İZMİR – Bursa, Aktopraklık kazısında 2007-2016 yılları arasında çalışan Arkeolog Canay Alpagut, 10 yıl yanında bulunduğu öğretmeni, İstanbul Üniversitesi, Prehistorya Anabilim Kolu Yöneticisi Prof. Dr. Necmi Karul tarafından taciz edildiğini sav ettiği bir mektubu paylaştı. Alpagut mektubunda, “Artık ne olursa olsun hikayesini anlatmak ve hayatını bu yüzden külliyen değiştirmek zorunda kalan bir bayan olarak yazıyorum” dediği mektubu İstanbul Üniversitesi, Prehistorya Bölümü’nün mail kümesine yolladı. Başkaca bir dilekçe ile birlikte İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü’ne de gönderdi.
Mektubun mail kümesinde paylaşılmasının akabinde geçen yıl Urfa, Karahantepe Kazısı’na katılan Arkeoloji talebesi llgın Yaren Demirkesen de, Alpagut’un yaşadığı tacize benzeyen argümanlar öne sürdü. Tacizle suçlanan Prof. Dr. Necmi Karul ise İstanbul Cumhuriyet Savcılığı’na cürüm duyurusunda bulunduğunu söyleyerek, savları ‘linç kampanyası’ olarak kıymetlendirdi. Necmi Karul tezler üzerine kendisi ve kürsü mensuplarının isteği ile hala yürütmekte olduğu Anabilim Kısmı başkanlığı hizmetinden ayrıldı.
‘O ZORLAMAYA DEVAM ETTİ, BEN SESSİZ KALMAYI SÜRDÜRDÜM’
“Dört yıldır yaşadığı tacizin yükü ile boğuştuğunu” belirten Canay Alpagut, artık omuzlarından bu yükü atmak istediği için mektubu yazma kararı verdiğini belirtti. Öğretmeni Necmi Karul’dan birinci olarak ‘birlikte bir akşam rakı içelim mi?’’ bildirileri gelmeye başladığını söyleyen Alpagut, tacizin iki kazı dönemi boyunca devam ettiğini yazdı. Karul’un kendisine cinsî tacizde bulunduğunu anlattığı mektupta, uzun bir müddet kendisini suçladığını lisana getiren Alpagut, “Aslına bakarsanız bütün hadise da bu zati. O denli bir hiyerarşi üzerinden yapılıyor ki taciz, o denli bir kurgulanıyor ki; bayan kendini suçlayacak, yaşadıklarını kimseyle paylaşamayacak ve bir şey söyleyemeyecek duruma geliyor. Çok açık bir formda bir şey söyleyemememe karşın; attığı her adımdan sonra ondan kaçmam, sorularına geçiştirircesine yanıtlar vermem, onunla oturup hiç rakı içmemem bile aslında net bir formda bu hadisenin ‘karşılıklı istek edilen bir şey’ olmadığını gösteriyordu. Lakin o zorlamaya devam etti, bense sessiz kalmayı sürdürdüm” sözlerini kullandı.
‘ABARTMIYORDUM, TACİZ EDİYORDU’
Yaşadığı hadisenin karşılıklı bir durum olmamasına karşın, “insanlar aramızda bir şey olduğunu düşünür mü” diye kaygı içinde günler geçirdiğini söz eden Alpagut, “Çünkü devamlı benimle ilgilenen bir ‘kazı başkanı’’ vardı. Reaksiyon verirsem gücünü kullanarak beni çok kolay bir halde susturabilir diye de endişemden ne yapacağımı bilemiyordum. Daima bahaneler buldum. Birinci başlarda, ‘bana öğretmenlik yapıyor, beni yetiştiriyor, bu yüzden bu kadar yakın davranıyor’ dedim. ‘Biz toplumsal bir iş yapıyoruz, bu kadar yakınlık olabilir’ diye kendimi yalanlarla avutmaya çalıştım. Çok uzun bir mühlet boyunca, bulduğum saçma münasebetlerle kendimi bunun taciz olmadığına inandırmaya çalıştım. Abarttığımı bile düşünmüştüm bir müddet. Lakin gerçeklerden daha fazla kaçamayacağım ve inkar edemeyeceğim devir geldiğinde, bunun apaçık bir cinsî taciz olduğu sonucuyla yüz yüzeydim. Ben abartmıyordum, o taciz ediyordu!” dedi.
‘HER ÇANAK MODÜLÜ VERDİĞİMDE ELİME DOKUNUYORDU’
Mektubuna, “Benim için her şeyin dayanılmaz noktaya geldiği devir ise, 2015 yılı Aktopraklık kazı sezonuydu” diye devam eden Alpagut, kazı ortamında yaşadıklarını şu laflarla anlattı:
“Tez danışmanım olarak benimle materyale bakması gerekiyordu ve onunla baş başa kalmaktan korktuğum için, ondan gün içinde randevu almaya çalışıyordum. Ama o geceyi tercih etmişti… Yeniden rakı sofrasını kurduğu ve içmeye başladığı bir gecede, ‘malzemeye bakalım’ dedi. Gecenin sonuna akıllıca çanak bahçesine geldi. Gerece bakmaya başladık. Ben ona her çanak modülü verdiğimde, o gereç ile birlikte bütün elime dokunuyor ve rahatsız edici bir biçimde, yüzünde imalı bir gülümsemeyle devamlı bana bakıyordu. Bir mühlet geçtikten sonra beni tişörtümden tutarak kendine çekmeye çalıştı ancak ben müsaade vermedim, kaskatı kesilmiştim. Sonra bana ‘ben artık bu masa lambasını kapatacağım, odama gideceğim ve sen de ardımdan odama geleceksin’ dedi. Ben ‘hayır öğretmenim yapmayın, gelmeyeceğim’ dedim. Çanakların olduğu masaya yumruğu ile vurarak tekrarladı ‘sana geliyorsun dedim’ dedi ve gitti. O masaya vurduğunda çıkan çanak sesleri bugün hâlâ kulaklarımda. O gittikten sonra dizlerimin kaygıdan nasıl birbirine çarptığını hâlâ unutmuş değilim.”
‘SUSMAK BÖLGESINE TACİZİ AÇIK AÇIK SÖYLEMEYİ TERCİH EDİYORUM’
“Bu vaka aslında dört yıldır daima içimdeymiş ve yaralar açmaya devam ediyormuş. Ben her ne kadar bana yaşatılanları vakitle unuttuğumu, atlattığımı, bu travmanın üstesinden geldiğimi zannetmiş olsam da esasında yüzleşmekten kaçtığım her bir dakika yaralarımı derinleştirmiş” diyen Alpagut, mektubun ahir ise şunları yazdı:
“Çünkü ben hiçbir şeyi unutmamışım. Şu an fark ediyorum ki ben içimdeki bu virüsü külliyen temizlemeden hayatıma devam etmek istemiyorum. Ben, bana yapılan önünde sessiz kalıp bundan sonra o adamın kazısında çalışacak bayanlara ihanet edemem. Bayan dayanışmasına daha fazla sırtımı dönemem. Benim bundan sonra korkacak, saklayacak hiçbir şeyim yok. Kimseden korkmuyorum, tacize uğrayan bir bayan olarak buradayım ve gücümün farkındayım. Korkacak ve kendini suçlayacak kişi ben değilim. Başım dik bir formda buradayım ve şu andan itibaren gerek şahsi yaşantımda gerekse akademik hayatımda susmak alanına -öncelikle İstanbul Üniversitesi idaresini bilgilendirmek suretiyle- bu tacizi açık açık söylemeyi tercih ediyorum.”
‘CANAY’LA YAŞADIKLARIMIZ ÇOK BENZER’
Neolitik Periyot arkeolojisi çalışmak istediği için geçen yıl Kazı Başkanlığı’nı Necmi Karul’un yürüttüğü Karahantepe Kazısı’na katılan talebelerden Ilgın Yaren Demirkesen ise, Canay Alpagut’un yazdıklarını okuduktan sonra kendisinin de konuşma yüreği ve sorumluluğu hissettiğini söz ediyor. Ilgın, “Canay’la yaşadıklarımız çok benzeri olduğu için okuduğumda beni derinden etkiledi. Benden farklı bir kişi daha olduğunu görmek, geçmişte ya da gelecekte daha fazlası olabileceğini de iyice fark ettirdi. Bu yüzden konuşmaya karar verdim” diyor. Kelamı kendisine bırakalım…
‘ÜZERİME SAHIH GELMEYE BAŞLADI’
“Karahantepe kazısında 3 hafta kaldım. Birinci iki hafta boyunca rahatsız edici bir şey hissetmedim. Ama 2. haftanın ahir bir akşam Necmi Hoca’yla vesair iki öğretmen bir masada, biz de 7-8 öğrenci avlunun diğer bir tarafındaki masada yemek yiyorduk. Yaklaşık bir saat sonra Necmi Öğretmen, beni masalarına çağırdı. Muhabbet etmeye başladık. Masadaki başka öğretmenlerle birlikte bana geleceğime dair tavsiyelerde bulundular. Fakat saat 12’yi geçtiğinde Necmi Öğretmen ve gayrı öğretmenlerimizden biri çok sarhoş oldu, muhabbet dağıldı. Bütün mektepliler de yattı. Ben sair öğretmenle birlikte etrafı toparladım.”
“Necmi Hoca’nın odasına avludan bir merdivenle çıkılıyordu… Öğretmen bir ara tuvalete gitti ve dönerken bana seslendi. ‘Ilgın yukarı gel’ dedi. O an bana bir şey vereceğini ve aşağıya indirmemi isteyeceğini düşündüğüm için yukarı çıkıp kapının önünde bekledim. Bana ‘kapıyı aç’ dedi. Kapıyı açtım… Sonra, ‘içeri gir’ dedi. İçeri girdim. Gelgelelim Necmi Öğretmen, gerimden içeri girip ışığı açmayınca aykırı bir şeyler olduğunu anladım. Sarılıp, öpecek üzere üzerime gerçek gelmeye başladı. Belime ve koluma temas edince ne diyeceğimi bilemedim ve masaya çarptım. Ben arkaya akıllıca adım atınca ellerini havaya kaldırıp ‘tamam, tamam’ dedi ve geri çekildi. Koşarak odadan çıktım. Merdivenlerden telaşlı ve şoke olmuş bir durumda inerken başka iki öğretmen hâlâ avludaydı. Bence gecenin o saatinde onların da durumun ‘normal’ olduğunu düşünmeleri mümkün değil.”
‘SUÇLU BENMİŞİM ÜZERE KIZGIN BİR FORMDA BAKTI’
“Olayın sonraki günü, Necmi Öğretmen ile kahvaltıda göz göze geldik. Güya hatalı benmişim üzere bana kızgın bir halde baktı. Canay’ın yazdıklarını bu yüzden çok net anlıyorum. Bütün gün de o biçimde davrandı bana. Tıpkı gün Göbekli Tepe’ye ziyarete giderken yerden servis araçlarına bindik. Necmi Hoca’nın yanındaki koltuk boştu. Ancak ben yanına oturmayıp, koridorun gayri tarafına oturdum. O devir yeniden dik dik baktığını gördüm. Sonra yemek yemeye gittik. Salondaki sandalyeler ikili ve bitişikti. Necmi Öğretmen aradan konum açıp bilhassa benim yanıma oturdu. Sonrasında orada kaldığım 3 gün boyunca tıpkı Canay üzere, ‘acaba ben yanlış bir ileti mı verdim’ diye kendi kendimi sorguladım. Zira onunla ilgili verilen imaj çok farklıydı…”
“Ben gittikten sonra sağ salim varıp varmadığımı soran bir bildiri attı. İlerleyen günlerde bir gece saat 12’den sonra bu defa ‘merhaba’ diye bildiri attı lakin gece yazmak istemediğim için karşılık vermedim. Sonraki gün ‘merhaba hocam’ diye yanıt verdim. Kaybolduğumu söyleyip beni kendi mektebine davet etti. Ben de geçiştirdim. Sonra öteki bir gün yeniden bildiri atarak kazıya gelip gelmeyeceğimi sordu. Geleceğimi söyleyince, sevindiğini, uzaklaşma eğiliminde olduğumu düşündüğünü söyledi.”
‘ANLATMADIĞIM SÜRECE DIĞER TALEBELER O MASAYA OTURACAK’
“Necmi Hoca’nın benim başımda çok kıymetli bir bölgesi vardı. Etrafımdaki öğretmenler da ‘Necmi Öğretmen senin için iyi bir talih, sakın bırakma’ demişti. Kazıya bu tasavvurlarla ve çok büyük mesleksel umutlarla gitmiştim. Lakin Canay’ın yaşadıklarından daha evvel haberdar olsaydım kazıdayken, o masaya asla oturmazdım. İşte artık ben bunu anlatmadığım sürece de öbür talebeler, o masaya gidip oturacak. Beni konuşmaya iten de bu mülahaza oldu. Şu ana kadar bunu yapacak gücü bulamadım. Zira bir lisans talebesi olarak önüne çıktığım kişi çok büyük ve herkesçe tanınan bir isim. Velev bu vakası yaşadıktan sonra uzun müddet Türkiye’de arkeolojik kariyerimin bittiğini, olanları anlatırsam ya da kazıdan aniden ayrılırsam artık buradaki arkeoloji camiasında barınamayacağımı düşündüm. Yani o kadar güçlü bir isimdi…”
‘HUKUK NE KARAR VERİRSE BEN DE ONA UYACAĞIM’
Kelam konusu tezlerle gündeme gelen Prof. Necmi Karul ise tezlerle ilgili bir tahlil yapmak istemediğini ve bunu akıllıca da bulmadığını söz ederek Canay Alpagut ve yasal sonuç olmadan hadiseyle ilgili toplumsal medyada paylaşım yapanlar hakkında İstanbul Cumhuriyet Savcılığı’na cürüm duyurusunda bulunduğunu söyledi. Karul, kendisine yöneltilen suçlamalara ait şöyle konuştu:
Necmi Karul
“Bu savlarla ilgili tüzel süreç başlattım. Bu ithamlarda bulunan, bundan hak çıkarmaya çalışan herkesle hukuk önünde hesaplaşacağım. Zati hukukçuların çok hassas olduğu mevzulardır bunlar. Sonuçta hukuk ne karar verirse doğal ki ben de ona uyacağım. Ancak umumî manada benim için bir beşere zarar verme fikri bile fazladır. Bu türlü bakınca olan bitene nitekim mana veremiyorum. Ve çok büyük bir haksızlıkla karşı zıdda olduğumu düşünüyorum. Fakat bunun büyük bir eforla, isimsiz maillerle, aklınıza gelebilecek her türlü kurumu etiketleyerek atılan tweet’lerle sistematik bir formda yürütülmesine de mana veremiyorum. Bu tamamıyla bir linç kampanyasına dönüşmüştür. Bu kampanyanın kimler tarafından hangi maksatla yürütüldüğünü de vakit içinde göreceğiz diye düşünüyorum.”
‘SÜRECİN TAKİPÇİSİ OLACAĞIZ’
İstanbul Üniversitesi Prehistorya Anabilim Kısmı mensupları da Canay Alpagut’un mektubu ile ilgili bir açıklama yaparak eski bir talebeleri tarafından paylaşılan taciz savının kendilerini derinden sarstığını belirtti. Husus ile ilgili idari ve tüzel sürecin başlatıldığı duyurulan açıklamada, “Halet Çambel ve Ufuk Esin üzere bilim kişileri tarafından kurulmuş Prehistorya Anabilim Dalı’nın bugünkü üyeleri olarak biz, her türlü cinsiyetçi yaklaşımı ve tacizi kabul edilemez buluyor, sürecin takipçisi olarak inançlı bir ortam oluşturma kelamı veriyoruz” sözleri nokta aldı.
Öğrenci Haber ise, Canay Alpagut’a destek olmak için Twitter’da, “İ.Ü’de Tacizci Akademisyen” başlığıyla yaptığı paylaşımla soruşturma açılmasını istedi.
Gazete Duvar
