ANKARA – Türkiye Barolar Birliği ve 80 bölge barosunun itirazlarına karşın TBMM Umum Kurulu’ndan geçerek 11 Temmuz’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayına sunulan ’çoklu baro’ yasa değişikliği, bugün Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
ÇOKLU BARO YASASI YÜRÜRLÜKTE: RESMİ GAZETEDE YAYINLANDI
AK Parti ve MHP milletvekillerinin oyları ile Meclis’te maddeleşen 28 unsurluk değişiklik, barolar için iki ana temelde değerli bir değişim öngörüyor. Yasanın yürürlüğe girmesi ile avukat sayısı 5 binden fazla olan tüm bölgelerde, en az 2 bin avukat bir araya gelerek yeni bir baro kurabilecek.
BAROLAR İÇİN İKİ ANA TEMELDE KIYMETLI DEĞİŞİM
Yeni yasaya nazaran, baroların TBB’de temsil sistemi de değişiyor. Mevcut durumda TBB Umumî Kurulu’nda her baronun iki delegesi bulunuyor. Avukat sayısı 100’den fazla olan barolar, 100’den sonraki her 300 üye için başkaca bir delege daha seçiyor. Yeni sistemde ise her baro, lideri ile birlikte TBB’ye dört delege gönderecek. Yani, 49 üyesi bulunan Ardahan Barosu da 4 bin 983 üyesi bulunan Antalya Barosu da TBB’de 4 delege ile temsil edilecek. Tıpkı vakitte üç büyük kentin aktifliği de azaltılacak. İstanbul Barosu’nun TBB’deki delege sayısı 138’den 14’e, Ankara Barosu’nun 53’ten 7’ye, İzmir Barosu’nun da 30’dan 5’e düşecek.
CHP’DEN ANAYASAYA KARŞITLIK İTİRAZI
AK Parti ve MHP tarafından baroların görüşleri alınmadan hazırlanan düzenlemenin Anayasaya terslik içerdiğini savunan CHP ise, düzenlemenin Resmi Gazete’de yayınlanmasıyla bugün yürürlüğün durdurulması ve iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuracak. CHP’nin Anayasaya terslik itirazının temelleri şu başlıklardan oluşacak:
Çoklu baro Anayasanın 135. Unsuruna muhalif: Her vilayet için öngörülen tek baro mahalline çoklu baro ve demokratik olmayan temsil, Anayasaya husus 135’e çok taraflı olarak alışılmamıştır. Çoklu baro sistemi, bölünmüş ve tahminen de kutuplaşmış avukatların ortak gereksinimlerini karşılamayı zorlaştıracaktır. Birbirlerine karşı, kayıtlı oldukları baroya nazaran partizan ve hasmane formda davranacak avukatlar ortaya çıkacaktır.
Baro seçimlerinde siyasi partiler belirleyici olacak: Barolar, “kendi üyeleri tarafından kapalı oyla seçilen… Organlarının seçimlerinde siyasi partiler aday gösteremezler.” Husus 135 çerçevesinde tekli baro pratiği için beğenilen olan bu kuralın çoklu baro tatbikinde olmayacağı açıktır. Çünkü çoklu baro örgütlenmesi, siyasal görüş farklılıkları ve ideolojik temelde gerçekleşeceğinden, bu türlü bir yapılanmada siyasal partilerin belirleyici olacağında kuşku bulunmamaktadır. Kuruluşunda bir siyasal partinin belirleyici olması kuvvetle olası olduğu bir baroda aday belirleme süreci de partiler tarafından kotarılacaktır.
’SİYASAL, DİNSEL FAKTÖRLER İDEOLOJİK AYRIŞMA YARATACAK’
Çoklu baro adil yargılanma prensibine ters: Çoklu baro örgütlenmesinde siyasal ve dinsel faktörler, ideolojik ayrışmalar öne çıkacaktır. Avukatlara kendi iradeleriyle baro kurma imkânı tanındığında, bu gayeyle bir araya gelecek bireyler, velev istemez ömürlerinde belirleyici olan siyasal, felsefi ve dinsel ölçütler temelinde buluşacaklardır. Meğer bu çeşit kümeleşmeler için siyasi partiler ve dernekler vardır; bu çeşit ölçütlerle oluşacak baro kamu hukuksal kişiliği, kamu hükmî kişiliği kavramının doğasıyla çelişen biçimde partizan bir nitelik taşıyacaktır.
Barolar siyasal-dinsel-ideolojik aidiyetlere nazaran ayrışacak: İki bin üye ile kurulan bir baro, var olan baro önünde üye sayısını artırmak için ve kuruluş gücünü muhtemelen bir parti yahut cemaatten aldığı için, hukuk fakültesi mekteplileri ile, “siyasal kliantelizm” gibisi (burs, yurt gibi) bir münasebete girecek, baroya kaydı sağlandıktan sonra da, kendisine iş vaadi üzere mali düşünceyi aşıcı vaatlerde bulunulacaktır. Siyasal-dinsel-ideolojik aidiyetlere nazaran, daha öğrencilik devrinde başlayan ayrışmalar, tarafgir avukat manzarasını aşikâr hale getireceği için, siyasal gücü gerisine alan savunma, jursidictio (haklı ve gerçek olanı lisana getirme) sürecinin bağımsız ve tarafsız bir biçimde ortaya çıkmasını engelleyecektir.
‘TBB DELEGE SİSTEMİ TEMSİLDE ADALETE AYKIRI’
TBB delege sistemi eşitsiz ve ölçüsüz: Türkiye Barolar Birliği seçimlerine ait olarak delege sayıları bakımından öngörülen eşitsiz temsil unsuru (kanun teklifi, md.18) büsbütün ölçüsüz olup, Anayasa unsur 2, 13, 67 ve 135’in gereklerine açıkça terslik oluşum etmektedir. Yönetilenlerin idareye istikrarlı bir biçimde katılmasının sağlanması gereğini ve temsilde adalet prensibini istikrarlı halde vurgulayan AYM içtihatlarına açıkça münafi kapsamda bir kanun teklifini kanunlaştırmak, Anayasa’nın 11. hususuna ve 153/son unsuruna de alışılmamış bir vaziyet oluşturur. Bu düzenlemenin yasalaşması durumunda baroların özerkliği ve bağımsızlığı ötesinde adil yargılanma hakkı unsurları ve demokratik hukuk devletinin temel gerekleri, arkaya dönülmesi güç bir biçimde zedelenecek; hukuk güvenliği ve toplumsal barış açısından da önemli sakıncaları beraberinde getirecektir.
BAROLAR AYM ÖNÜNDE FIILE DEVAM EDECEK
‘Çoklu baro’ yasasının TBMM Adalet Komitesi görüşmeleri sırasında komiteye girme talebi ile günlerce Meclis kapısında ‘Savunma Nöbeti’ tutan, yasanın geçmemesi için ‘Müzakere ve diyalog’ önererek ‘teklifi geri çekin’ davetinde bulunan çok sayıda baro lideri, Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren yasanın Anayasa Duruşması sürecinde de aksiyonlarına devam edecek. Anayasa Duruşması liderinden randevu talep edecek süreci anlatmak isteyen baro liderleri bu süreçte de AYM önünde nöbet tutmayı hedefliyor.
Gazete Duvar
