KÖLN – Temmuz ayının sonunda Doğu Akdeniz’de gaz araması Türkiye ile Yunanistan ortasında gergin günler yaşandı. Oruç Reis gemisinin Yunanistan’ın Rodos ve Meis adalarının güneyinde sismik araştırma yapacağı açıklanmış akabinde da Atina ile Ankara ortasındaki tansiyon tırmanmıştı. Muhtemel bir çatışmayı Almanya Başbakanı Angela Merkel arabuluculuk yaparak engelledi.
28 Temmuz’da İspanya Dışişleri Bakanı Laya, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşmesi sonrasında buzların erimeye başladığı istikametinde bir sinyal verdi. İspanyol bakan, Türkiye’nin sondaj faaliyetlerine bir aylık orta vermesinin mümkün olabileceğini belirtti. Yapılan ortak basın toplantısında Çavuşoğlu, Türkiye’nin araştırma faaliyetlerini durdurmayı planladığına dair bir açıklama yapmadı. Bahse dair açıklamayı bir gün sonra Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın yaptı: “Cumhurbaşkanımız, ‘madem bu müzakereler devam edecek bir görelim önümüzü, bir süre bekletelim’ dedi. Şimdilik de bir süre bekletebiliriz’ diye söz etti.”
Sanki Merkel Erdoğan’a bu kere ne vaat etti diye düşününce, akla derin bir kriz içinde bulunan iktisadın biraz nefes alması için Türkiye’ye ya yeni bir mülteci mutabakatı önermesi ya da Covid-19 nedeniyle Almanya’nın Türkiye’ye uyguladığı seyahat ikazının kaldırılması geliyordu. Yeni bir mülteci mutabakatı vaat etmek için şartlar şimdi uygun olmadığından geriye seyahat uyarsının yumuşatılması kalıyordu ki çıkan sonuç da bu oldu: 4 Ağustos’ta Almanya, Türkiye’ye yönelik seyahat ihtarını İzmir, Aydın, Muğla ve Antalya olmak üzere aşikâr ön koşulların yerine getirilmesi kaydıyla kısmen kaldırdığını duyurdu. Türkiye’ye seyahat edenlere Almanya’ya dönmeden evvelki son 48 saat içinde PCR testi yaptırmaları mecburiliği getirildi. Yapılan açıklamada PCR testinin fiyatının Türkiye’de yaklaşık 15 euro havalimanında ise 30 euro olduğu belirtilerek, masrafı seyahat eden kişinin kendisinin karşılamak zorunda olduğu söz edildi. Korona virüsü testi müspet çıkan bireylerin ise Türkiye’de karantinaya alınmaları ve tedavi edilmeleri gerekiyor.
Son dakikada küçük bir muvaffakiyet da olsa Doğu Akdeniz tehdidi işe yaradı ve Türkiye hem tatile gelen turistler hem de herkesin mecburî olarak yaptıracağı test sayesinde ülkeye bir ölçü döviz girmesini sağlandı.
AB ülkeleri farklı görüşlere sahip oldukları, kendi ortalarında net bir mutabakata varamadıkları için sıkıntılar yaşanan Türkiye’ye karşı ne sert ne de net adımlar atabiliyor. Mümkün olan en düşük ortak hissede aranıp bulunarak kimi kararlar uygulanabiliyor. AB’nin Çin ve İsrail’le de mevcut sorunları var. Ama sonlarına komşu olduğu için en büyük dış siyaset meselesini Türkiye ile yaşıyor. Bilhassa AB üyesi olan Yunanistan ve Kıbrıs ile sert problemler ortaya çıkarıyor olsa da Türkiye AB’ye girmek için aday bir ülke ve bu değişmediği sürece Türkiye’ye ile ilgilerini aşikâr ölçülerde tutmak zorunda.
Merkel’in Akdeniz’de tırmanan gerginliği çözmesinin altında nitekim Türkiye’ye için uygulanan seyahat ikazının kısmen kaldırılmasının olup olmadığını bilmiyoruz. Tarihlerin denk gelmesi tahminen de bir tesadüf. Lakin biliyoruz ki Almanya, AB Kurulu Başkanlığı’nda olduğu sürece Türkiye ile tansiyon çıksın istemiyor bu nedenle de çok dikkatli davranıyor. Doğu Akdeniz’de Türkiye aramalarını sonlandırmadı yalnızca bir müddetliğine durdurdu. Türkiye Doğu Akdeniz’deki mülteci akışını denetim ediyor. Önümüzdeki süreçte Berlin, Türkiye ile kapsamlı bir mülteci muahedesi müzakere etmeye çalışabilir. AB içerisinde bunu isteyen bilhassa Merkel’den bunu bekleyen ülkeler var. Bu mevzuyu Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Joseph Borell de lisana getirerek “Belki bu kapsamlı muahede konuşulmaya başlandığında Yunanistan ve Kıbrıs açıklarında Türkiye’nin gaz sondajı yapması, Türkiye’nin Suriye ve Libya’daki rolü üzere tüm bahisler masaya yatırılabilir” dedi.
AB, İtalya kıyılarına yakın ne Türk ne de Rus askeri üssünün inşa edilmesini istiyor. Fakat AB’nin Libya’da çok vakti kalmadı. Önümüzdeki günlerde bunu engellemek için daha çok inisiyatif alıp süratli davranmak zorunda.
AB kendi hissesine ortak bir sığınma ve mülteci siyaseti üzerinde anlaşabilseydi daha bağımsız hareket edebilir ve daha yararlı çıkabilirdi. Ancak bu mevzuda yıllardır kendi programının gerisinde kaldı. AB ülkeleri büsbütün farklı bakış açılarına sahip olduklarından bu husustaki tüm teşebbüsler başarısız oldu. Macaristan üzere kimi üye devletler katiyetle göçmen istemedikleri için manalı bir teklif getirmek de zorlaştı. AB’nin bu çıkışsızlığı da birliğin Libya ve Akdeniz konusunda Türkiye’ye karşı elini zayıflatıyor.
Birleşmiş Milletler bilhassa Türkiye’nin silah ve paralı asker sevkiyatıyla Libya’daki tansiyonu tırmandırdığını söz etmişti. Türkiye ocak ayında Berlin’de yapılan Libya Zirvesi’nde Libya’da desteklediği kümelere silah yardımı ve askeri takviye vermeyi durdurmayı taahhüt etmesine karşın sevkiyatlara devam etti. Bu hususla ilgili Türkiye ve Fransa ilgilerinde gerginlik de sürüyor. Fransa’nın tüm gayretleri sonucunda Almanya ve İtalya’nın da katıldığı AB seviyesinde Libya’ya silah ambargosunu delen firma ve bireylere karşı yaptırım için düğmeye basıldığı argüman edildi. Alman haber ajansı DPA yaptırım uygulanacak şirket ve bireylerin listesi üzerinde uzlaşma sağlandığını, listede Türkiye, Ürdün ve Kazakistan’dan üç firma ile Libya’dan iki isim yer aldığını yazdı.
Almanya Türkiye ile arabuluculuğu sürdürürken BM’nin Libya’ya yönelik silah ambargosu kararını denetlemek için AB’nin başlattığı İrini misyonu kapsamında Libya açıklarına asker de gönderdi. Vazifeleri ortasında, ayrıyeten yasadışı petrol ihracatını ve insan kaçakçılığını önlemek de yer alıyor.
AB’nin elinde Libya konusunda Türkiye ile müzakere edebilmek ismine yalnızca yeni ve genişletilmiş mülteci mutabakatı önerisi kaldı. Şayet Merkel netleşirse Eylül’den itibaren bu mevzuda görüşmeler başlayabilir. O tarihe kadar da ortada bir Türkiye Doğu Akdeniz’de dün olduğu üzere sismik araştırmalar yapacağına dair navteks duyuru ederek elini güçlendirmeye çalışacaktır.
Gazete Duvar
