ANKARA – Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İnsan Haklarından Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca, “Covid-19 salgınında kadın” başlıklı rapor hazırladı.
‘KADINLAR DERİNLEŞEN YOKSULLUKLA BAŞ BAŞA BIRAKILMIŞ’
Covid-19 salgını öncesi toplumsal cinsiyet eşitsizliği nedeniyle hak ihlalleri yaşanırken, salgınla birlikte bütün yükün bayanların omzuna yüklendiği söz edilen raporda, “İstihdama iştirak oranları bayanlar aleyhine düşmüş, bayanların mesken içi emeğe ve çocuk, bayan, engelli, yaşlı, hasta bakım hizmetlerine ayırdığı mühlet erkeklere oranla çok daha fazla artmıştır. Bayanlar işsiz kalmış, paklığa giden mesken personelleri, çiçekçilik, kağıt toplayıcılığı, fiyatsız tarım personelliği yapan bayanlar, engelli bayanlar, göçmen bayanlar başta olmak üzere sistemsiz işlerde çalışan bayanlar derin yoksullukla baş başa bırakılmış, gelirlerinden olmuşlardır. Bayana yönelik her türlü şiddet artmıştır. İş cinayetleri devam etmiş, bayan örgütlerini amaç gösteren telaffuzlar sürdürülmüş, iktidarın açıkladığı salgın dayanağı paketlerinde bayanlar önceliklendirilmemiştir” denildi.
‘435 MİLYON BAYAN VE ÇOCUK ÇOK YOKSULLUK İÇİNDE’
CHP çalışmasında, UN Women tarafından Eylül 2020’de yayımlanan COVID-19 Salgını Bağlamında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği raporuna da yer verildi. Rapor, salgının 96 milyon insanı 2021 yılına kadar çok yoksulluğa sürükleyeceğini gösterdi. 96 milyonun 47 milyonunu ise bayanlar ve kız çocukları oluşturuyor. Bu, çok yoksulluk içinde yaşayan bayanların ve kız çocuklarının sayısının 435 milyona çıkması manasına geliyor. Rapora nazaran; bayanlar için yoksulluk oranının 2019 ve 2021 yılları ortasında yüzde 2,7 oranında düşmesi beklenirken, varsayımlar salgın ve tesirleri hasebiyle yüzde 9,1 oranında artış öngörülmektedir.
‘CİNSİYETE DAYALI FİYAT FARKI YÜZDE 15,6’DIR’
Kelam konusu raporda Türkiye’de cinsiyete dayalı fiyat farkı datalarına de yer verildi. Buna nazaran ILO Türkiye Ofisi ile TÜİK tarafından yürütülen ve 30 Eylül 2020’de açıklanan çalışmanın bulgularına nazaran; Türkiye’de Cinsiyete Dayalı Fiyat Farkı yüzde 15.6’dır. Araştırmaya nazaran, kayıtdışı çalışanlarda (yüzde 24,2) cinsiyete dayalı fiyat farkı kayıtlı çalışanlara (yüzde 11,5), kıyasla çok daha yüksek seviyede ilerlerken, fiyat farkı yaş ilerledikçe de artış gösteriyor. Fiyat farkı, çalışma ömrünün başlarında düşük seyrederken (yüzde 3,8), 40’lı yaşlarda bayanların aleyhine dikkat cazibeli seviyede artıyor.
‘SALGIN PERİYODUNDA MESKEN ÇALIŞANLARINA ŞİDDET ARTI’
Konut emekçileri tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de teminatsız çalışan kümeler ortasında yer alıyor. Konut personellerini örgütleyen sendikaların iddiaları dikkate alınarak Türkiye’de konut emekçilerinin sayısının 1 milyonun üzerinde olduğu söz edildi. Mesken Emekçileri Dayanışma Sendikası (EVİD-SEN) tarafından hazırlanan ve konut emekçilerinin maruz kaldığı hak ihlallerini içeren raporda şu sözlere yer verildi:
“413 mesken personelinin yanıtladığı ankete nazaran konut personellerinin yüzde 56,8’i bu periyotta işten çıkarıldıklarını söz etmiş, yüzde 91,6’sı bu periyotta gelir kaybı yaşadığını belirtmiş. Yüzde 90,3’ü ise hanesinde kendisi haricinde işsiz kalan farklı şahıslar de olduğunu vurgulamıştır. Mesken emekçilerinin yüzde 84,4’ü salgın devrinde rastgele bir yardımdan faydalanamadıklarını söz etmiştir. Birebir anda hem aile içinde hem de çalışma ömründe şiddete maruz kaldığını belirten konut çalışanlarının oranının ise yüzde 99,7 olduğu dikkat çekmiştir.”
‘KADIN TEŞEBBÜSÇÜLER, ‘KADIN İŞİ’ OLARAK GÖRÜLMEYEN ALANLARDA DA DESTEKLENMELİ’
Raporda salgında bayanlar için atılması gereken adımlar şu formda sıralandı:
● Merkezi ve lokal bütçede toplumsal cinsiyete hassas bütçeleme adımı atılmalı,
● Aile Dayanakları Sigortası hayata geçirilmeli,
● Toplumsal siyasetler ‘sosyal yardım’lar ile sonlu tutulmamalı,
● Tüm dünyada salgınla birlikte başat tartışma hususlarından biri haline gelen ‘temel gelir’ üzerine çalışılmalı,
● Sığınma konutlarının sayıları ve var olanların kapasiteleri artırılmalı,
● Bakımevleri, kreşler, bakım kurumlarına fiyatsız erişim imkanı önceliklendirilmeli,
● Cezaevlerindeki alanlar haklara erişim pürüzlerinin oratadan kalkacağı biçimde, çocuk dostu/kadınların muhtaçlıkları temelli yapılandırılmalı,
● Bayan kooperatifleri, sağlam besine erişim tarafındaki uygulamalar teşvik edilmeli,
● Dayanışma ağları ve hak temelli çalışan bayan kuruluşları desteklenmeli,
● Bütçe adaleti gözetilerek bayan yoksulluğundan mağdur olan bayanlara sunulan takviyeler ‘gıda temelli’ olmakla hudutlu kalmamalı,
● ‘Kadın işi’, ‘erkek işi’ biçiminde şekillenmiş mesleksel ayrışmaların ortadan kaldırılması teşvik edilmeli,
● Bayan girişimcilerin ‘kadın işi’ olarak görülmeyen alanlarda da desteklenmelerine özel ehemmiyet verilmeli,
● Fiyat şeffaflığına dair ulusal düzenlemeler yapılmalı ve özel kesim dahil tüm iş yerlerinde fiyat sistemleri için, cinsiyete dayalı farklılıklar bakımından gözden geçirilerek tedbirler alınmalı,
● Toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik siyasetleri olan ve cinsiyete dayalı fiyat eşitsizliğinin önlenmesi için taahhütte bulunmak isteyen şirketlerin, EPIC platformuna katılabileceği ve mevzu üzerine bilgi, kaynaklar ve iyi uygulamalar sunan çok paydaşlı global bir platformun üyesi olabileceğinden hareketle teşvik edilmeli,
● 188 ülke ile birlikte Türkiye tarafından 1995’te kabul edilen Pekin Deklarasyonu ve Aksiyon Platformu’nun 12 öncelikli alanından biri olan Bayan ve İktisat başlığı altında yer alan; ‘İstihdama, uygun çalışma şartlarına ve ekonomik kaynakların denetimine ulaşılabilirlik dahil, bayanların ekonomik haklarını ve bağımsızlığını yaygınlaştırmak’ amacı temel alınarak planlamalar yapılmalı,
● Erişilebilir tüzel danışmanlığın yaygınlaştırılması, fiyatsız avukat takviyelerinin mahallî idarelerin katkısıyla bayanlara ulaştırılmalı,
● İnsan haklarına dayalı örgütlenme modeli tüm vilayetlerde parti organlarında hayata geçirilerek insan haklarına hassas kentler ve hayat alanları için mahallî idarelerimizin örnek uygulamaları artırılmalı, bayanın insan hakları bakış açısı geliştirilmeli,
● Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için siyasi partiler, sendikalar, insan hakları örgütleri ve bayan örgütlerinin talepleri periyodik olarak değerlendirilmeli, saha çalışmalarına, izleme çalışmalarına takviye verilmeli. (DUVAR)
Gazete Duvar
