İngiliz gazetesi Financial Times, Türkiye’nin dış siyaseti konusunda bir yazı dizi başlattı. ‘Erdoğan’ın oyunu: Askerler, casuslar ve Türkiye’nin güç arayışı’ başlıklı yazı dizisinin birinci kısmında, “Türkiye Cumhurbaşkanı’nın güce dayalı dış siyaseti Ankara’yı Batı’dan daha da izole etti” yorumu yapıldı.
‘TAVİZSİZ TELAFFUZ, GÜÇ KULLANIMINA HAZIR OLMA…’
Gazetenin Türkiye temsilcisi Laura Pitel’in imzasını taşıyan tahlilin girişinde, Erdoğan’ın geçtiğimiz ay Dağlık Karabağ’daki ateşkes muahedesi sonrası yaptığı Bakü ziyareti hatırlatılarak, “Batılı önderlerin [Karabağ’da] ateşkes daveti yaptığı sırada bile Erdoğan’ın Azerbaycan’a tüm dayanağını vermesi, giderek güce dayalı hale gelen dış siyasetinin son göstergesiydi. Bu siyaset, taviz vermeyen bir söyleme ve sert güç kullanımına hazır olunmasıyla karakterize ediliyor” denildi.
‘NATO MÜTTEFİKLERİNİ ÖFKELENDİRDİ’
Bu noktada, “Erdoğan son beş yılda Suriye ve kuzey Irak’a askeri ataklar düzenledi, Libya’ya asker gönderdi ve Yunanistan’la denizde karşı karşıya geldi. Bu müdahaleler Türkiye’nin NATO müttefiklerini öfkelendirdi, eski rekabetleri alevlendirdi ve yeni düşmanlar yarattı” yorumu yapıldı.
AB DİPLOMATI: SOMUT İLERLEME YOK
Tahlilde Erdoğan’ın ‘dostu Donald Trump’ın ABD’deki seçim mağlubiyetiyle ve Türkiye’nin artan ekonomik meseleleri karşısında yabancı sermayeyi tekrar çekme gereksinimiyle barıştığı’, ‘yeni bir sayfa açmaktan kelam ettiği’ belirtildi. “Ancak Erdoğan’ın, Türkiye’nin AB, ABD ve Ortadoğu ülkeleriyle bağlantılarında problemler yaratan bahislerde taviz vermeye istekli olup olmadığı, taviz verip veremeyeceği ve yeni kullanılan uzlaşmacı lisanın yerini yeni hırçınlıkların alıp almayacağı hâlâ belirsiz” denilen tahlilde, bir AB diplomatının da şu kelamlarına yer verildi: “Türkiye’nin yaptığı ve zeytin kısmı olarak görülebilecek küçük şeyler var lakin değerli bir adım yok. Temelde anlaşamadığımız hususlara bakacak olursanız, her iki taraf da topun başkasının alanında olduğuna inanıyor. Buradan bir yere varmak çok güç.”
’15 TEMMUZ MHP’YE YAKINLAŞTIRDI’
Financial Times’ın tahlilinde, 15 Temmuz’dan ‘Türkiye’yi değiştiren başarısız darbe’ diye kelam edildi. 2016’daki darbe teşebbüsünün Türkiye’nin dünyanın geri kalanıyla münasebetlerinde bir kesintiye yol açtığı belirtilirken, “Erdoğan’ın Batı’ya daha da kuşkuyla yaklaşmasına sebep oldu, onu Rusya önderi Vladimir Putin’e yaklaştırdı, ülke içinde yeni siyasi ittifaklar kurmak zorunda bıraktı ve Türk devletinin görülmemiş bir formda denetimini elde etmesinin önünü açtı” denildi. “2016’daki darbe teşebbüsü ve onu izleyen tasfiye, Erdoğan’ın silahlı kuvvetler üzerinde daha fazla denetim sahibi olmasına müsaade verdi. Çok milliyetçi MHP ile de bir seçim ittifakı kurdu, bilhassa Kürt ayrılıkçılığı olmak üzere, bu parti ulusal güvenlik konusundaki daha şahince sağcı tutumunu benimsedi” tabirleri kullanıldı.
‘İLK DEFA BU KADAR İZOLE’
Tahlilde, Türkiye’nin son periyotta yürttüğü dış siyasetin yorumculara nazaran ‘hem iktisat hem de bölgesel ve global güçlerle bağlar açısından büyük riskler taşıdığı’ ve Türkiye’nin ‘hiç olmadığı kadar izole edildiği’ belirtildi. Gazeteye isim vermeden konuşan bir Türk yetkili ise ‘yeni-Osmanlıcı’ tarifini reddederek, “Fransa müdahale ettiğinde müdahale eden Fransa oluyor, kimse onlara Napolyoncu demiyor” tabirlerini kullandı.
‘DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI YENİ SİSTEMDE ZAYIFLADI’
Financial Times, 2018’de yapılan sistem değişikliği sonrasında Türkiye’de geçmişte ‘ülkenin doğal rotasını Batı’da gören üst seviye memurların evi’ sayılan Dışişleri Bakanlığı’nın da zayıfladığını savundu. Birçok eski Dışişleri yetkilisinin, ismi verilmeyen eski bir büyükelçinin tabiriyle ‘diplomasi yerine askerler ve casuslara dayalı’ politikayı eleştirdiği belirtildi. Anakizin bu noktasında, Erdoğan’ın dış ziyaretlerinde yanında MİT Lideri Hakan Fidan ve Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar olmaksızın nadiren görüntülendiği belirtildi. Gazete, ‘denizler çok maceracılık’ olarak nitelediği dış siyasetin, halk ortasında tanınan olması nedeniyle muhalefetten de fazla reaksiyon görmediği yorumu yaptı.
AB DİPLOMATI: OKUL BAHÇESİNİN KABADAYISI ÜZERE
Tahlilin bu noktasında şu tabirler kullanıldı: “Birçok yorumcuya nazaran mümkün olan en uzun müddet boyunca iktidarda kalmak isteyen Erdoğan, dış politikayı içeride kazanım elde etmek için kullandı; Almanya hükümetine Nazi diyecek ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a ‘zihinsel tedavi’ telkin edecek kadar ileri gitti. Ancak bu hal Avrupa başşehirlerinde beğenilen karşılanmadı. Bir AB diplomatı Erdoğan’ı ‘okul bahçesinin kabadayısı’ üzere davranmakla suçladı.”
‘AB, ARAP DÜNYASI VE ABD’YLE ORTASI BOZULDU’
“Erdoğan’ın -2000’lerin ortasında Ortadoğu, Afrika ve Latin Amerika’daki diplomatik münasebetleri ticaret ve yardımla dramatik biçimde genişletmesinde de görülen- Türkiye’yi bölgesel bir güç haline getirme isteği süratle problemlerle karşılaştı” denilen tahlile şöyle devam edildi: “Ülkenin AB’ye katılma umutları, iki tarafta da güvensizlik ve suçlamalarla yok oldu. Arap komşularla daha güçlü ilgiler inşa etme planı, halk isyanlarının bölgeyi sarmasıyla geri tepti. Suriye savaşı, terör taarruzları ve milyonlarca sığınmacıyla Türkiye’ye taştı. Türkiye’nin Suriye ve Libya’daki askeri operasyonları -ve Müslüman Kardeşlere desteği- Ankara’yı Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ın başını çektiği güçlü bir Arap ittifakıyla karşı karşıya getirdi.
Artık Avrupa, teknik açıdan hâlâ birliğin üye adayı olan bir ülkedeki insan hakları gerilemesinden ümitsizlik duyuyor. Washington, Erdoğan’ın Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri almasına ateş püskürüyor. Türkiye’nin daha yeni olan ortaklarıyla bağları de sıkıntısız değil. Putin’le bağları karmaşık ve geçtiğimiz sene ABD’nin Moskova’yı suçladığı ve 34 Türk askerinin öldüğü Suriye taarruzunda da açıkça görüldüğü üzere sık sık problemlerle karşılaşıyor.
Bununla birlikte Erdoğan birtakım muvaffakiyetler da elde etti. Türkiye’nin dayanağı, Libya’daki savaşın gidişatını değiştirdi. Dağlık Karabağ’da, Ankara’nın Azerbaycan’a dayanağı, Rusya’nın Kafkaslardaki nüfuzunun hudutlarını ifşa etti.”
‘DIŞ SİYASET YABANCI YATIRIMLARINI DA ETKİLEDİ’
Makalenin son kısmında, ‘çalkantılı dış siyasetin çok gereksinim duyulan direkt yabancı yatırımı caydırdığı’ ve Türk lirası üzerinde baskı yarattığı yorumu yapıldı. Volkswagen’in Türkiye’de fabrika açma karraından vazgeçmesi buna örnek gösterilirken, son periyotta iktisat idaresindeki değişikliklerle ve Joe Biden’ın ABD lideri seçilmesiyle ‘Erdoğan’ın Batı’ya açılımlarda bulunduğu’ belirtildi.
‘RETORİK YUMUŞAYABİLİR FAKAT VİZYON DEĞİŞMEZ’
Financial Times, “Türkiye cumhurbaşkanı uzun vakittir, iktidarını korumak için gerektiğinde şiddetli tercihlerde bulunmaya istejli olan bir pragmatist” sözlerini kullansa da, makale Washington merkezli niyet kuruluşu Center for American Progress’ten Alan Makovsky’nin şu yorumuyla sonlandırıldı: “NATO’nun içerisinde kalmaya devam ederken bağımsız ve güçlü dış siyaset sahibi olma maksadının süreceğine inanıyorum. [Erdoğan] Tahminen retoriği yumuşatır fakat vizyonu yumuşatacağını sanmıyorum.” (DIŞ HABERLER)
Gazete Duvar
