DUVAR – Bulunduğu bölgenin tek kamusal yeşil alanı olan Seyahat Parkı, üzerinde rastgele bir kültür varlığı olmamasına karşın Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı’na devredildi. Bölüm kararı, evvelce parkın yerinde bulunan ve 2011 yılında kültür varlığı olarak tescillenen Topçu Kışlası’nın ihyası için Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından alındı.
1940 yılında kurulan Seyahat Parkı Beyoğlu kentsel sit alanı içerisinde yer alıyor. Yaklaşık 30 bin metrekarelik parka, 2013 yılında Topçu Kışlası ve AVM yapılması gündeme geldi. Kelam konusu projeler için ağaçların kesilmesi üzerine Türkiye’nin siyasi tarihinde değerli bir yer tutan Seyahat Parkı aksiyonları başladı.
VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEMSİL EDİYOR VE YÖNETİYOR
İBB ve kent örgütleri başta olmak üzere çok sayıda sivil toplum kuruluşunun yansısını çeken zaman kararı, Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı’nın ne vakit kurulduğu ve kimler tarafından yönetildiği sorularını da akla getirdi. Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı, bir mazbut vakıf. 17 Şubat 1926 tarihli 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nden evvel kurulan ve yöneticileri hayatta olmayan vakıflar, mazbut vakıf olarak isimlendiriliyor. Günümüzde sayıları 50 binin üzerinde olan mazbut vakıflar, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından temsil ediliyor ve yönetiliyor.
BEYOĞLU ÖĞRETMENEVİ DE DEVREDİLDİ
Öte yandan, kelam konusu mazbut vakfa yapılan mülkiyet dönemleri Seyahat Parkı ile hudutlu değil. 20 Eylül 2020’de Ulusal Eğitim Bakanlığı’na bir soru önergesi veren CHP İstanbul Milletvekili Ali Şeker, “Beyoğlu Öğretmenevi, Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı’na devredildi mi?” diye sormuştu. Gazete Duvar’ın edindiği bilgiye nazaran, soru önergesinde lisana getirilen argüman gerçekleşti. Beyoğlu Öğretmenevi’nin mülkiyeti, Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı ismine Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde bulunuyor.
Mülkiyet evresinin yasal temeli 2008’de yapılan 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 30. hususuna dayandırılıyor. Kültür varlıklarının korunmasına yönelik düzenlemeler içeren bu husus ‘Vakıf yoluyla meydana gelip, her ne suretle olursa olsun Hazine, belediye, özel yönetimler, köy ve hukukî kişiliğin mülkiyetine geçmiş Vakıf Kültür Varlıkları Mazbut Vakfına Devrolunur’ ibaresini içeriyor. Buna nazaran bir vakıf tarafından üretilen bir kültür varlığının vakfın elinden çıkması halinde tekrar o vakfa iade edilmesi gerekiyor. Pekala o halde muhafaza altına alınan bir kültür varlığı statüsünde olmayan ve de üzerinde bir kültür varlığı bulunmayan Seyahat Parkı, bu yasal düzenleme çerçevesinde nasıl devredilebiliyor? Vakıflar Genel Müdürlüğü, mülkiyet periyodunu evvelce Seyahat Parkı’nın bulunduğu toprakta yer alan ve 2011 yılında yine ihya edilmek üzere kültür varlığı olarak tescillenen Topçu Kışlası’na dayandırıyor. 1900’lü yılların başından itibaren atıl bir durumda olan ve 1940’ta büsbütün yıkılan kışlanın mülkiyetinin, Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı’na ilişkin olduğu belirtilerek alanın tıpkı vakfa iade edildiği tabir ediliyor.
İBB: ‘GALATA KULESİ DE BU TÜRLÜ DEVREDİLDİ’
Devre reaksiyon gösteren İBB, bir açıklama yayımlayarak kararın talimatla alındığını belirtti. Açıklamada, 166 yıldır İBB mülkiyetinde olan Galata Kulesi’nin de kısa bir mühlet evvel tıpkı formda devredildiği hatırlatıldı ve “Kanun unsurlarına atıfta bulunulması, bu kararları hukukî kılmadığı üzere vicdanlarda da aklamaz” denildi.
‘GEZİ DİRENİŞİNDEN İNTİKAM ALMA HALİ VAR’
Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi İdare Heyeti Lideri Esin Köymen, ortada bir kültür varlığı bulunmadığı için verilen mülkiyet devranı kararını siyasi olarak nitelendiriyor. Gazete Duvar’a değerlendirmede bulunan Köymen, 2013 yılında Seyahat Parkı’ndan tüm Türkiye’ye yayılan protestoların iktidar karşısında büyük bir direnç oluşturduğunu hatırlatarak “Burada Seyahat direnişinden bir intikam alma halinin de var olduğunu söyleyebiliriz” diyor.
Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi İdare Şurası Lideri Esin Köymen ‘YIKILMIŞ BİR YAPIYI O VAKİT VARDI DİYE İHYA ETMEKTEN BAHSEDİYORUZ’
Köymen, AK Parti iktidarının son yıllarda var olmayan bir yapıyı ihya etme sistemine -Topçu Kışlası örneğinde olduğu gibi- sıkça başvurduğunu ve mülkiyet evrelerini bu biçimde gerçekleştirdiğini belirtiyor. Köymen’e nazaran iktidar, bu yolla mahallî idarelerin yetki alanlarını daraltabilmek ve daha rahat hareket edebilmek için uygulamak istediği projeleri Kültür Bakanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü üzerinden yürütüyor:
“Normalde var olan bir kültür varlığını muhafaza altına alırız, yani tescil ederiz. Burada ise yıllar evvelinden yıkılmış bir yapıyı ‘O vakit vardı’ diye ihya etmekten bahsediyoruz. Bu AKP’nin çokça kullandığı bir buluş. Orada bir kışla vardı ve o kışlanın Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı ile bir bağlantısı vardı. Yalnızca kışla değil, top atışlarının yapıldığı bir talimhane de vardı. O halde ‘Talimhane de top atışlarının yapıldığı yerdi, orada da muhtemelen birtakım yapılar vardı’ mı diyeceğiz? O vakit İstanbul’un tamamını Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devretmemiz mümkündür, bilhassa Tarihi Yarımada’yı.”
Kararı, AK Parti iktidarının bilhassa Cumhuriyet periyodu yapılarına ve yerlerine karşı sergilediği rövanşçı tavrın son halkası olarak gören Köymen şöyle konuşuyor:
“Mülkiyeti devredilen yapılara baktığımızda direkt doğruya Osmanlı devri referanslarını görüyoruz. Cumhuriyet periyodunda, 1940’ta oluşturulan Seyahat Parkı, Taksim Meydanı ile bütünsellik içindedir. Maçka Demokrasi Parkı olarak bildiğimiz Dolmabahçe’ye inen o park da dahil birinci ve ikinci bölge parklarının hepsinin birbiriyle kontağı var. Münasebetiyle burada Cumhuriyet devri planlamasını da yok sayan bir düzenlemeden bahsediyoruz.”
İhya ismi altında kamu mülkiyetlerinin Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilmesinin tehlikeli bir süreci beraberinde getireceğine dikkat çekerek şöyle diyor: “Burası hepimizin ortak alanı. Bu teknikle mülkiyetin el değiştirmesi direkt doğruya kamu mülkününün gasp edilmesi manasına geliyor.”
İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve meslek örgütleri kararı yargıya taşımaya hazırlanıyor.
Gazete Duvar
