David Nield
Şayet yapay zekâ (YZ) sistemlerinin ne oranda gelişmiş olduğunu merak ediyorsanız, şunu bilmeniz gerek: ABD ordusu, gelecekte daha fazla ilgi göstermeye bedel beklenen olayları, daha gerçekleşmesinden günler evvel belirlemekle misyonlu bir deneysel bir yapay zeka ağını test ediyor.
Global Bilgi Hakimiyeti Deneyleri (GIDE) diye isimlendirilen bir dizi test, uydu imgeleri, istihbarat raporları, saha tespitleri, radar bilgileri ve daha fazlası dahil olmak üzere, çok çeşitli kaynaklardan gelen bilgileri bir ortaya getiriyor.
BÜYÜK BİRADER ‘GIDE’
‘Bulut bilişim’ de bu düzenekte kritik bir rol üstleniyor ve dünyanın dört bir yanından toplanan büyük data yığınlarının verimli bir formda işlenebilmesini ve akabinde muhtaçlık duyan askeri yetkililer ile devlet kurumlarının bunlara erişilebilmesini sağlıyor.
ABD Hava Kuvvetleri Generali Glen D. VanHerck’in geçen hafta bir basın açıklamasında lisana getirdiği üzere, “GIDE, yani Global Bilgi Hakimiyeti Deneyleri, sırf askeri başkanlar için değil birebir vakitte sivil başkanlar için de taktik seviyeden stratejik seviyeye varıncaya dek karar alanlarını genişletecek bu bilgi ve bilgileri kullanma biçimimizde temel bir değişikliği hayata geçirme fırsatı sunuyor.”
Burada yatan temel fikir, öteki ulusların hareketlerini evvelce iddia etmek; bu ise bir savaş başlamadan evvel ya da düşmanlıkların alevlenmesine fırsat bile vermeden, hazırlıkların yapılabileceği ve tedbirlerin alınabileceği manasına geliyor.
Aslında buradaki mantıksal sıçramalar sandığınız kadar büyük değil; kelam gelimi bir denizaltının limandan ayrılması için hazırlıklar yapılıyorsa, o vakit denize açılmaya hazırlandığı çok açıktır. Yapay zekânın tam olarak yardımcı olduğu nokta ise bütün bu bilgileri insan kullanıcıların yapabileceğinden çok daha hızlı biçimde saptamak ve bunları harmanlamak maksadıyla makine tahsilini kullanmak.
BİLGİ SÜRECE VE PAYLAŞMA SÜRECİNİ HIZLANDIRIYOR
Bir öbür örnek, tahminen de bir askeri üssün ya da araştırma istasyonunun otoparkında bulunan otomobil sayısı olabilir. Yapay zekâ, şayet alanda artan bir hareketlilik tespit ederse, bunu sistemin öbür kısımları için işaretliyor ve akabinde büyük bir bilgi yığınının kesimi olarak tahlil ediliyor.
VanHerck, “Elimizde bilgiler mevcut” diyor. “Bizim yaptığımız şey, bu dataları erişilebilir hale getirmek ve makine tahsili ve yapay zekânın gözlemlediği bir bulut ortamında paylaşmak. Bunu sahiden de çok hızlı bir biçimde işliyorlar ve karar vericilere iletiyorlar, ki ben buna ‘karar üstünlüğü’ ismini veriyorum.”
“Bu, bize günlerce öncesinden gelişmiş bir ihtar ve reaksiyon verme yeteneği sağlıyor. Geçmişte, bir GEOINT uydu imgesi analisti görmemiş olabiliriz ancak artık bunu birkaç dakika içinde ya da gerçek vakitli olarak yapıyoruz.”
Basitçe anlaşılabileceği halde, ABD bu yeni YZ sistemlerinin tam manasıyla nasıl çalıştığı ya da topladıkları bilgileri hangi yollarla işlediği konusunda çok fazla bilgi paylaşmıyor; lakin sonuç prestijiyle daha kısa bir müddette daha fazla bilgi işleniyor. Bu üçüncü GIDE testi serisi yakın vakitte tamamlandı ve dördüncüsünün planı da yapılmış durumda.
‘AZINLIK RAPORU’NA DÖNÜŞEBİLİR Mİ?
Şu anda bu deneyler biraz -insanların şimdi işlenmemiş oldukları kabahatler nedeniyle tutuklandığı- ‘Azınlık Raporu’ (Minority Report) sinemasını anımsatsa da, yetkililer bunları geleceğe bakmanın yollarından çok, harika süratli ve yüklü bir bilgi toplama biçimi olarak nitelendiriyor.
VanHerck, makine öğrenme sistemlerinin ürettiği datalara dayanarak tüm kararları hâlâ insanların verdiğinin altını çiziyor ve geliştirilmekte olan YZ’nin muhtemelen bunun tam karşıtının değil, olayların hafifletildiği sonuçların önünü açacağını söz ediyor.
VanHerck, “Gelecek günleri daha evvelden görme yeteneği, bir karar verme imkânı sunuyor” diyor. “Bir harekât kumandanı olarak benim açımdan karar verme alanı, potansiyel olarak, Savunma Bakanı ve hatta Başkan’a bu imkânı tanımak için caydırıcı seçenekleri oluşturmak üzere potansiyel olarak güçlerimizi konuşlandırmak.”
Makalenin yepyenisi Science Alert sitesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
