İZMİR – İzmir’de Melih Bulu’nun rektör olarak atanmasını protesto eden Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerine takviye hareketinde 26 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların darp edildiği ve çıplak aramaya maruz kaldığı tezlerine karşılık İzmir Valiliği savları yalanlayarak, “‘Çıplak arama, kanuna alışılmamış arama ya da mevzuata karşıt bir uygulama’ yapılmamıştır” açıklamasını yaptı.
Son olarak, Aydın’da gözaltına alınan 4 HDP üyesi bayan, Söke ve Didim İlçe Emniyet Müdürlüğü’nde tekraren çıplak aramaya maruz kaldığını aktardı. Türkiye’de bilhassa bayanlara bu uygulama neden dayatılıyor? Çıplak aramadaki bu ısrar neden? Milletlerarası yasalar ve Türk Ceza Kanunu bu hususta ne diyor? İzmir Güvenlik Şube’de yaşananların yakın şahidi avukat Aksiyon Güçlü sorularımızı cevapladı.
‘EMNİYET BİNASI ÖNÜNDE BAYAN ÇIĞLIKLARI DUYDUK’
Geçtiğimiz haftalarda Melih Bulu’nun rektör olarak atanmasını protesto ettikleri için gözaltına alınan bayanlara çıplak arama yapıldığı savları gündeme oturmuştu. İzmir Valiliği ise yayınladığı bir açıklamayla çıplak arama savlarını yalanladı. O gün İzmir Güvenlik Şube’de yaşananları bir de sizden dinleyelim…
Boğaziçi Üniversitesi’ne Melih Bulu’nun rektör olarak atanmasını protesto etmek maksadıyla İzmir Üniversite Dayanışması kümesi, Alsancak Kıbrıs Şehitleri Caddesi’nde basın açıklaması yapmak üzere davette bulundu. Biz de ÇHD, ÖHD, İHD ve İzmir Barosu’ndan avukatlarla gözlemci olarak aksiyon alanında bulunduk. Lakin daha basın açıklaması gerçekleşmeden, 26 kişi darp edilerek zıt kelepçe ile gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan beş kişinin isimli muayene süreçleri tamamlandıktan sonra İzmir Güvenlik Şube Müdürlüğü’ne getirildiler. 21.30 sıralarında bir küme avukatla Güvenlik Şube’ye gittiğimizde, müvekkillerimizle lakin söz süreçleri başladığında görüşebileceğimiz söylendi. Biz buna karşı çıkarak bu muamelenin keyfi olduğunu müvekkillerimizle görüşmemizin engellenemeyeceğini belirttik. Ancak yine içeri girmemiz engellendi.
Emniyet binası önünde bulunduğumuz sırada bayan çığlıkları duyduk. Bir müddet sesin nereden geldiğini anlayamasak da, sonrasında emniyet binasından geldiğini anladık. Bunun üzerine yine içeriye girmek istedik. Lakin bu sefer güvenlik şube amiri ve bir küme polis, kapının önüne gelerek içeri alınmayacağımızı belirtti. Tartışmalar ve İzmir Barosu lideri Özkan Yücel’ in İzmir Cumhuriyet Başsavcısı ile görüşmesi sonucunda müvekkillerimizle görüşebildik. Yaptığımız görüşmelerde şubeye getirilen beş kişi ortasında bulunan iki bayana çıplak arama yapıldığını öğrendik. Bir bayana üzerinde sırf üst iç çamaşırı kalacak halde üç defa otur kalk hareketi yaptırılmış, öteki bayan müvekkilimizin ise sadece iç çamaşırları üzerinde kalacak halde çıplak aramaya maruz bırakılmış. Otur kalk hareketi yaptırılmak istenmiş, bu sırada kendisi çığlık atmış, dışarıdan duyduğumuz çığlık sesi bu imiş.
O gece çıplak aramanın toplumsal medyada duyularak yayılmasının Güvenlik Şube Müdürlüğü’nde bulunan polislerde bir panik yarattığını çok açık formda gözlemledik. Zati daha sonra şubeye getirilenlerden bir bayanın üst araması yapılırken bir meslektaşımızın da aramaya dahil olup olmayacağı soruldu. Ve bu imaj, bir polis tarafından kameraya alınarak, Valilik tarafından “çıplak arama argümanlarının gerçek olmadığı” başlığıyla basına servis edildi. Lakin azaba maruz kalan iki bayanın üst arama sürecinde rastgele bir meslektaşımız yer almadı. Hakikaten bu konu üst arama tutanakları ile de sabit. Müvekkillerimiz azaba maruz kaldığı sırada biz şuurlu olarak bina içerisine alınmadık.
‘YAPILAN ÇIPLAK ARAMA, CİNSEL AZAP CÜRMÜNÜ OLUŞTURUYOR’
Dünyanın birçok ülkesinde ve Türkiye’de devletler tarafından inkar edilse de çıplak arama uygulamasının gerçekleştiği söz ediliyor. Memleketler arası yasalar ve Türk Ceza Kanunu bu mevzuda ne diyor?
Çıplak arama uygulaması azap hatasını oluşturmakta. Hem ulusal mevzuatta hem de Türkiye’nin taraf olduğu memleketler arası kontratlarda azap yasaklanmış ve cürüm olarak tanım edilmiştir. Şöyle ki: Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi, BM Azap Ve Öbür Zalimane, Gayri İnsani Yahut Küçültücü Muamele Yahut Cezaya Karşı Mukavele, İnsan Hakları Kozmik Beyannamesi, Milletlerarası Uygar ve Siyasi Hakları Mukavelesi ile hiç kimsenin azaba yahut insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele yahut cezaya tabi tutulamayacağı karar altına alınmıştır. Tekrar Anayasa ile azap yasağı teminat altına alınmıştır. Anayasa’nın 17. Hususuna nazaran; Kimseye azap ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya yahut muameleye tabi tutulamaz.
Türkiye’nin taraf olduğu insan hakları kontratları ve Anayasa düzenlemeleri çerçevesinde azap fiili cürüm olarak düzenlenmiştir. Azap yasağının ihlali durumunda uygulanacak yaptırımlar, faillerin bağlı oldukları kurumların kendi disiplin mevzuatlarında yer alan düzenlemelerin yanı sıra azap cürmü olarak Türk Ceza Yasası’nda düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 94. Hususunda, kamu vazifelilerinin hangi fiillerinin azap cürmünü oluşturacağı açık bir formda tanım edilmiştir. 94. Hususun 3.Fıkrasında ise fiilin cinsel taraftan taciz formunda gerçekleşmesi halinde failin on yıldan on beş yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılacağı karar altına alınmıştır.
Özetle, İzmir Emniyetinde iki bayana karşı gerçekleştirilen çıplak arama cinsel azap cürmünü oluşturmaktadır. Ve bu hatanın cezasının alt hududu on yıldır. Aslında bu kabahatin faillerinin tutuklu yargılanması gerekirken, hala misyonlarına devam etmeleri hukuksal sürecin nasıl işlediğine dair en büyük kanıt.
‘FAİL, POLİS YA DA ASKER OLUNCA BU CİNS HATALAR CEZASIZ KALIYOR’
Bu kabahatin failleri olan kolluk güçleri hakkında bugüne kadar başlatılmış bir soruşturma örneği var mı?
Çıplak arama azabını gerçekleştiren iki polis memurunun yanında tüm İzmir Güvenlik Şube polis memurları hakkında cürüm duyurusunda bulunduk. Zira biz işlenen bu hatada tüm yetkililerin sorumluluğu bulunduğu kanaatindeyiz. Savcılık tarafından soruşturma süreçleri yürütülüyor, şimdi bir karar çıkmış değil. Lakin hepimiz biliyoruz ki azaba dair failler hakkında açılan soruşturmalarda ekseriyetle takipsizlik kararları veriliyor. Kamu davasının açıldığı örnekler ne yazık ki çok az. Açıkçası Türkiye’ de kabahatin faili polis ya da asker olunca bu tıp kabahatler cezasızlıkla sonuçlanıyor.
Lakin yakın vakitte çıplak arama ile ilgili Anayasa Mahkemesi’nin ferdi müracaat kapsamında, ihlal kararı vermiş olduğu Düş Ağdaş Sönmez kararı bulunuyor. Anayasa Mahkemesi bu müracaatta, müracaatçının polis merkezinde çıplak aramaya maruz kaldığı argümanının savcılık tarafından tesirli halde soruşturulmaması sebebiyle Anayasa m.17’ de düzenlenen makus muamele yasağının ihlal edildiğine ve tekrar soruşturma yürütülmesine karar verdi. Gerçekten AİHM’ in çıplak arama azabına dair vermiş olduğu kararlar var.
‘KADIN VÜCUDU HER VAKİT BİR SAVAŞ ARACI OLARAK KULLANILDI’
Sizce bilhassa bayanlara karşı bu uygulama neden dayatılıyor? Çıplak aramadaki ısrarın münasebeti nedir?
İzmir Güvenlik Şube Müdürlüğü’nde ya da başka emniyet müdürlüklerinde, cezaevlerinde gerçekleştirilen çıplak arama azabı bu iktidarın muhaliflere ve bayanlara yönelik siyasetiyle direkt ilintili. Bu iktidar hatta bu devlet, bayan vücudunu her vakit bir savaş aracı olarak kullanmaktaydı, hala da kullanmakta. Bunu öldürüldükten sonra vücudu kolluk tarafından teşhir edilen bayanlardan, 2015-2016 yıllarında sokağa çıkma yasakları sürecinde kolluğun yatak odalarına girip, bayanların iç çamaşırlarını teşhir etmesinden ve çıplak aramaya maruz kalan bayanlardan biliyoruz. Bu devletin birebir vakitte erkek bir devlet, kuruluşundan bu yana erkek hâkim zihniyet kodlarıyla var olan bir devlet olduğunu da biliyoruz. Bu nedenle İzmir Güvenlik Şube’ye getirilen beş bireyden sadece iki bayana çıplak arama azabının yapılması bir tesadüf değil, bir siyasettir.
Münasebetiyle çıplak arama muhalifleri korkutmak, onur kırmak ve yıldırmak ismine yapılıyor. Cinsel azap olarak kabul ettiğimiz çıplak arama, kişinin isteği dışında vücuduna yönelik bir müdahale olup hem de kişinin manevi olarak istismar edilmesidir. Hem azaptır hem de bir tehdittir aslında “bir daha sesini çıkarırsan bir daha bunu yaşarsın” demektir.
AK Parti Küme Başkanvekili Hasret Varlıklı, Meclis’te Uşak Emniyeti Müdürlüğünde çıplak arama argümanlarını reddederken, “Onurlu bayan, ahlaklı bayan bir sene beklemez. Bu, kurgusal bir harekettir” dedi. Hasret Zengin’in bu sözleri hakkında neler söylemek istersiniz?
Uşak Emniyet Müdürlüğünde gözaltında çıplak arama azabına maruz kaldığını belirten bayanlar tarafından kabahat duyurusunda bulunulduğunu biliyoruz. Bildiğimiz kadarıyla soruşturma şimdi sonuçlanmış değil. Hasret Güçlü, emniyette çıplak aramanın yapılmadığını, bunun manzaralarla ispatlandığını tez ediyor. Halbuki kendisi de hukukçu ve katılaşmış bir yargı kararı mevcut değil, hali hazırda mevzu ile ilgili soruşturma devam ediyor. Hakikaten Uşak Emniyeti’nin basına servis ettiği imajlar de sadece bir kesit. Hasebiyle İzmir Emniyet Müdürlüğü’nün bir meslektaşımızın müvekkiliyle birlikte aramaya katıldığı manzaraları basına servis ederek çıplak arama yapıldığını reddetmesi ne kadar gerçekçi ise Uşak Emniyeti’nin yayınladığı manzaralar de o kadar gerçekçi! Yani refleksler birebir…
Sorunuza dönecek olursam; öncelikle tüzel olarak cürüm duyurusunun hatanın işlenmesinden sonra çabucak yapılması mecburiliği bulunmamaktadır. Gerçekten TCK’da düzenlenen azap kabahati zamanaşımına tabi bir kabahat da değil. Bu suça maruz kalan mağdur istediği vakit hata duyurusunda bulunabilir. Bu mağdurun karar vereceği bir konudur. Mağdurun uğradığı azabın travmasıyla birden fazla vakit şikayetçi dahi olamadığı örnekler de var. Zengin’in bir yıl sonra şikayetçi olan mağduru onursuz, ahlaksız olarak değerlendirmesi ise çıplak aramanın, iktidarın bayan siyasetinden başka tutulamayacağına dair en büyük örnek.
Kaldı ki Türkiye’de çıplak arama azabı FETÖ soruşturmaları kapsamında gözaltına alınan, tutuklanan bireylerle başlamış değil. Türkiye’ de sosyalistlerin, Kürtlerin bir bütün olarak tüm muhaliflerin gözaltında, cezaevinde yıllardan beri maruz kaldığı bir uygulama. O yüzden Hasret Zengin‘in çıplak aramanın bir ‘FETÖ oyunu’ olduğu tezi da tarihî süreçle çelişiyor. Hakikaten yargı kararlarına bakıldığında dahi çıplak arama azabının Türkiye’ de 2016 yılı öncesinde de uygulandığı görülecektir.
İnsan Hakları Derneği İzmir Şubesi Bayan Komitesi ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği İzmir Şubesi Bayan Kurulu olarak çıplak arama azabına dair hukuk süreci takip etmekteyiz. Bu hatanın faillerinin cezalandırılması ismine hem ulusal hem de memleketler arası tüm türel yollara başvuracağız.
Gazete Duvar
