Donald Trump idaresinin nükleer muahededen tek taraflı olarak çekilmesine misilleme olarak mutabakat kapsamındaki yükümlülüklerinden evreli biçimde vazgeçeceğini açıklamış olan İran, nükleer fizikçi Muhsin Fahrizade’nin öldürülmesi sonrası parlamentoda kabul edilen yasa uyarınca ve Milletlerarası Atom Gücü Kurumu’na (UAEK) geçtiğimiz hafta bildirdiği üzere, uranyum zenginleştirme oranını yine yüzde 20’ye çıkardı. İran’ın bu adımının, nükleer mutabakatın tekrar yürürlüğe konması için müzakere başlatacağını açıklamış olan seçilmiş ABD lideri Joe Biden’la mümkün görüşmelerde baskı ögesi olacağı belirtiliyor.
‘UAEK’YA BİLDİREREK YAPTIK’
İran hükümetinden yapılan açıklamada, Fordo yeraltı nükleer tesislerinde yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirme süreçlerine başlandığı belirtildi. İran hükümet sözcüsü Ali Rebii, uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştirme faaliyetlerinin İran meclisinde yeni kabul edilen nükleer maddeyle uyumlu olduğuna ve UAEK’ya geçtiğimiz hafta bildirimde bulunduklarına dikkat çekti. Tahran’ın İsrail’i sorumlu tuttuğu Fahrizade suikastına misilleme olarak İran meclisinde geçtiğimiz kabul edilen yeni nükleer yasa, yılda yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş 120 kilo uranyum üretimine müsaade veriyordu.
MUAHEDE NEYİ ÖNGÖRÜYORDU?
İran’ın ABD dahil Batılı ülkelerle, Biden’ın ABD lider yardımcısı olduğu 2015’ye imzaladığı nükleer muahedede uranyum zenginleştirme limiti yüzde 3,67, depolama hududu 300 kilo olarak belirlenmişti. Muahede kapsamında İran’ın nükleer silah geliştirme kapasitesine sahip olmaması için uranyumun düşük oranda zenginleştirilmesi, bunun karşılığında da Tahran’a karşı nükleer programı nedeniyle dayatılan ekonomik yaptırımların kaldırılması öngörülüyordu.
Fakat ABD Lideri Donald Trump, İngiltere, Rusya, Fransa, Çin, Avrupa Birliği ve Almanya’nın da taraf olduğu muahededen 2018 yılında tek taraflı olarak çekilmiş, 2019’da da yaptırımları tekrar devreye sokmuştu. İran ise muahedenin öteki taraflarıyla görüşmelerini sürdürürken, Avrupa’nın yaptırımları kaldırmaması üzerine mutabakat kapsamında kabul ettiği uranyum zenginleştirme hududunu basamaklı biçimde artıracağını açıklamıştı.
Tahran, muahede kapsamındaki limiti birinci olarak Temmuz 2019’da geçerek uranyum zenginleştirme oranını yüzde 4,5’e yükseltti. Nükleer silah üretimi için uranyumun yüzde 90 oranında zenginleştirilmesi gerekirken, Tahran bugün muahedenin limitini birinci defa yüzde 20 oranında aştı.
İSRAİL’DEN ‘SİLAH PROGRAMI’ ARGÜMANI
İran’ın bu adımı, Ortadoğu’daki baş düşmanı İsrail’in yansısını çekti. İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Tahran’ın ‘askeri nükleer program geliştirmek istediği’ tezini yineledi. İran, nükleer silah geliştirmek istediği istikametindeki tezleri yıllardır reddediyor, nükleer programının nükleer güç hedefli olduğunu vurguluyor. (DIŞ HABERLER)
İran, uranyum zenginleştirme oranını yüzde 20 artıracakDÜNYAGazete Duvar
