Anayasa Duruşması (AYM) birinci defa verdiği tutuklu yargılanan bir hakimin hak ihlaline uğradığı cihetindeki başvurusunu reddetti. Kararda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) iç hukukunu işaret ederek “Ben daha iyi bilirim” denildi. Kararı pahalandıran avukat Benan Molu “Anayasa Duruşması aslında bu kararda, AİHM’nin bu unsur ve tekniklerine referans vererek, bu unsurları AİHM’e karşı kullanıyor ve birinci defa açıkça, ‘Bazı hususları ben AİHM’den daha iyi bilirim’ deyip istemediği hususlarda AİHM kararını uygulamayacağını söylüyor” dedi.
‘TÜRK DURUŞMALARI KANUNU YORUMLAMADA AİHM’E NAZARAN DAHA YETERLI KONUMDA’
Hakim olarak hizmet yapan Yıldırım Turan, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde FETÖ/PDY soruşturması kapsamında gözaltına alındı. Turan, daha sonra tutuksuz yargılanmak üzere tahliye edildi.
Tahliye kararından sonra Turan, “Somut bir delil bulunmadan mesleğinden kaynaklanan teminatlara riayet edilmeksizin tutuklanması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği” teziyle Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu.
AYM, Turan’ın kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ait tezinin açıkça dayanaktan mahrum olduğu gerekçesiyle kabul edilemez olduğuna karar verdi. Duruşma bu kararının münasebetinde birinci kere AİHM’e, “Türk hukukundaki kanun kararlarının manalandırılmasında ve yorumlanmasında Türk duruşmaları AİHM’e nazaran çok daha iyi konumdadır” tabirlerini kullandı.
Kararın münasebetleri şöyle açıklandı: “AİHM’e nazaran Türk yargı makamlarının darbe teşebbüsünden sonra tutuklanan yargı mensupları hakkında ağır cezalık suçüstü hâlinin bulunduğu cephesindeki değerlendirmeleri belgisiz niteliktedir. AİHM’in Türk hukukunda yargı mensupları hakkında soruşturma/kovuşturma yürütülmesi ve bu bağlamda tutuklama önlemine başvurulmasına ait tarzları düzenleyen kanun kararlarına yönelik icmali sonrasında bahsin tekrar kıymetlendirilmesi gerekmekte.”
‘AİHM YARGI MENSUPLARIYLA İLGİLİ TESPİTİNİN KONTRAT İLE İLGİSİ YOK’
Anayasa Duruşması münasebetini açıklarken sık sık AİHM içtihatlarına elverişli davrandığını da belirtti:
“AİHM’in Türk hukukundaki kanun kararlarını yorumlayarak yargı mensuplarının tutuklanmalarının ulusal hukuka mütenasip olmadığı tarafında ulaştığı tespitin Sözleşme’nin yorumlanmasıyla ilgili olmadığının altı çizilmelidir. Esasen anılan tespit Türk hukukunun ne olduğuyla ilgili bir yargı içermektedir. Bu husus, hususun AİHM kararları sonrasında Anayasa Duruşması tarafından yine incelenmesinin de temel nedenini oluşturmaktır. Bu itibarla başta Anayasa Duruşması olmak üzere Türk yargı organlarının ulusal hukuka ait tespit ve değerlendirmelerinde AİHM’in Türk hukukuyla ilgili yaptığı tefsirden farklı bir sonuca ulaşması, AİHM kararlarının Türk hukuk sistemindeki mekanı ve ehemmiyetiyle çelişen bir durum olarak kabul edilmemeli.”
MOLU: AYM BU PRENSIPLERI AİHM’E KARŞI KULLANIYOR
Evet bu karar ne manaya geliyor? AYM ve AİHM’e ferdi müracaat hukuku üzerine çalışan avukat Benan Molu, bu kararın beraberinde birçok sorunun da kapısını açabileceğini söyledi.
“Bir milletlerarası duruşma olarak AİHM, 47 Avrupa Kurulu üyesi devletten gelen müracaatları inceliyor. Bu sebeple, münhasıran son yıllarda sıklıkla hatırlattığı ‘ikincillik ilkesi’ gereği, bir devletin iç hukukunu, kanunlarını ve bunların nasıl yorumlanıp uygulanması gerektiğini en iyi o devletin mahallî duruşmalarının bilebileceğini söylüyor” diyen Molu, şöyle devam etti:
“Yine, bir milletlerarası duruşma olarak, mahsusen ceza hukukuyla ilgili hususlarda geliştirdiği ‘otonom kavramlar’ tahlil yolunu kullanıyor. Anayasa Duruşması aslında bu kararda, AİHM’nin bu unsur ve prosedürlerine referans vererek, bu prensipleri AİHM’e karşı kullanıyor ve birinci sefer açıkça, ‘Bazı hususları ben AİHM’den daha iyi bilirim’ deyip istemediği bahislerde AİHM kararını uygulamayacağını söylüyor. Üstelik bu ‘bazı konuların’ hangi bahisler olacağı da bilinmeyen.”
AİHM’in Alparslan Altan ve Hakan Baş hakkındaki kararlarını hatırlatan Molu, “Biri Anayasa Duruşması üyesi olan iki hakimin FETÖ/PDY üyesi oldukları teziyle tutuklanmalarının Sözleşme’ye alışılmamış olduğuna karar vermişti. Münasebeti de tutuklama kararında yargıçlar için tanınan usuli teminatların sağlanmamasıydı. Bu kararlarda bilhassa yargıçların darbe teşebbüsünden sonra suçüstü hali olmadan ve tutuklandıkları anda somut delil olmadan tutuklanmaları ihlal sebebi olarak gösterilmişti” dedi.
‘RUSYA, BIREBIR MÜNASEBETLE AİHM KARARLARINI UYGULAMIYOR’
AYM’nin AİHM’e kararları doğrultusunda karar vermeyi reddettiğini belirten Benan Molu, “Şimdi Anayasa Duruşması, daha evvel hiçbir kararında bu türlü bir kıymetlendirme yapmamış olmasına karşın, ‘suçüstü halin’ ne meale geleceğini AİHM’den daha iyi bildiğini söyleyerek, AİHM’in bu bahisteki kararı doğrultusunda bir karar vermeyi reddettiğini söylüyor” diye konuştu.
Molu, iç hukukla ilgili Rusya’dan da bir örnek vererek şunları söyledi:
“Anayasa Duruşması, AİHM kararlarının bağlayıcılığını tartışmaya açmadığını ısrarla vurguluyor ancak bu şu yüzden çok korkutucu ve çok riskli. Geçtiğimiz yıllarda Rusya, hangi AİHM kararlarının uygulanıp hangilerinin uygulanmayacağı konusunda Anayasa Mahkemesi’ne salahiyet veren bir kanun çıkarttı ve Rusya Anayasa Duruşması, bilhassa siyasi davalarda AİHM’in kararlarını ‘ben lokal duruşma olarak bu mevzuyu senden iyi bilirim’ diyerek uygulamıyor.”
‘AYM KARARLARININ BAĞLAYICILIĞI AÇISINDAN DA RİSK DOĞURUYOR’
AİHM’in eski HDP Eş Umum Yöneticisi Selahattin Demirtaş ve iş adamı Osman Kavala hakkında tahliye edilmeleri kararları çıktığını hatırlatan Molu, “İki kararda da siyasi sebeplerle tutuklanma olduğu tespiti yapıldı. Lakin sonrasında öbür soruşturmalar ve davalar öne sürülerek tahliyeler imkansız hale geldi ve aylardır uygulanmayan iki AİHM kararıyla karşı karşıyayız. Kaldı ki, Şahin Alpay ve Mehmet Altan kararlarından sonra dört mahallî duruşma ‘Anayasa Duruşması benim yanıma karar veremez’ diyerek Anayasa Duruşması kararına uymaya açıkça direnmişti. Anayasa Mahkemesi’nin bu içtihadı, kendi kararlarının bağlayıcılığı açısından da bir risk doğuruyor” dedi.
Gazete Duvar
