Fransa’da korona virüsü salgını kapsamında alınan önlemler kamuoyunda tartışma konusu oldu. Hükümetin sıhhat popülizmi yaptığını ve otoriter idarelere mahsus önlemler uyguladığını belirten iktisat, hukuk, ideoloji üzere farklı alanlarda uzmanlaşmış 24 kişi, uygulamaları eleştiren bir yazı yayınladı. Karantinanın, insanları öteki ıstıraplarla maruz bıraktığı vurgulanan ve Le Figaro gazetesinde yayınlanan yazı şu halde:
Çin diktatörlüğü, halkı Wuhan’da gizemli bir hastalığa karşı uyaranlara zulmettikten sonra 23 Ocak 2020’de tüm kenti karantinaya aldı. Sonraki günlerde Fransa, topraklarındaki birinci korona virüsü hadiselerini tespit etti. Bunu, pandemi tedbirleri sırasında diktatörlüklerin ve demokrasilerin nitelikleri hakkında farklı bir tartışma takip etti.
18 Şubat 2020’de Olivier Véran (Fransa Sıhhat Bakanı), kapanma ve izolasyon tedbirlerini çok süratli bir formda uygulamaya koyduğu için Çin’in hassaslığına övgüde bulundu. Pekala Çin’in hassaslığının halk için bedeli ne oldu? Öğrenmek için Gazeteci Arnault Miguet’in Le 1 gazetesi için yazdığı “Bir köpek, bir kedi ve büyük bir kaygıyla Wuhan’da 133 gün” yazısını okuyabilirsiniz. Diktatörlüklerin toplumsal arayı sağlamadaki muvaffakiyetini kabul edebiliriz.
‘SİYASİ REJİMİN HÜNERİNİ OLAY SAYISI GRAFİĞİNE İNDİRGEYEBİLİR MİYİZ?’
Neyse ki, sıhhat otoriterliği konusunda bir fikir birliği yok. Hukukun üstünlüğünü savunan kimi avukatlar, salgını yavaşlatacağı gerekçesiyle yasakları savunuyorlar. Fakat savunmaları merak uyandırıyor. Bir virüs karşısında üstünlüğü kanıtlanırsa diktatörlüğü benimsememiz gerektiği öne sürülüyor. Pekala bir siyasi rejimin marifetini olay sayısı grafiğine indirgeyebilir miyiz? Daha yüksek gayelerin varlığını tartışmakta haklı değil miyiz?
‘ULAŞILACAK NOKTA, KULLANILAN ARAÇLARI HAKLI ÇIKARMAZ’
Sonuçta korona virüsü ile gayret tek değerli kriterse, hastaları zalimce izole etmek için derhal sıhhat hapishanelerini açmalıyız. Bu seçenek dikkate alınmasına karşın neyse ki hiçbir vakit uygulanmadı. Biz, insan haklarını tartışılmaz bir prensip olarak görüyoruz. Ölçülebilir olmasa da ferdî hakların askıya alınmasının neden olduğu ziyan, kusurlu bir formda denetim edilen bir pandemiden daha büyük görünüyor. Ulaşılacak nokta, kullanılan araçları haklı çıkarmaz.
‘KARANTİNA, İNSANLARI ÖBÜR KASVETLERE MARUZ BIRAKIYOR’
Platon’un sıhhi cumhuriyetinin hayranları, diktatörlüğün katı formda dayattığı karantinanın, ne kadar tesirli olursa olsun, insanları öbür ezalara maruz bıraktığını unutuyorlar. Bunlar bir virüsten daha az tolere edilebilirler mi? “Çin modeli” durumunda, Uygurların zarurî çalışma kamplarında koronadan korunmaktansa hasta ve özgür olmayı tercih edeceğine bahse girebiliriz. Filozof André Comte-Sponville de demokraside korona virüsüne yakalanmayı, diktatörlükte virüse yakalanmamaya tercih edeceğini açıkladı.
Birebir formda, buna iradesi dışında katlanan milyonlarca personel ve öğrencinin gözünde ekonomik, toplumsal ve ruhsal ıstırapların virüsten kaçmak için kabul edilebilir olduğu da kesin değildir. Bilhassa sefalet de birebir derecede öldürüyorken.
Ulusal İstatistiki ve Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü (INSEE), Fransa’da en varlıklı yüzde 5’in, en yoksul yüzde 5’ten ortalama 13 yıl daha uzun yaşadığını belirtiyor. Beşerler, halk sıhhati tedbirlerinin ömür müddetini uzatıp uzatmadığını merak ediyor. Bu açıdan bakıldığında, Filozof Gaspard Koenig’in, kurtarılan ömür müddetlerini, iktisadın ve toplumsal ömrün kapanması nedeniyle kaybedilen hayat mühletleri ile karşılaştırması önerisi tartışmanın düzeyini yükseltecektir.
‘VİRÜS KORKUSU, ESARET KORKUSUNA GALİP GELDİ’
Sıhhat tedbirlerinin maliyet-fayda tahlilinin niteliksel değil niceliksel bir boyuta indirilmesi de sorgulayabiliriz. Uzun ve izole bir ömür, toplumsal fakat kısa bir hayattan daha mı kıymetli? Çocuklarına ve torunlarına tatil döneminde bütün riskleri bilmelerine karşın ziyarete gelmeleri için yalvaran yaşlılar, bu soruya “hayır” yanıtı verirlerdi.
Virüs korkusu, esaret korkusuna galip geldi. Başkanlar ‘iradelerin dışında’ Çin modelini ithal ettiler. Demokrasi, başkanlarımızın yine seçilme talihlerini korumak için ferdi özgürlükleri kısıtlamaya devam ettiği bir sıhhat popülizmi doğurdu. Başkanların seçilmesi, “korku” ve “güç” ortasındaki münasebetin toplumumuz için yarattığı tehlikeyi değiştirmez. Bu nedenle rejimlerimiz, temel hak ihlallerini önlemek için anayasa yargıçlarına başvuruyor. Fakat yargıçlar Mart 2020’den beri tatildeler üzere görünüyor.
‘ÖZGÜRLÜĞÜN AVANTAJI, MARUZ KALINAN RİSKLERİ SEÇMELERİNE MÜSAADE VERMESİDİR’
Hastanelerin çok kalabalık olma riskini azaltmak ismine önderlerimiz, insanlığın yüzde 2’sini ortadan kaldıran İspanyol gribi periyodunda bile alınmayan tedbirler aldı. Vatandaşların muhtaçlıklarını karşılamalarını engellemek için polis memurları görevlendirildi; alışverişlerini yapmaları için bir sertifikaları olup olmadığını denetim ediyorlar, kim olduğunu bilmediğimiz bürokratlar tarafından “öncelikli değil” biçiminde etiketlenen eserleri tedarik eden tüccarlara baskı yapıyorlar, avareleri ve gece hayatı meraklılarını cezalandırıyorlar.
En azından özgürlüğün avantajı, sahiplerinin maruz kaldıkları riskleri biraz daha iyi seçmelerine müsaade vermesidir. Toplumsal ömrü pandemi önlemlerine tercih edenlere, hastane bakımından vazgeçecekleri bir feragatname imzalamasına da müsaade verilmelidir. Böylelikle, artık bakım teminatı karşılığında kendilerini izole edecek olanlara rahatsızlık vermekle suçlanamazlar. Elbette virüse daha merkezi olmayan bir formda yaklaşmak, salgını otoriter kısıtlamalar yahut sokağa çıkma yasaklarından daha fazla engellemeyecektir. Bu yol öteki bir hedefe hizmet ediyor: Virüs dışında telaşları olanların hayatlarını mahvetmeyi durdurmak.
‘AŞILAMA NE KADAR ERKEN YAPILIRSA O KADAR ÇOK HAYAT KURTARILACAKTIR’
Otoriter kısıtlamaların faydadan çok ziyan verdiğini savunarak, pandeminin gelişmesine müsaade verme isteğimiz olduğunu söylemiyoruz. “Ne değerine olursa olsun” hastalıkla savaşamayacağınızı söylüyoruz. Buna rağmen, virüsü yenmek için en muteber ve en ucuz tahlil üzere görünen aşılama için durum farklı. Aşılama kampanyasının suratı belirleyici bir faktördür. Aşılama ne kadar erken yapılırsa, virüsten ve çökmekte olan iktisattan o kadar çok hayat kurtarılacaktır.
Yaşlılar tarafından hastanelerin doluluk oranının düştüğüne inanırsak, İsrail’in harika kampanyası meyvelerini vermeye başlıyor. Bu nedenle tüm eforlarımız, ilaç sanayisinin üretim kapasitesini global ölçekte artırmaya odaklanmalıdır. Bu manada, ihracat kısıtlamaları efsanesini tekrarlamak cürüm olur. Entelektüel inhisarlar, hükümetlerin yüksek bir fiyata patent satın almak ve bunları kamuya açık hale getirmek için birleşmeleri manasına gelse bile gelse bile, aşıların çoğalmasına mahzur olmamalıdır.
Kapanan bir iktisadın maliyeti düşünüldüğünde bu karar, bize pandemiden yalnızca bir gün kazandıracak olsa bile karlı olacaktır. Mümkün olduğunca çok hayat kurtarmak için, mümkün olduğunca çok vakit kazanalım.
İmzacılar: Pascal Salin, Pierre Bentata, Kevin Brookes, Alexandre Berkesse, Jean-Baptiste Noé, Victor Fouquet, Pauline Borczuch, René Boustany, Cyrielle Fouquet, Louis Pécastaing, Virginie Girod, Pierre-Edouard Stérin, Geoffrey Delepierre, Antoine Bueno, Rémi Martial, Virginie Calmels, Yves Bourdillon, Raul Magni-Berton, Peggy Sastre, Pierre Schweitzer, Laurent Pahpy, Pierre Garello, Ferghane Azihari, Vincent Laborderie
Yazının orjinali
Çeviri: Eren Topuz
Gazete Duvar
