güvenliği, göçmenlerin Libya kıyılarından Avrupa’ya tehlikeli geçiş yapmalarını engelleyecek ve karşılığında İtalya’dan para ve teçhizat alacaktı. Başlangıçta, bu transit rotayı kullanan göçmenlerin sayısı gözle görülür formda düşse de korona pandemisinin başlamasından bu yana göçmen sayısının arttığı belirtiliyor. Libya’da geçiş hükümeti idarede olduğundan ve ülkede istikrarsızlık devam ettiğinden şu anda İtalya ile yapılan mutabakat işlerlik göstermiyor.
Fakat İtalya, Libya’da yıl sonunda yapılacak seçimden sonra muhtemelen yeni bir mutabakat yapmaya çalışacak.
Ayrıyeten İtalya ve AB, göç akışını denetim etmek için birinci sefer Tunus’la ortak müzakerelerde de bulunmaya başladı. İtalya İçişleri Bakanı Luciana Lamorgese ve AB İçişleri Komiseri Ylva Johansson Mayıs ayında Tunus’a giderek bu hususta görüşmeler yaptılar.
Libya’nın bilakis Tunus’tan teknelerle yola çıkan göçmenler çoğunlukla kendi halkı. Çoğunlukla genç Tunuslular, ekonomik nedenlerle yola çıkıyorlar. AB’nin Tunus’a ekonomik yardım yapması da göçü engellemek için alınacak tedbirler ortasında görülüyor.
Avrupa tertipli göç kavramını Brüksel’de bir türlü hakikat dürüst tartışmaya açamıyor. İzolasyona, yasa dışı olsa da şiddet kullanarak göçmenlerin geri gönderilmesine, Akdeniz’de ölmelerine göz yummaya devam ediyor. AB ortak bir tahlil bulamadıkça göçmenler üçüncü ülkelerin otoriter rejimlerinin elinde koz olmaya devam edecek ve AB daima bu ülkelerin şantajına açık kalacak.
Gazete Duvar
