Mardin’in Kızıltepe ilçesine bağlı Keyifli köyünde doğan, çocuk yaşta başlayan fotoğraf ilgisini ilerilere taşıyarak sürrealist biyografilere hayat veren Vahap Aydoğan, kişi ile tablo ortasında bir köprü vazifesi gördüğünü söylüyor. Atatürk Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi’ni bitirdikten sonra Şanlıurfa’daki atölyesinde çizdiği fotoğraflarla Türkiye’nin birçok yerinde stantlar açan Aydoğan, çalışmalarında çoğunlukla çatlamış duvarlar, küçük minimal gölge beşerler ve iskambil kâğıdı üzere karşıt ve öznel araçları tercih ediyor.
Tablolarında Göbeklitepe’yi de resmeden Aydoğan’ın en büyük amacı kendi dijital standını açmak. Genç ressam ile geçmişten bugüne süren sanat seyahati üzerinde konuştuk.
Resme ne vakit ve nasıl başladınız ?
Fotoğraf sanatıyla Diyarbakır’da bir stantta tanıştım. İnsanın algısının, düş dünyasının, hayatından kesitlerin geleceğe dair birer adım, birer basamak olduğu elbet bir gerçektir. Benim de hayatımdan kesitler fotoğraf sanatıyla tanışmama vesile oldu.
Hem kavramsal hem de gerçek manada fotoğraf sanatıyla ilgimi stant sayesinde edindiğimi söyleyebilirim. Atatürk Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi’ni bitirdikten sonra Türkiye’nin birçok yerinde stantlar açtım.
‘KİŞİ İLE TABLO ORTASINDA BİR KÖPRÜ VAZİFESİ GÖRÜRÜM’
Sürrealist ressam olarak biyografi çiziyorsunuz. İnsanların kendisini anlatması sizin psikolojiniz üzerinde olumlu ya da olumsuz bir tesir bırakıyor mu?
Hayatın her kesitinden, statüsünden müzik, sinema, haber, sıhhat, eğitim, finans üzere birçok meslek kısmından insan ile çalıştım. Her insan bir dünya elbette. İnsanların ömürlerini dinlerken kimi vakit hafifledim kimi vakit ağır bir ruhsal ruh haline büründüm. Ben bir kişinin tablosunu çizerken aslında onun ruhuna özdeş oluyor, onun üzere düşünüp onun yansıması oluyorum. Bir ayna, bir köprü misyonu görüyorum. Bazen bir otobiyografinin kahramanı oluyor, bazen de en tabanda hayat ile bocalayan bir karakter oluyorum. Lakin sonuçta olumlu ya da olumsuz, psikoloji ağır bir kavram. Bazen dorukta, bazen tabanda fakat her vakit deryada sürüklenen bir ömür…
. Takip ettiğim kadarıyla fotoğraf sanatına farklı bir bakış açınız var. Tanıdık bildik çalışmalardan daha muhalif ve öznel. Bilhassa çalışmalarınızın birçoklarını insanın hayatına dair biyografileri tasvir ederek sürdürüyorsunuz. Bu alanda yoğunlaşmanızın özel bir manası var mı ?
Benim beslendiğim kaynak insanın biyografisi, evet. İnsanın hayat öyküsünü dinlemeden, yansımasını görmeden eserler ortaya koymak benim açımdan çok güç. Ağırlaşma noktasında şunu açıkça söz edebilirim: Bu, vakit içinde, tecrübelerin sonucunda ortaya çıkan bir yol. Bu yolu seçme konusunda bir tercihim olmadı. Süreç sürreal biçimde biyografi çizmeme vesile oldu.
Her ressamın bir üslubu vardır. Yani ben bu üslup çalışmaları bilhassa seçmedim diyebilirim. 22 yılın sonunda geldiğim noktadır biyografi çizimi. Süreç ve vakit içinde bir keşif, kendini tanımlama, tanıma olarak görebiliriz.
Biyografileri çizerken nasıl bir yol izliyorsunuz, insanların size kendisini anlatması için kullandığınız bağlantı kanalı nedir?
Kişiyi merkeze alan, insan hayatını çizen bir ressam olarak en kıymetli kavram muhakkak inanç duygusudur. Bir insanın size güvenmeden hayatını anlatması, sorduğunuz sorulara yanıt vermesi imkansızdır. Birinci olarak, toplumsal medyadan @san_artt hesaplarımdan irtibat kurarlar. İkinci olarak ise soru yanıt yoluyla kişiyi merkeze alır, çocukluğundan bugüne kadar neler yaşadığına, yarınlardaki gayelerine kadar soru yanıt biçiminde ilerlerim. İnsanın düş dünyasını dinler, öbür hayattaki yansımasını görmeye çalışır, kişi ile tablo ortasında bir köprü vazifesi görürüm. Hülasa kişinin aynası olurum. En derin imgeler ile stilize etmeye çalışırım. Çatlamış duvarlar, küçük minimal gölge beşerler ve sarılmış ipler ile özdeşleşmiş iskambil kâğıdı her tabloda olmazsa olmazlarımdandır. Adeta bir imzadır onlar.
. ‘GÖBEKLİTEPE’DEKİ İNSAN HAYATI VE HAYVAN MOTİFLERİ TÜM DÜNYAYA IŞIK TUTTU’
Çalışmalarınızda arkeoloji de dikkat çekiyor. Bilhassa Göbeklitepe çalışmalarınız ilgi uyandırdı. Arkeolojiye de merakınız var mı?
Sanat, tarihi süreç içinde yazının icadından evvel gelir. Beşerler, lisanını, ömür usulünü, inançlarını çizerek, yontarak söz etmiştir. Elbet bu kadar olguyu ve sunumu gözler önüne seren arkeolojik yapıtlara kayıtsız kalmak mümkün olmayacaktır. Hem Türkiye’de yaşamanın verdiği çok lisanlı, çok kültürlü coğrafyanın tesiri hem de Mezopotamya ve Anadolu medeniyetinin kalıntılarının verdiği sanatsal haz bende çok büyük tesir etmiştir.
Buna ek olarak Göbeklitepe’deki insan hayatı ve hayvan motifleri tüm dünyaya ışık tutmuştur. Yüzyıllar öncesine dayanan bir kültürün inancını (kimi arkeologlara nazaran birinci insan laboratuvarı kimisine nazaran tapınak olarak adlandırılan), gizem dolu bir yapıtı yerinde görmek, bunları tablolara aktarmak inanılmaz bir his yoğunluğuna neden olmuştur. Bu nedenle yaptığım tablolarda tarihî süreçleri anlatırken Göbeklitepe büyük bir imge haline gelmiştir.
‘NE STANT SALONLARINDAN NE DE TOPLUMSAL MECRADAN KOPMAMAK GEREK’
Dijital çağda yaşadığımız bu periyotta siz de çalışmalarınızı toplumsal medya hesabınızdan paylaşıyorsunuz ve kullanıcılar ile fikir alışverişi de yapıyorsunuz. Evvelce fotoğraf stantları vardı, pandemi nedeniyle stantlardan uzaklaştık. Bugün dijital dönüşümün de tesiriyle toplumsal mecralar stantların yerini mi aldı?
Bunu elbette farklı yorumlarla çeşitleyebiliriz. Fotoğraf stantlarında sergiler birkaç hafta ile sonluydu, sonrasında stant bitince tabloları görme talihiniz azdı. Hitap ettiğiniz, ziyaret eden insan sayısı sonluydu. Fakat artık sonsuz kavramını sanat içinde bilhassa fotoğraf sanatıyla özdeş tutabiliyoruz.
Stantlar, isteyen, arzulayan herkesin bir telefonu kadar yakın artık. Bir bakıma inceleme, yorum yapma, eleştirel bakma olarak çeşitleyebiliriz. Bu hem sanatçı hem de sanatseverler için inanılmaz bir pencere aslında. Sanatçı kendisine gelen dönütler ile yaptığı eser ortasında bir köprü oluşturmuştur. Pandeminin de tesiriyle iyice toplumsal mecralardan sesini yükselten sanatkarların bu mecradan geri adım atacaklarını düşünmek de güç olsa gerek. Benim için sanatın, dört duvarda ya da bir kentin, bir metropolün içindeki insanların gezip görecekleri yerlerden çok dijitalleşmiş mecralarda yayınlanması, daha çok beşere ulaşılması bakımından daha değerlidir. Dijital stant açmak da çok istiyorum. Fakat sonuç olarak yüz yüze eğitim kalitesi irtibat açısından ne kadar güçlüyse, bir konserin, bir tiyatronun bir sergiyi de yerinden canlı olarak görme her manada daha tesirli ve daha iyi eleştirel bakma bahtı vermektedir. Ne stant salonlarından ne de toplumsal mecralardan kopmamak gerektiğine inanıyorum.
. ‘TÜRKİYE SANAT MANASINDA ÇOK GERİ PLANA BIRAKILMIŞ’
Türkiye’deki eğitim sisteminde birçok disiplin alanı ile ilgili verilen dersler var. Fotoğraf dersi geri planda kalmakta ya da onun yerine başka derslere daha çok ehemmiyet verilmekte güya. Hepimiz yaşamışızdır genelde fotoğraf dersinde hocalar matematik dersi yapardı. Sizce fotoğraf sanatına gereken kıymet veriliyor mu?
Bu hususta Türkiye’deki sanat anlayışı, coğrafik şartlara, coğrafik bölgelere, okulların idari takımlarına dahi sirayet etmekte ve farklılık göstermektedir. Gelişmiş ülke ve toplumlarda sosyo-ekonomik refah düzeyi ileride olduğundan sanata, kültüre, tarihe daha çok eğilim gösterilmektedir. Gelişmemiş ve sosyo-ekonomisi düşük düzeyde olan ülkelerde bunun tam karşıtını görmekteyiz. İnsanların hayat kaliteleri ekonomik ve sosyolojik temellere dayanıyor. Bu yüzden bizim nesilde sanat bir öncelik olmadı birçok vakit. Maalesef Türkiye, toplum olarak sanat manasında ve farkındalık yaratma konusunda çok geri plana bırakılmış. En zirveden en aşağıya kadar bir zincirin halkası üzere dünya ile entegre olduğumuzu söyleyemeyiz.
. Gazete Duvar
