Becerikli Bağış
ANKARA- Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın işkollarındaki emekçi sayılarını ve sendikaların üye sayılarına ait 2021 Ocak ayı istatistikleri yayımlandı. Bilgilere nazaran 10 No’lu Ticaret, Ofis, Eğitim ve Güzel Sanatlar İşkolunda örgütlü ‘Türkiye Ticaret, Kooperatif, Eğitim, Ofis ve Hoş Sanatlar Çalışanları Sendikası’ (Tez-Koop-İş) son altı ayda 76 bin 766 üyeden 107 bin 823 üyeye ulaşarak büyük bir sıçrama gerçekleştirdi.
Bu datalara nazaran Tez-Koop İş Sendikası ülke genelinde en fazla üyeye sahip beşinci büyük sendika oldu. 1962 yılında kurulan Tez-Koop-İş Sendikası üniversitelerde, özel eğitim kurumlarında, kamu kurum ve kuruluşlarında, Alışveriş Merkezlerinde (AVM), market bölümünde ve davet merkezlerinde örgütleniyor.
‘SALGINLA BİRLİKTE SIKINTILAR İKİ KAT DEĞİL ON KAT ARTTI’
Tez-Koop-İş Sendikası Genel Lideri Haydar Özdemiroğlu, pandemi periyodunda AVM’lerdeki durumu, virüse karşı kontrolleri ve çalışanların yaşadıkları meseleleri GazeteDuvar’a anlattı. AVM’lerde çalışanların genel olarak genç insanlardan oluştuğunu söz eden Özdemiroğlu, “Elli yaşında çalışan bir beşere denk gelmek çok güç. Bilhassa de öğrenciler çalışıyor. Düşünün sabah onda açılan bir AVM’de çalışan bir kişi yarım saat ya da bir saat evvelce gitmek zorunda. Akşam sekize kadar çalışıyor ve çalıştığı yerin toparlanması derken saat dokuzu geçiyor. Uzun saatler boyunca düşük fiyatlara çalışan bu beşerler, o ışıltılı ve görkemli yapılarda inanılmaz makus şartlara mahkûm edilmiş durumdalar. Salgınla birlikte bu sıkıntılar iki kat değil on kat artmış durumda” dedi.
‘AÇILMASINI İSTEYEN AVM SAHİPLERİYDİ, ONLAR KAZANDI’
AVM’lerin pandemi nedeniyle kapatılmasının gündemde olduğu devri hatırlatan Özdemiroğlu, şöyle devam etti: “AVM’lerin kapanması gerektiğini tekraren lisana getirdik. Lakin ısrarla açtılar. Bulaşma ihtimali en yüksek yerlerden birinin kapatılmasına müsaade vermediler. Çalışanlar ve hatta işletme sahipleri dahi açılmasını istemiyordu. Tek isteyen taraf AVM sahipleriydi, onlar kazandı. AVM’lerde büyük çaplı bir kontrol de yapılmıyor. HES kodu ve ateş ölçme sistemi ile giriş yapılıyor lakin kapasitede hudut yok. Gün içerisinde yüzlerce insan girip çıkıyor. Kaç kişinin girip girmediğini takip edebilmek mümkün mü?”
‘AVM ÇALIŞANLARININ YÜZDE 20’Sİ COVİD OLDU’
Rastgele bir AVM’ye her gün binlerce eserin giriş yaptığını ve virüsün bu sebeple de büyük oranda çalışanlar ortasında yayıldığını belirten Özdemiroğlu, “Virüsün objeler üzerinde ne kadar müddet kaldığı hala tartışılmaya devam ediyor. Virüs barındıran bir obje bir personel tarafından AVM’ye mecburen taşınıyor. O obje mağazalara ulaşıyor ve hatta direkt rafa da konabiliyor. Emekçi potansiyel taşıyıcı haline dönüşüyor daha sonra mağazada çalışan herkes daha sonra ise müşterilerde potansiyel taşıyıcı olabilir. Bunu nasıl denetleyeceksiniz?” diye sordu.
Son vakitlerde yeni bir saha araştırması yaptıklarını ve yakın devirde bu çalışmayı yayınlayacaklarını belirten Özdemiroğlu “Çalışmaya nazaran AVM çalışanlarının yüzde 20’si Covid-19’a yakalanmış durumda” dedi ve şöyle devam etti: “AVM çalışanı sayısı yaklaşık 500 bin. Bu sayıyı düşündüğümüz vakit yüzde 20’lik bir kısmında olay görülmesi maalesef şaşırtan değil. Personel, işe gitmezse geçinemeyecek, gitse hastalıkla burun buruna çalışmak zorunda kalacak. Onlar için bir alternatif sunulmuyor. Personellerle tekraren mülakat yaptık. ‘AVM’lerin açılışını siz mi istediniz’ diye sorduk. Neredeyse hepsinden ‘hayır’ karşılığı aldık.”
‘ON DAKİKALIK DİNLENME MOLALARINA DAHİ MÜSAADE VERİLMİYOR’
Sendikalı işyerlerinde sendikanın varlığının patron karşısında bir yaptırım gücü olabildiğini lisana getiren Özdemiroğlu kelamlarını şu tabirlerle sürdürdü: “Bu devirde bilhassa besin dalında kıymetli bir iş yoğunluğu yaşanıyor. Sendikanın olmadığı büyük marketlerde yaşanan satış artışını patron kendi lehine çevirmeye çalışıyor. Bu durum kendisini AVM’lerde de gösteriyor. Patron mevcut çalışanla devam etmek istiyor. Özellikle kimi marketlerde fiyatsız müsaade, kısa çalışma ödeneği üzere uygulamalar yapıldı. Birtakım marketlerde ise kronik hastalar, belli bir süreyi dolduran gebe beşerler zorla çalıştırılmak istendi. AVM’lerde de tıpkı halde olayların yaşandığını görüyoruz. Mesela bir mağazanın norm takımı on şahıstan oluşuyor ancak patron dört kişi ile çalışmaya devam ediyor. Bu durum da o dört kişinin iş yükünün artmasına sebep oluyor. Sayı az olduğu için paklık, güvenlik üzere işlere de o dört kişinin bakması isteniyor. On dakikalık dinlenme molalarına dahi müsaade verilmiyor. Bizim örgütlü olduğumuz yerlerde ise bu iş yoğunluğu karşısında yeni istihdam alanlarının yaratılması için müdahale etmeye çalışıyoruz.
‘DIŞARIDA DİKKAT EDİN DENİLEN KURALLARA UYULMUYOR’
AVM çalışanlarının yaşadıkları kimi meseleler da müşterilerden kaynaklanıyor. Mesela bir müşteri elinde kahve ile mağazaya giriyor, emekçi ‘maskenizi takar mısınız’ diye uyarıyor. ‘Kahvemi içiyorum görmüyor musun’ karşılığını alıyor. İnanın yüzlerce bu stilde şikayet alıyoruz. Şu an için emekçi tarafından mağazalarda tadilat yapılmasına müsaade edildi. Yani bir müşteri bir pantolon denemek için kabine gidiyor ve paçası, uzunluğu, eni için personelden yardım isteyebiliyor. Emekçi burada toplumsal arayı nasıl koruyacak? O kıyafet kullanıldıktan sonra personel tarafından havalandırılması, ütülenmesi gerekiyor. Burada bir bakıma fazla kâr elde etmek için dışarıda ‘şunlara uyun’ denilen hiçbir kurala uyulmuyor.”
‘KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ PATRONUN ELİNDE SOPA HALİNE DÖNÜŞTÜ’
Çalışanlar açısından yaşanan öteki büyük sorunun ise fiyatsız müsaade, kısa çalışma ödeneği üzere uygulamaların olduğunu belirten Özdemiroğlu “Örgütlü olduğumuz işyerlerinde bu uygulamalara müsaade verilmemesi için baskı oluşturmaya çalışıyoruz. Burada belirleyici olan devletin takviyesi oluyor. İşletme sahibi de ‘kiramı dahi ödeyemiyorum, mecbur kısa çalışma ödeneğine başvuracağım’ diyor. Şu anda AVM’lerde fiyatsız müsaade, kısa çalışma ödeneği patronun elinde bir sopa haline dönüştü. Daima çalışanın doruğunda yer alıyor” dedi.
Geride kalan periyot içerisinde sendikanın yaşadığı üye artışına değinen Özdemiroğlu kelamlarını şu tabirlerle noktaladı: “Covid 19 pandemi ortamıyla ağırlaşan ekonomik buhran sürecinin çalışanlar üzerindeki dayanılmaz yükünün ortadan kaldırılması için sendikal örgütlenmeye ve sendikal birliğe paha veriyoruz. Üye sayısındaki artış sevindirici ama bu şartlarda binlerce insan sendikasız bir halde çalışmaya devam ediyor. Sendikasız AVM, market çalışanı kalmayana kadar örgütlenmeye devam edeceğiz. 2021 yılında toplu iş mukaveleleri ile birlikte daha iyi yaşama ve çalışma şartlarına ulaşmalarını sağlamak temel amacımız olacak.”
Gazete Duvar
