Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Osman Kavala kararını uygulamayan Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatılabileceğini açıklamasının akabinde, Avrupa Kurulu Sözcüsü Andrew Cutting ve Cumhuriyetçi Alternatif (REAL) Partisi Genel Lideri İlgar Mammadov karara ait sorularımızı yanıtladı.
Türkiye geri adım atmaz ve AİHM kararlarını uygulamamaya devam ederse, ihlal prosedürünün ne vakit uygulamaya koyulacağına ait değerlendirmelerde bulunan Cutting, “Bundan sonra ne olabileceğine ve ne vakit olabileceğine Bakanlar Komitesi karar verecek. Prosedüre nazaran, Komite tarafından talep edilen bir önlemin uygulanmamasının, uygulamayı reddetmeye teşkil olup olmadığına karar verilmesi için, Komite tarafından bir dava mahkemeye havale edilebilir” dedi.
İLGİLİ DEVLETİN AVRUPA KURULU ÜYELİĞİ ASKIYA ALINABİLİR
AİHM kararlarının uygulanmaması nedeniyle hangi yaptırımlarla karşılaşılabileceğine de değinen Cutting, “Mahkeme uygulamaya karşı bir ret olduğunu tespit ederse, Komite, gerekirse ilgili devletin Avrupa Kurulu üyeliğinin askıya alınması da dahil olmak üzere bir dizi ek tedbir alabilir” dedi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını uygulamadığı için Azerbaycan’a karşı ihlal davası açma mümkünlüğü, Bakanlar Komitesi tarafından daha evvel sadece bir kere kullanılmıştı. Bahse ilişin Cutting, “Prosedüre uygun olarak, bu dava, Azerbaycan’ın Mahkeme’nin birinci kararını uygulamaması nedeniyle insan hakları mukavelesinin daha fazla ihlal edildiğine karar veren Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne geri gönderildi” dedi ve ekledi:
“Sayın Mammadov, prosedürün başlatılmasından kısa bir mühlet sonra özgür bırakıldı ve mahkumiyeti Azerbaycan Yüksek Mahkemesi tarafından bozulduktan sonra dava Bakanlar Komitesi tarafından kapatıldı. Mahkeme tarafından Sayın Mammadov ve bir dizi öteki başvuranla ilgili olarak tespit edilen sıkıntıları ele almak için gereken daha genel önlemler Bakanlar Komitesi tarafından denetlenmektedir.”
BİRİNCİ İHLAL PROSEDÜRÜ AZERBAYCAN’A UYGULANDI
İlgar Mammadov İlgar Mammadov, Azerbaycan’da idareye karşı muhalif yayın yaptığı münasebeti ile tutuklanıp, “kamu nizamını bozma”, “güvenlik güçlerine karşı direnme” üzere kabahatler nedeniyle 7 yıl mahpusa mahkum edilmişti. AİHM, Mammadov’un özgürlüğünden mahrum bırakılmasının, “yargılamak maksadıyla değil, susturmak amacıyla” gerçekleştirildiği sonucuna varmıştı. AİHM Mammadov’un kazandığı davayla ilgili kararı uygulamayan Azerbaycan’nın AİHS’yi ihlal ettiğine hükmetmişti.
Süreç hakkında görüştüğümüz Mammadov, “Benim davamdaki 46.4 husus ihlali prosedürü, yepyeni AİHM kararından 3 yıl 7 ay sonra ve kararın icra mühletinin sona ermesinden yaklaşık 3 yıl sonra başlatıldı. Başlatma için 47 Avrupa Kurulu üye devletinin 3’te 2 çoğunluğu gerekiyordu. Bildiğim kadarıyla, Bakanlar Komitesi 39 oyla prosedürü başlatmıştı, lakin Bakanlar Komitesi toplantıları halka açık olmadığı için bunu teyit edemiyorum. Daha evvel birçok kişi, prosedürün asla uygulanmaması gereken bir caydırıcılığı olduğunu söylemişti. Lakin Azerbaycan makamlarının inatçı yaklaşımı birinci sefer uygulanmasıyla sonuçlandı” dedi ve ekledi:
“2014-2017 yıllarında 3 yıllık müzakereler sırasında alınan üç aylık Bakanlar Komitesi kararları ve tahlilleri vakit zaman çok güçlüydü. Fakat, muhatap hükümetlerin müzakereleri ertelemek için çok fazla enstrümanı var. Bu yüzden işler çok vakit aldı. İhlal prosedürünün başlamasından 8 ay sonra, sırf koşullu olarak yani her 10 günde bir Kontrollü Hürlük Hizmetine katılma mecburiliği, seyahat yasağı ile hür bırakıldım.”
Mammadov, “15 ay sonra koşullar kaldırıldı, fakat seçimlerde cumhurbaşkanlığına aday olma haklarım potansiyel olarak kısıtlandı. Öbür bir deyişle, siyasi güdümlü yasadışı tutuklama ve tutuklamanın tüm sonuçları ortadan kaldırılamadı. Beraat fakat Mayıs 2020’de, yani yepyeni AİHM kararından 6 yıl sonra ve Büyük Daire’nin beni beraat ettirmeyerek Azerbaycan’ın üyelik yükümlülüklerini hakikaten ihlal ettiğini tespit ettiği, ihlal prosedürüne ait AİHM Büyük Daire (ECHR Grand Chamber) kararından 1 yıl sonra gerçekleşti” dedi.
‘OSMAN KAVALA İÇİN PROSEDÜR, ARALIK’TAN EVVEL BAŞLATILMAZ’
Kurulun Osman Kavala kararına da değinen Mammadov, “Sayın Kavala sorununa gelince, Bakanlar Komitesi’nin dünkü kararının lisanına bakıldığında, prosedürün Eylül ayında başlatılacağından emin olamıyorum. Bu gerçekleşmeden evvel Bakanlar Komitesi’nin en az bir Süreksiz Kararı daha beklenmelidir. Bu nedenle, şayet bu yıl olursa, Aralık ayından daha erken olamaz” sözlerinde bulundu.
Ne olmuştu?
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi dün yaptığı yazılı açıklama ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Osman Kavala kararını uygulamayan Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatılabileceğini duyurdu.
AİHM 10 Aralık 2019’da verdiği kararda Kavala’nın makul kuşku olmadan tutuklanmasını ve Anayasa Mahkemesi’nin belgeyi makul müddette incelememesini münasebet göstererek hür bırakılmasına hükmetmişti.
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi AİHM kararlarının uygulanmasını denetliyor ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) taraf olan tüm devletler için AİHM kararlarının bağlayıcılığını sağlamak ismine adım atabiliyor.
Gazete Duvar
