İsviçre’de kamuya açık alanda dilencilik yaptığı için 500 İsviçre Frangı ceza alan, para cezasını ödemediği için de 5 gün gözaltında tutulan Roman Violeta-Sibianca Lacatuş’un, Avrupa İnsan Hakları Sözleşme’nin (AİHS) 8’inci, 10’uncu ve 14’üncü hususlarının ihlal edildiğini argümanıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) yaptığı müracaat sonuçlandı. Mahkeme, AİHS’nin özel ve aile hayatına hürmet hakkını teminata alan 8’inci hususunun ihlal edildiğine karar verdi. İsviçre, Lacatuş’a bin İsviçre Frangı tazminat ödeyecek.
TIPKI CÜRÜMDEN 2 YILDA 8 SEFER CEZA ALDI
Birinci olarak 22 Temmuz 2011 tarihinde dilencilik hatası nedeniyle Cenevre Ceza Kanunu’nun 11/A hususu kapsamında 100 İsviçre Frangı para cezasına çarptırılan Lacatuş’un üzerinde bulunan 16,75 İsviçre Frangı’na da el konulmuştu. 2013 yılının ocak ayına kadar tıpkı cürümden 8 kez daha 100 İsviçre Frangı ceza alan Lacatuş’a 14 Ocak 2014 tarihinde kararla, Cenevre Kantonu Polis Mahkemesi tarafından 500 İsviçre Frangı para cezası, paranın ödenmemesi durumunda da beş günlük mahpus cezası verildi.
TABİR ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALİ VE AYRIMCILIK TEZİ
Cenevre Kantonu Polis Mahkemesi tarafından verilen karara itiraz eden Lacatuş, irtibat özgürlüğünün, ferdî özgürlüğünün ve ayrımcılık yasağının ihlal edildiğini tez ederek Cenevre Kantonu Adalet Divanı Ceza İtiraz ve İnceleme Dairesi’ne başvurdu. Lakin Mahkeme, 4 Nisan 2014 tarihinde verdiği kararda, dilenme yasağının tabir özgürlüğünü ihlal etmediği, yasağın yalnızca Romanlara yönelik uygulanmadığı için ayrımcılık taşımadığını tabir etti. Lacatuş’un sonrasında Federal Mahkeme’ye yaptığı müracaat da 10 Eylül 2014 yılında birebir münasebetle reddedildi.
Lacatuş, para cezasının ödememesi nedeniyle 24-28 Mart 2015 tarihleri arasında gözaltında tutuldu.
38 ÜLKENİN 29’UNDA DİLENCİLİK YASAK
Cenevre Kantonu’nda dilencilik, 1940’lı yıllardan beri yasak. Bu düzenlemeye nazaran dilencilik yapan bireye para cezası veriliyor. Lakin verilecek para cezası ile ilgili minimum bir meblağ bulunmuyor. Avrupa Kurulu üyesi 38 ülkenin 29’unda da (Türkiye dahil) dilencilik, lokal ve ulusal seviyede çeşitli biçimlerde yasaklanmış yahut kısıtlanmış durumda. Arnavutluk, Andorra, Finlandiya, Gürcistan, Yunanistan, Moldova, Portekiz, Slovakya ve Ukrayna’da ise bu hususta bir düzenleme bulunmuyor. Dilenme yasağının ihlali nedeniyle verilen cezalarda ise nitelik ve ciddiyet açısından farklılıklar bulunuyor.
TÜRKİYE’DE HATA DEĞİL, KABAHAT OLARAK BEDELLENDİRİLİYOR
Avrupa Kurulu üyesi ülkelerden Hırvatistan, Bosna Hersek, Polonya ve Türkiye’de dilencilik, kabahat olarak değil, kabahat olarak bedellendiriliyor. Türkiye’de 5326 sayılı Kabahatlar Kanunu’nun 33’üncü hususu şu halde düzenlenmiştir: “Dilencilik yapan şahsa elli Türk Lirası idari para cezası verilir. Ayrıyeten, dilencilikten elde edilen gelire el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilir. Bu kabahat hasebiyle idarî para cezasına ve el koymaya kolluk yahut belediye zabıta vazifelileri, mülkiyetin kamuya geçirilmesine mülkî amir yahut belediye encümeni karar verir”
Fransa, İtalya, Güney Kıbrıs üzere ülkelerde dilencilik, ceza kanunda yer alan bir cürüm olarak değerlendirilip ulusal çapta uygulanırken Rusya, Çekya ve İsveç’te bu yasak, belediye kararnameleri ile lokal olarak uygulanıyor.
DEVLET, SAHİP OLDUĞU TAKDİR HİSSESİNİ AŞTI
Lacatuş’a uygulanan yaptırımın ne organize cürümle çaba hedefiyle ne de yoldan geçenlerin, sakinlerin ve işyeri sahiplerinin haklarının korunmasıyla orantılı bir önlem teşkil etmediğini belirterten AİHM, Lacatuş’un diğer bir geçim kaynağına sahip olmadığını ve hayatta kalmak için dilenmekten öteki seçeneği olmadığını, bu nedenle yaptığı aksiyonlar yüzünden cezalandırıldığını söz etti. Mahkeme, İsviçre’nin mevcut davada sahip olduğu takdir hissesini aştığını, sonuç olarak, AİHS’nin özel ve aile hayatına hürmet hakkını teminata alan 8’inci hususunun ihlal edildiğini belirtti.
Kararda, Lacatuş’un, gözaltına alınması sebebiyle manevi tazminat olarak bin İsviçre Frangı (Yaklaşık 922 euro) talep etmesiyle ilgili de, “Mahkeme, 8’inci unsurda tespit edilen ihlalin altında yatan olayların, başvuranda makul bir ziyana neden olmuş olabileceğini düşünmektedir” denilirken talep edilen fiyatın İsviçre tarafından Lacatuş’a ödenmesine hükmedildi.
Lacatuş’un tabir özgürlüğünü garantiye alan 10’uncu unsur ve ayrımcılık yasağını düzenleyen 14’üncü unsurlarla ilgili yaptığı şikayetlerin ise başka ayrı incelenmesine gerek olmadığına karar verildi.
ROMANLARI HATAYLA İLİŞKİLENDİRMEK, ÖNYARGILARA KATKIDA BULUNUYOR
AİHM verdiği kararda, Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi’nin, Avrupa’daki Roman göçmenlerle ilgili raporuna da değindi. Kelam konusu raporda, Romanların Avrupa’da en dezavantajlı, ayrımcılığa uğrayan, zulüm gören ve mağdur edilen kümeler olduğuna, Romanları cürümle ilişkilendirmeye yönelik önyargıların, Romanların içinde bulunduğu makûs duruma büyük ölçüde katkıda bulunduğuna dikkat çekiliyor.
Ayrıyeten 16 Temmuz 2015 tarihinde İnsan Hakları Komiseri Nils Muižnieks tarafından yayınlanan “Avrupa’daki Roman göçmenlerle ilgili mitleri ve önyargıları yıkmanın vakti geldi” başlıklı makalede, kimi ülkelerdeki yetkililerin dilencilik yasağını kabul ederek Romanların kamusal alanlarda varlığını cezalandırmayı düşündüklerini, bu bahiste giderek daha fazla tedbir aldıklarını belirtiyor. (DIŞ HABERLER)
Gazete Duvar
