Türkiye ve Yunanistan ortasında “istikşafi” görüşmeler sonunda başladı. İstanbul’da heyetler ortasında gerçekleşen görüşmeler, büsbütün “teknik konulara” dayalı ve aslında hiç de yeni değil. Bu evrede, taraflar için değerli olan masada olmak ve masada kalmak. Yoksa, çözülmesi gereken problemler sahiden de karmaşık ve değil tek görüşmede; bir dizi görüşmede dahi çözülmeleri çok güç.
Türkiye tarafına Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın başkanlık etti; olağanda, daha evvelki görüşmelerde olduğu üzere yalnızca teknik heyetlerin buluşması kelam konusu idi. Kalın’ın başkanlığındaki teknik heyette ise, Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal, Dışişleri Bakanlığı İkili Siyasi İşler ve Denizcilik-Havacılık-Hudut Genel Müdürü Büyükelçi Çağatay Erciyes yer aldı. Yunanistan heyetine ise, Türkiye ve istikşafi görüşmeler konusundaki deneyimli emekli büyükelçi Pavlos Apostolidis başkanlık etti.
Görüşmelerin içerikleri şimdiye kadar daima kapalı tutuldu ve kamuoyuna, bu görüşmelerde ne kadar aralık alınıp alınamadığı ile ilgili net bilgi dışarı yansımadı. 2002’den beri gerçekleşen görüşmelerde “not bile tutulmadığı” ve görüşmelerin tutanakları da olmadığından, dışarıya bilgi aktarılmamasına da şaşmamak lazım.
Türkiye, Ege ve Doğu Akdeniz’e ait problemleri bütün olarak ele almak istiyor: Kara suları, kıta sahanlığı, adaların silahsızlandırılması, ulusal hava alanı ve arama kurtarma faaliyetlerine dair sıkıntıların tümü de bu büyük çerçeveye giriyor. Yunanistan ise bu evrede görüşmelerin, deniz yetki alanlarının sonlandırılması ile hudutlu kalmasını istiyordu.
Taraflar, tam da görüşmelerin başladığı gün birbirlerine gözdağı olarak askeri hareketler yapmayı ihmal etmedi. Yunanistan, Fransa’dan alınacak Rafale askeri uçaklarının muahedesinin imzası için Fransız Savunma Bakanı Florence Parly’yi ağırladı. Türk Silahlı Kuvvetleri de Doğu Akdeniz üzerinde F-16 jetlerini uçurdu.
YUNANİSTAN’DA GÖRÜŞMELER MERAKLA İZLENDİ
Beş yıl ortadan sonra birinci çeşit görüşmelerde Türkiye’nin Yunanistan’a konut sahipliği yapıyor olması ister istemez Ankara’ya bir üstünlük getirdi. Şu faktörler Atina’da iktidarın elini rahatlattığından, birinci görüşmenin nerede olduğu Yunanistan tarafında pek de umursanmadı:
-Yunanistan’da bu ortalar Kyriakos Mitsotakis hükümetine büyük takviye var;
-Ana muhalefet SYRIZA da Türkiye ile diyaloğa milliyetçilik yoluyla çelme takacak bir parti değil,
-Aşırı sağ Altın Şafak da mahkûm edilerek siyasi tablonun dışına itildi ve böylelikle 2016’da SYRIZA iktidardayken devrin başbakanı Alexis Tsipras’ın elini bağlayan birçok faktörün Atina için geçerliliği kalmadı,
-2020, korona virüsü pandemisi nedeniyle ülkelerin içe kapandığı bir devir olsa da, Yunanistan-Türkiye bağlantılarında krizlerin iyice tırmandığı bir vakit dilimiydi. 2020 yazı boyunca çeşitli kezler sıcak çatışmanın eşiğine gelen iki ülkenin tıpkı masaya oturup bir arada çalışması başlı başına bir evre.
“Savaşın kıyısından dönüp masaya oturabildik” algısının yarattığı rahatlama, Yunanistan’da istikşafi görüşmelerin merakla beklenmesi ve takip edilmesine yol açtı. Başka 60 tıp görüşmede böylesi merak ve ilgi kelam konusu olmamıştı.
Yunanistan’da 2020 boyunca Türkiye’ye yönelik negatif algılar tepe yaptıktan sonra, şimdilerde bu olumsuz yaklaşım Almanya üzerinde toplanmış vaziyette. Daha evvel, Yunanistan’da yaşanan büyük ekonomik kriz devrinde, 2008 ve 2018 ortasında da Almanya’nın Yunanistan’da son derece negatif bir imajı vardı. Bu devirde, Almanya’nın Yunanistan’a acı reçeteyi dayatan “şer mihrakı” olduğu algısı tavan yapmıştı. Artık ise, Almanya’nın kendi çıkarları için öteki bir Avrupa Birliği üyesi olan Yunanistan’ı dışladığı ve Türkiye’ye karşı yalnız bıraktığı; tabir yerindeyse “sattığı” algısı hâkim.
Atina’da, her ne kadar ABD’de Joe Biden idaresinin Türkiye’ye Donald Trump kadar müsamahalı davranılmayacağı öngörülse de, genel ruh hali, “büyük güçlerin tümünden ümit kesme” biçiminde. Bu nedenle, “Atina’nın ipleri eline alıp direkt Türkiye ile ilişkiyi yürütmesi” daha gerçekçi ve rasyonel bir yaklaşım olarak yorumlanıyor.
İsmail Cem ve Yorgo Papandreu’nun dışişleri bakanlıkları periyodunda temeli atılıp başlayan istikşafi görüşmeler, 2002-2016 ortasında sürmüştü. O süreçte, Ankara ve Atina ortasında Ege ve Akdeniz’deki uyuşmazlıkların tahlili için 60 cins görüşme yapılmıştı. 1 Mart 2016’da sonuncusu gerçekleşen bu temaslar öncelikle başkanlar seviyesinde görüşmelere yük verilmesi ve akabinde da Temmuz 2016’da darbe teşebbüsünden sonra Yunanistan’a kaçan darbeci askerler nedeniyle alakalar çok daha soğuklaşması nedenleriyle askıda kalmıştı.
Gazete Duvar
