Bernie Sanders
ABD, bir avuç insan çok fazla şeye ve çok fazla insan bir avuç şeye sahipken gelişemez ve güçlü bir demokrasi olarak kalamaz. Kongre’deki mesai arkadaşlarımın büyük kısmı bunu görmezden gelmeyi tercih etse de, çıkar ve servet eşitsizliği sorunu karşılaştığımız en büyük ahlaki, ekonomik ve politik krizlerden biri ve bunun halledilmesi gerekiyor.
Şanssız gerçek şu ki, işçi aileler Büyük Buhran’dan bu yana görmediğimiz bir halde ömür gayreti verirken, süratle, bir avuç milyarderin devasa bir servete ve güce sahip olduğu oligarşik bir toplum biçimine gerçek ilerliyoruz. Bu durum, salgın yüzünden daha da berbatlaştı.
HALKIN YARISI AÇLIK HUDUDUNDA, ZENGİNLER UÇUYOR
Günümüzde, halkımızın yarısı ay başından ay başına yaşıyor, aramızdaki en fakirlerin 500 bini evsiz, milyonlarcası tahliye edilmekten korkuyor, 92 milyonu sigortasız ya da kısmen sigortalı ve ülkenin dört bir yanındaki aileler çocuklarını nasıl besleyecekleri konusunda büyük kaygı duyuyor. Bugün, bütün bir genç kuşak çok seviyedeki eğitim borçlarına batmış halde ve ömür standartlarının ailelerinden daha da düşük olacağı gerçeğiyle yüzleşiyor. Ve, en yüz kızartıcı kısmı, düşük gelirli Amerikalılar artık zenginlerden yaklaşık 15 yıl daha düşük bir ömür beklentisine sahipler. Amerika’da yoksulluk artık idam cezasına dönüştü.
Bu ortada, doruktaki beşerler hiç bu kadar iyi durumda olmamıştı. En doruktaki yüzde birlik nüfus, şu anda en alttaki yüzde 92’den daha fazla serveti elinde tutuyor ve en varlıklı 50 Amerikalı, Amerikan toplumunun alttaki yarısından, yani 165 milyon beşerden daha fazla servete sahip. Salgın esnasında milyonlarca Amerikalı işini ve gelirini yitirirken, son bir yıl içinde 650 milyarder servetlerinin 1.3 trilyon dolar arttığına şahit oldu.
Çok zenginler ve geri kalan herkes ortasındaki uçurumun büyümesi yeni bir şey değil. Son 40 yıl içinde, orta sınıftan ve işçi ailelerden, Amerika’nın en varlıklı beşerlerine devasa bir servet transferi gerçekleşti. 1978’de en doruktaki yüzde 0.1’lik kesim, ülke servetinin yaklaşık yüzde yedisini elinde tutmaktaydı. Eldeki dataların toplandığı en son yıl olan 2019’da, yaklaşık yüzde 20’lik bir servete sahiplerdi.
Akıl almaz bir formda, Amerika’nın en güçlü iki insanı olan Jeff Bezos ve Elon Musk, günümüzde Amerikalıların en altta kalan yüzde 40’ının sahip olduğu toplam servetten daha fazla servete sahip.
SON KIRK YILDA BİR FELAKETE DÖNÜŞTÜ
Gelir eşitsizliği son 40 yıl içinde uçuşa geçmeseydi ve olduğu haliyle kalsaydı, Amerika’daki ortalama bir emekçi her yıl 42 bin dolar daha fazla gelir elde edecekti. Ancak bunun yerine, şirketlerin üst seviye yöneticileri artık ortalama çalışanlarından 300 kat daha fazla kazandıkları için, ortalama bir Amerikalı emekçi, enflasyon hesaplandıktan sonra, 48 yıl öncesine nazaran haftada 32 dolar daha az kazanıyor. Diğer bir deyişle, teknoloji ve verimlilikteki çok büyük gelişime rağmen, sıradan emekçiler aslında tabana yanlışsız iniyorlar.
Gelir, servet ve eşitsizlikle başa çıkmak kolay olmayacak; çünkü Wall Street, sıhhat sigortası sanayisi, ilaç şirketleri, fosil yakıt sanayisi ve askeri-endüstriyel kompleksler de dahil olmak üzere ülkedeki en güçlü ve iyi finanse edilen kuruluşlardan kimilerini devralacağız. Ve bunun yapılması gerekiyor. İşte Kongre’nin ve Başkan’ın çok yakın bir gelecekte yapabileceklerinden kimileri.
NASIL DÜZELTEBİLİRİZ?
Saatte 7.25 dolar olan minimum fiyatı, açlık sonu maaşı düzeyinden, saatte en az 15 dolarlık bir geçim fiyatına yükseltmemiz gerek. Bir iş, personelleri yoksulluğa mahkum etmekten fazla, ondan kurtarmalı.
Çalışanların sendikalara iştirakini zorlaştırmak yerine kolaylaştırmalıyız. Servet ve gelir eşitsizliğindeki büyük artış, Amerika’da sendika üyeliğinde görülen düşüşle direkt ilişkili olabilir.
Yollarımız, köprülerimiz, atık su tesislerimiz, kanalizasyonlarımız, menfezlerimiz, barajlarımız, okullarımız ve uygun fiyatlı konutlarımız dahil olmak üzere, çökmekte olan altyapımızı tekrar inşa etmek emeliyle milyonlarca iyi fiyatlı iş yaratmamız gerekiyor.
Güç sistemimizi fosil yakıtlardan güç verimliliğine ve yenilenebilir güce yanlışsız temelden dönüştürmek yoluyla, iklim değişikliğine karşı gayret vermeliyiz ve bu da milyonlarca iyi fiyatlı iş yaratacaktır.
Başka tüm büyük ülkelerin yaptığını yaparak, sıhhat hizmetlerini bir insan hakkı olarak garanti etmeliyiz. On milyonlarca Amerikalı sigortasız yahut kısmen sigortalıyken, herkes için bir sıhhat ve bakım hizmetleri programına geçmek, sıhhat hizmetleri için kişi başına öbür ülkelerdeki insanlardan iki kat daha fazla ödeme yapma saçmalığına da son verecektir.
Geliri ne olursa olsun, bütün gençlerimizin üniversite de dahil olmak üzere, yüksek kaliteli eğitim hakkına sahip olmasını sağlamalıyız. Bu da devlet kolejlerini ve üniversitelerini fiyatsız hale getirmek ve işçi aileleri öğrenci borçlarından büyük oranda kurtarmak manasına gelir. Ve evet. Amerika’nın en varlıklı insanlarının ve en kârlı şirketlerinin vergilerini adil bir oranda ödemeye başlamalarını sağlamalıyız.
Artmaya devam eden gelir ve servet eşitsizliği sadece ekonomik bir sıkıntı değil. Amerikan demokrasisinin temeline de dokunuyor. Milyonlarca işçinin ömür standardı düşmeye devam ederken, çok zenginler çok daha varlıklı bir hale gelirse, hükümete ve demokratik kurumlarımıza olan inanç azalacak ve otoriterliğe dayanak artacaktır. Bunun olmasına göz yumamayız.
*Bernie Sanders, ABD’nin Vermont eyaleti senatörüdür.
Yazının yepyenisi The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
