Türkiye- Avrupa Birliği (AB) bağlarında dikkatler mümkün yaptırımların görüşüleceği 10-11 Aralık önderler doruğuna çevrilmişken, Brüksel bu hafta Ankara’yı yakından ilgilendiren bir öbür karara imza attı. ‘Küresel İnsan Hakları Yaptırım Rejimi,’ AB üyesi ülkeler tarafından kabul edilerek yürürlüğe girdi. ‘Avrupa’nın Magnitsky Yasası’ olarak isimlendirilen yaptırım sisteminin, önümüzdeki haftalarda AB-Türkiye sınırında sıklıkla gündeme geleceği belirtiliyor.
HANGİ İHLALLERE YAPTIRIM GELEBİLİR?
Deutsche Welle Türkçe’den Kıymet Akal’ın haberine nazaran, AB’nin kabul ettiği yeni düzenleme, hangi ülkede olursa olsun, ‘ciddi insan hakları ihlalleri ve suistimallerinin sorumluları’nın yaptırımlarla maksat alınabilmesini öngörüyor.
‘Ciddi insan hakları ihlali ve suistimali’, yeni düzenlemede hangi hak ihlallerinden kelam edildiği şöyle sıralanıyor: Keyfi gözaltı ve tutuklama, zorla kaybedilme, yargısız infaz, azap ve öbür acımasız, insanlık dışı aşağılayıcı muamele ya da cezalandırma, soykırım, kölelik ve insanlığa karşı işlenen cürümler.
TOPLANMA HAKKININ İHLALİ DE LİSTEDE
AB ayrıyeten, barışçıl toplanma ve örgütlenme hakkının, niyet ve tabir özgürlüğünün, din ve inanç özgürlüğünün yaygın ve sistematik ihlalini de yaptırım uygulanabilecek hak ihlalleri kapsamında tanımlıyor. İnsan ticareti, göçmenlerin kaçakçılar tarafından istismar edilmesi ve cinsel şiddet, taciz de AB tarafından hak ihlali olarak nitelendirebilecek cürümler ortasında sıralanıyor.
KİMLERE, NE TIP YAPTIRIMLAR UYGULANABİLECEK?
Yaptırımlar, insan haklarını ihlal eden, bu cürümlere karışan gerçek bireyleri, kurumları, resmi ya da hükümet dışı yapıları amaç alabilecek. Yaptırımların kabahatleri işleyenlerle ilişkili kişi ve kuruluşları da kapsayabileceği belirtiliyor. Devlet yetkilileri ya da devlet dışı aktörlerin, bu kabahatleri kendi ülkelerinde, diğer bir devlette yahut sonlarının ötesinde işlemiş olsalar da yeniden yaptırımlara gaye olabilecekleri kayda geçiriliyor.
SEYAHAT KISITLAMASI GETİRİLEBİLİR
Bu bağlamda, hakkında yaptırım kararı alınan bireylerin, AB topraklarına girişi, seyahati yasaklanabilir, kelam konusu şahısların mal varlığı dondurulabilir ve AB’den rastgele bir kişinin kelam konusu şahıslara mali yahut ekonomik kaynak sağlaması yasaklanabilir.
KARAR OYBİRLİĞİYLE ALINABİLİYOR
İnsan haklarının ihlalinden sorumlu olanlara yaptırım uygulanmasını Avrupa Birliği Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi ile üye ülkeler önerebiliyor. Yaptırım kararı ise AB Konseyi’nde oybirliği ile alınabilecek.
TÜRKİYE’YE YAPTIRIM MÜMKÜNLÜĞÜ VAR MI?
AB’nin yeni yaptırım rejiminin Türkiye için neden kritik değer taşıdığının birinci işaretini Lüksemburg Dışişleri Bakanı Jean Asselborn verdi. Yaptırım sistemi hakkındaki açıklamasına “Özellikle Türkiye’ye seslenmek istiyorum” diyerek başlayan Asselborn, insan hakları savunucularının, ‘hükümet yargısı’ olarak nitelendirdiği Türk yargısı tarafından ‘terörist’ olarak görülmesinin kabul edilemez olduğunu, “bunun artık son bulması gerektiğini” söyledi. Bakan Asselborn, yaptırım düzeneğinin kabulünün Türkiye için “uyarı niteliği” taşıdığını da kelamlarına ekledi.
NEDEN ‘MAGNITSKY YASASI’ OLARAK İSİMLENDİRİLİYOR?
‘Avrupa’nın Magnitsky Yasası’ olarak isimlendirilen AB’nin insan hakları yaptırım rejimi, ABD’de 2012 yılında, periyodun lideri Barack Obama tarafından imzalanarak yürürlüğe giren Global Magnitsky Yasası’ndan esinlenilerek hazırlandı.
ABD 2018 yılında, Rahip Andrew Craig Brunson’ın Türkiye’de “haksız” bir biçimde gözaltına alınıp tutuklanmasında sorumluluk taşıdıkları gerekçesiyle Adalet Bakanı Abdülhamit Gül ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya yaptırım uygulama kararı almıştı. Bakanların ABD’deki mümkün mal varlıkları bloke edilirken, ABD’li kişi ve kurumların iki bakan ile iş yapması yasaklanmıştı. Rahip Brunson’ın hür bırakılması ve ABD’ye dönmesi üzerine ABD İdaresi, bakanlara uygulanan yaptırımların kaldırıldığını duyurmuştu. (DW Türkçe)
Gazete Duvar
