Anthony Costello*
İngiltere’deki birinci Covid-19 dalgası esnasında, ben de dahil olmak üzere birçok bilim insanı, hükümetin bir ‘maksimum baskı’ ya da ‘sıfır Covid’ stratejisi takip etmesi gerektiğini lisana getirdi. Bunun birçok nedeninden biri, ‘doğal seçilimin’** işlemesini engellemekti. Bir virüsün farklı konaklarda vakit geçirerek yayılmasına müsaade verildiğinde, virüs gelişir ve mutasyona uğrar. Bilim insanları, artık virüsün hücrelerimize girmesine imkan sağlayan başak proteinindeki değişiklikler de dahil olmak üzere, Covid-19’a neden olan virüsün genetik dizilerinde 17 değişiklik içeren ‘mutant’ bir varyant keşfettiler.
HÜKÜMET GAYRETTE ÇUVALLADI
İhtarlara rağmen, hükümetin salgın boyunca uyguladığı strateji Covid’i büsbütün yok etmek yerine virüsün yayılmasını yavaşlatmak ve Ulusal Sıhhat Hizmetleri (NHS) üzerinde yarattığı baskıyı azaltmak oldu. 13 Mart üzere geç bir tarihte, Acil Durumlar için Bilimsel İstişare Kümesi (SAGE) tutanakları, ‘Covid-19’un yayılmasını büsbütün bastırmaya yönelik önlemlerin ikinci bir tepeye yol açacağını’ kayıt altına aldı.
Danışmanlar, Çin üzere hâlihazırda ağır baskı altında olan ülkelerin ‘önlemler gevşetildikten sonra ikinci bir tepe yaşayacağı’ konusunda ihtarda bulundular. Yürütülen mantık, korona virüsünü ortadan kaldırmak yerine, İngiltere’nin onunla yaşamayı öğrenmesi üzere görünüyordu.
Dokuz ay sonrasında, Çin ve Güney Kore, sırasıyla bir milyon kişi başına üç ve 12 mevt kaydetti. Buna karşılık, sonucu müspet olan bir Covid testinden sonraki 28 gün içinde gerçekleşen ölümlerle ilgili hükümet bilgilerine dayanarak, İngiltere’de bir milyon kişi başına Covid nedeniyle 970 mevt kayıtlara geçti.
VİRÜS BEKLENENDEN SÜRATLİ DEĞİŞİYOR
Bilim insanları sadece Covid-19’a neden olan virüsün her ay bir ilâ iki mutasyon geçirmesini bekliyorlardı; lakin şu anda İngiltere’de tahminen 2 milyon kişi Covid ile enfekte olduğundan, virüs artık mutasyon geçirmek için çok daha fazla fırsata sahip. Yeni varyant bulaşmayı hızlandırıyor üzere görünüyor. Birçok insan bu durumun bir aşı programını olumsuz etkileyip etkilemeyeceğini soruyor; lakin bu, bilim insanlarının büyük ihtimale yeni aşıların RNA kodlamasını ayarlayarak makul bir süratle düzeltebilecekleri bir şey. Virüsün yeni varyantının, ona yakalananlarda Covid-19’un şiddetini değiştirip değiştirmeyeceğini söylemek için şimdi erken.
Kesin olan şey, enfekte olan insan sayısı arttıkça bir virüsün gelişme bahtının da o kadar yüksek olduğudur. Hükümet haklı olarak, bulaşmanın kaygı verici derecede yüksek olduğu güney İngiltere’deki hadiselerde yaşanan bir artışın ülke çapında yayılmasından ve Avrupa Birliği üyesi ülkelerin varyantın yayılmasını durdurmak maksadıyla İngiltere’den seyahatlere ve hudutlu nakliyata yasak getirmesinden korkuyor. Covid’in yayılmasını engellemek için alınan önlemler eskisiyle çabucak hemen tıpkı; mesken buluşmalarını kısıtlamak, toplumsal arayı korumak, seyahat kısıtlamaları, süratli testleri, temas takibini ve izolasyonu, yüz maskesi kullanımını, el hijyenini ve konuttan çalışmayı sürdürmek.
Noel’de işyerleri ve okullar kapalı kalacak ve Londra ve güneydoğuda uygulanan dördüncü kademe tecrit, bulaşma olasılıklarını azaltacaktır. Şimdilik, hükümetin önceliği aşılamayı mümkün olan en kısa müddette çoğaltmak ve karantina önlemlerinden etkilenenlere gerekli dayanağı sunmak olmalı.
‘GELİYORUM’ DİYEN FELAKET
Öte yandan, bunların hiçbiri kaçınılmaz değildi. Son dalgalanmadan tek başına bir mutant virüs sorumlu tutulamaz; işin aslı, hükümetin makûs salgın idaresi yüzünden çok daha fazla insan enfekte oldu ve mutasyonların oluşması için gereken şartlar ortaya çıktı.
Hükümetin salgına verdiği reaksiyonun başarısızlıkları saymakla bitmez. SAGE danışmanı Nick Davies’in aktardığına nazaran, baharda sadece bir hafta daha erken uygulanacak bir karantina, vefat oranını yarıya indirebilirdi. Bakanlar, kelamda ‘dünyayı yendiği’ sav edilen bir test ve izleme sistemini özel şirketlere devretmek için milyarlarca dolar harcadılar. Hükümet, kişisel karantina oranlarını izleyemedi ve esnek sektörlerdekiler (ing. gig economy) üzere gelirlerini yitirirken konutta karantinada kalması istenen bireylere, hastalık maaşı alamayan personellere dayanarak yetersiz mali dayanak sağladı. İngiltere’de, bahar karantinasının akabinde enfeksiyon oranları düştü lakin hükümet virüsü bastırmak için gereken şeyi bir kere daha yapamadı.
Hükümetin Covid-19 üzerindeki yetersiz denetimi enfeksiyonun gücünü artırdı ve daha fazla mutasyonun gerçekleşmesine imkan sağladı. Karantina önlemlerinin ekonomik maliyetlerinin yanı sıra, İngiltere artık memleketler arası toplum tarafından da tesirli bir biçimde karantinaya alındı. Başbakanın süregiden kararsızlığı, gecikmeleri ve dayanak görmeyen kararları almadaki yetersizliği, İngiltere’yi dünyanın en berbat mevt oranlarından birine mahkûm etti. Artık Noel kutlamalarını iptal ettik ve memleketler arası bir alarmı tetikledik. Artık sırf Paskalya’ya dek hâlâ bu durumda olmamayı umabiliriz.
*Anthony Costello, University College London’da global Sıhhat ve Sürdürülebilir Kalkınma Profesörü ve Dünya Sıhhat Örgütü’nde eski bir Anne ve Çocuk Sıhhati yöneticisidir.
Yazının orjinali The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
