ANKARA – İnsan Hakları Derneği (İHD), Irak Kürdistan Bölgesel İdaresi hudutları içindeki Garê’de düzenlenen operasyon ve 13 kişinin vefatıyla ilgili açıklama yaptı. Genel merkezde İHD Eş Genel Lideri Öztürk Türkdoğan tarafından yapılan, “Alıkonulan şahısların hayatını yitirmesi: Çok üzgünüz” başlıklı açıklamada, PKK ve hükümete davette bulunuldu. İHD, alıkonulanların kurtarılması için Cumhurbaşkanı, Başbakan ve İçişleri Bakanı ile görüşme taleplerine bir cevap verilmediğini hatırlattı.
PKK’nın elinde alıkonan şahıslar varsa bunların özgür bırakılmasını talep eden İHD, devlet ve hükümet yetkililerine ise, “Genelkurmayın alıkonan şahısların bulunduğu yere hayli riskli askeri operasyon yapmasının olası sonuçlarından da sorumlu tutulacağı açıktır. Hükümetin bu bahiste adım atarak idari soruşturma konusu yapması gerekmektedir” davetinde bulundu.
‘BU ŞAHISLARI SAĞ SALİM KURTARAMADIĞIMIZ İÇİN ÇOK ÜZGÜNÜZ’
PKK tarafından alıkonan 13 kişinin özgür bırakılmasına yönelik İHD tarafından geçmişte atılan adımların sıralandığı açıklamada, “Milli Savunma Bakanı’nın 13 Şubat 2021 akşamı yaptığı açıklamaya nazaran; 10 Şubat sabahı erken saatlerde başlatılan kapsamlı hava ve kara harekatı ile Irak’ın kuzeyinde bulunan Gare bölgesine yönelik askeri operasyon sürecinde bir sığınak mağarada 13 sivil vatandaşın cansız vücutlarına ulaşıldığı belirtilmiştir” denildi.
Genel Kurmay Lideri’nin yaptığı açıklamalarda ise askeri operasyonda daha evvelce alıkonulan bu bireylerin kurtarılmasının da amaçlandığının anlaşıldığını belirten İHD, “Ancak hepimizi üzen bu şahısların ömrünü yitirdiği ve bir katliam yaşandığıdır. Ömrünü yitirenlerin kederli ailelerine başsağlığı dileriz. Bu şahısları sağ salim kurtaramadığımız için de çok üzgün olduğumuzu belirtmek isteriz. Bu şahısların hayatını yitirmesine sebep olanları kınadığımızı ve yargı önünde hesap vermesi gerektiğini belirtiriz” dedi.
‘SEDAT VARDAR’IN AKIBETİ AŞİKÂR DEĞİL’
Ailelerin İHD genel merkezine yaptığı müracaatlara nazaran; 24 Temmuz 2015 günü Diyarbakır-Bingöl karayolunda polis memuru Vedat Kaya, 28 Temmuz 2015 günü Diyarbakır-Bingöl karayolunda polis memuru Sedat Yabalak, 13 Ağustos 2015 günü Diyarbakır-Lice karayolunda uzman çavuş Hüseyin Sarı ve er Sedat Sorgun ile er Süleyman Sungur, 18 Eylül 2015 günü Dersim-Erzincan karayolunda astsubay Semih Özbey, 2 Ekim 2015 günü Dersim-Pülümür karayolunda er Müslüm Altuntaş ve er Adil Kavaklı, 12 Aralık 2015 günü Şırnak merkezde uzman çavuşlar Sedat Vardar ve Ferdi Polat ve 21 Eylül 2016 günü Hakkari’de uzman çavuşlar Ümit Gıcır ve Mevlüt Kahveci’nin alıkonulduğunu belirten İHD, “Alıkonulanlardan Sedat Vardar ve Ferdi Polat’ın akıbeti konusundaki belirsizlik ise sürmüş, Ferdi Polat’ın alıkonduktan çabucak sonra ömrünü yitirdiği yetkililer tarafından ortadan geçen 2 yıl sonra ailesine bildirilmiştir. Sedat Vardar’ın akıbeti ise hala belirli değildir” dedi.
‘CUHURBAŞKANIYLA GÖRÜŞME TALEPLERİMİZE OLUMLU YAHUT OLUMSUZ KARŞILIK VERİLMEDİ’
Alıkonulan şahısların aileleri ve yakınları ile İHD Genel Merkezi’nin geride kalan süreçte çok sayıda açıklama yaptığı, TBMM nezdinde siyasi partilerin küme lider vekillikleri ve çeşitli devlet vazifelileri ile görüşmeler gerçekleştirildiği söz edilen açıklamada, “Ayrıca, aileler şahsen bakanlar, başbakan ve cumhurbaşkanı ile görüşerek sorunun tahlilini lisana getirmişlerdir. İHD ve öbür insan hakları örgütleri ile birlikte Cumhurbaşkanı, Başbakan ve İçişleri Bakanı ile görüşme taleplerimize olumlu yahut olumsuz yanıt verilmemiştir” denildi.
‘SİYASİ İKTİDARIN DUYARSIZLIĞI NEDENİYLE TEŞEBBÜS BAŞARISIZ OLDU’
Alıkonulan asker ve polislerden Vedat Kaya, Sedat Yabalak, Hüseyin Sarı, Semih Özbay, Müslim Altuntaş ve Adil Kavaklı’nın sesli ve imajlı iletileri birinci olarak 4 Ocak 2016 günü yayınlandığı, İHD’nin daveti üzerine ikinci defa sesli ve manzaralı bildirinin ise 8 Temmuz 2016 günü yayınlandığı belirtilen açıklamada, “Ancak, bu sefer yalnızca Süleyman Sungur, Müslim Altuntaş ve Adil Kavaklı’nın bildirileri verilmiştir” denildi ve süreçte yaşananlar şu formda sıralandı:
-23 Aralık 2016 günü TBMM’de kümesi bulunan siyasi parti temsilcileri ile İHD ve aileler görüşmeler gerçekleştirmiştir. Bu görüşmelerde İHD, inisiyatif alarak bu şahısları teslim alabileceğini belirtmiştir. Bu görüşmelerde yalnızca HDP ile görüşme basın önünde gerçekleşmiştir. Siyasi iktidarın duyarsızlığı nedeni ile bu teşebbüs başarısız olmuştur.
-22 Haziran 2017 tarihinde alıkonulan asker ve polis aileleri ile birlikte İHD Diyarbakır Şubesi’nde ortak açıklama ve davet yapılmıştır.
-29 Eylül 2017 tarihinde CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeye İHD heyeti ile birlikte aileler de katılmıştır.
-2 Ekim 2017 tarihinde CHP Genel Lider Yardımcısı Veli Ağbaba, aileler ve İHD Genel Lideri TBMM’de bu mevzuda açıklama ve davet yapmıştır.
-7 Haziran 2018 günü alıkonulan 8 asker ve polisin manzaralı bildirileri yayınlanmıştır.
-14 Haziran 2018 günü İHD Diyarbakır Şubesi’nde aileler ile birlikte İHD Genel Lideri bir sefer daha hür bırakılmaları için davet yapmıştır. Seçim sürecinde siyasi partilerin bu meseleye duyarsız kalmaları nedeni ile bu sefer de teşebbüsler başarılı olamamıştır.
-Alıkonan asker ve polislerden birçoklarının (9 kişi) yazdıkları mektuplar Nisan 2019 tarihinde derneğimize ulaştırılmış, bu mektuplar ailelerine ulaştırılmış, aileler ile birlikte 29 Mayıs 2019 günü İHD Genel merkezinde yine özgür bırakılmaları için davet yapılmıştır.
-Ailelerden kimileri daha sonra 2020 yılından itibaren Diyarbakır’da HDP Vilayet Binası önünde oturma hareketlerine katılmış ve evlatlarının hür bırakılması için açıklamalar yapmışlardır.
Son davetlerin akabinde kimi teşebbüslerin gerçekleştirildiğini belirten İHD, “Ancak bu teşebbüsler sert güvenlik siyasetleri (Terör örgütü muhatap alınmaz gibi) ve devam eden kesintisiz askeri operasyonlar nedeni ile istenen gayeye ulaşamamış, bu mevzudaki tüm teşebbüslerimiz başarısız olmuştur” dedi ve şunları söz etti:
KİMLİK TESPİT ÇALIŞMASI DEVAM EDİYOR: Tüm bu süreçte iktidar yanlısı medyanın duyarsızlığının devam ettiğini ve güçlü bir kamuoyu oluşturmada önümüzde pürüz teşkil ettiğini bilhassa belirtmek isteriz. Malatya Valiliği’nin 14 Şubat günü yaptığı açıklama ve ardından yapılan kimlik tespitlerine nazaran üstte isimleri belirtilen alıkonan asker ve polislerden 10 kişi ile sivil iki kişinin kimlik tespitleri yapılmış, bir kişinin ise kimlik tespit çalışmasının devam ettiği istikametindedir.
‘SAVAŞ HATASI NİTELİĞİ TAŞIR’
DEVLETLERİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ VAR: Silahlı çatışmanın tarafları çatışmanın tarafı olmayanlara (hors de combat) yönelik rastgele bir akın gerçekleştiremez. Kelam konusu olayda hayatını kaybeden 13 kişinin çatışmaya taraf olmadığı açıktır. Bu cins hareketler yalnızca insancıl hukuku ihlal etmez birebir vakitte savaş hatası niteliği taşırlar. Bu nedenle, direkt çatışma dışı şahısların maksat alınıp alınmadığı bu üzere olaylarda kritik değer taşımaktadır. Öte yandan yalnızca devletleri bağlayan insan hakları hukuku da devletlere yapacakları operasyonlarda kimi sorumluluklar yükler. İnsan hakları hukuku uyarınca devletlerin çatışmanın tarafı olmayan bireyleri tehlikeye düşürecek operasyonlardan kaçınması, bu şahısların ömür hakkının teminat altına alınması için gerekli tedbirleri alması yükümlülüğü vardır.
TESİRLİ SORUŞTURMA YÜRÜTÜLMELİ: Bu konular, tesirli bir soruşturma yürütülmeksizin açığa çıkarılamaz. Her iki hukuk alanı da ihlal gerçekleştikten sonra sorumluların ortaya çıkarılması için tarafsız ve bağımsız organlar eliyle, soruşturmayı sekteye uğratmadığı sürece başta mağdur yakınları olmak üzere kamuoyunun hakikati bilme hakkına hürmet gösterilerek tesirli bir soruşturma yürütülmesini gerektirmektedir. İHD bu yükümlülüğün yalnızca ölen bireylerin yakınlarına karşı bir sorumluluk olmadığını tıpkı vakitte benzeri hak ihlallerinin tekrar etmemesi için de mecburî bir yol olduğunu hatırlatmayı mecburî görmektedir.
ALIKONAN ŞAHISLAR HÜR BIRAKILMALI: PKK, insancıl hukuk kuralları gereği alıkoyduğu şahısların hayatından sorumludur. Bu olaydaki sorumluluğu açıktır. Hala elinde alıkoyduğu şahıslar var ise bu şahısları bir an evvel hür bırakmaya davet ediyoruz.
HÜKÜMETE DAVET: Devlet/Hükümet yetkililerine sesleniyoruz. Genelkurmayın alıkonan şahısların bulunduğu yere epey riskli askeri operasyon yapmasının beklenen sonuçlarından da sorumlu tutulacağı açıktır. Hükümetin bu bahiste adım atarak idari soruşturma konusu yapması gerekmektedir. Hayatını yitiren alıkonan bireyler ile ilgili tesirli soruşturma için yetkili Başsavcılığın çalışmalarının kolaylaştırılması gerekmektedir. Askeri operasyon ile ilgili eldeki tüm bilgi ve dokümanların yetkili Başsavcılık ile paylaşılması gerekmektedir. İsimli tıp kurumunun yapacağı otopsi ve gibisi çalışmalarda ömrünü yitirenlerin vefat sebebini ve mevt anını milletlerarası standartlara uygun olarak ve kontrole açık bir biçimde yapması gerekir. Adaletin yerini bulması açısından tüm gerçekliğin açığı çıkmasının mecburî olduğunu, bu tip ağır ömür hakkı ihlallerinde üstte belirttiğimiz üzere tarafsız ve bağımsız organlar eliyle soruşturma yürütülmesinin gerekli olduğunu belirtmek isteriz.
KURUL KURULMALI: Olayın ehemmiyeti dikkate alınarak, TBMM’nin bu olayı araştırma komitesi kurarak araştırması ve olayı açıklığa kavuşturması gerekmektedir. Tüm bu olup biten ağır ömür hakkı ihlallerinin devam eden silahlı çatışmanın sonuçları olduğu ve Kürt meselesinin demokratik tahlili olmadığı sürece maalesef devam edeceği unutulmamalıdır. Bizler barış savunucuları olarak savaşa karşı barışı savunmaya devam edeceğiz. (DUVAR)
Gazete Duvar
