KÖLN – 10 Aralık’ta AB Türkiye gündemiyle toplandı. Yunanistan ve Fransa, Doğu Akdeniz’de gaz aramaya devam etmesi nedeniyle Türkiye’ye karşı sert yaptırımlar talep ediyordu. Fakat sert yaptırımların uygulanıp uygulanmayacağı konusu mart ayına ertelendi.
Almanya hükümeti Türkiye’ye karşı diyalog yolunu açık tutmak istiyor. Merkel liderliğindeki hükümetin Türkiye’ye karşı izlediği yatıştırma siyasetini en çok eleştiren ve Türkiye’ye silah satışının durdurulmasını her seferinde talep eden Sol Parti sık sık Türkiye’nin Afrin’deki pozisyonunu da Alman Parlamentosu’na taşıyor. Sol Parti bilhassa Türkiye tarafından ihraç edilen tarım eserlerinin, Almanya ve AB çapında satışının yasaklanmasını istiyor. Afrin’de üretilen eserlerin ticaretinin değerini, Almanya-Türkiye alakasını; son yapılan AB doruğunu; bu yıl da bir defa daha Forbes mecmuası tarafından dünyanın en güçlü bayanı seçilen Merkel’in nasıl bir başkan olduğunu, Sol Parti Federal Parlamento milletvekili ve Kalkınma Siyaseti Sözcüsü Helin Evrim Sommer ile konuştuk:
“Türkiye, Afrin’de üretilen zeytin ve zeytinyağını Avrupa’ya ve Almanya’ya yasal olmayan halde ihraç ediyor” diyorsunuz. Bahisle ilgili hükümete soru önergesi verdiniz. Afrin’den gelen bu eserlerin satışının durdurulmasını neden talep ediyorsunuz?
Afrin’de zeytin ağaçlarının yağmalanması konusunda federal hükümete birkaç defa başka farklı sorular sorduk. Zira Erdoğan’ın bilhassa Afrin’de, Kuzey Suriye’de zeytin tarlalarını yağmalaması ve bu eserleri AB’ye, Almanya’ya ucuz fiyatlarla ihraç etmesi kelam konusu. Bu bahis Alman basınında da geniş çapta haber yapıldı. Biz de federal hükümete soru önergesi vererek bu husus hakkında ne bildiklerini sorduk. Bunun gerisinde asıl yatan problem, Erdoğan’ın bu gelirle bilhassa Türkiye’ye yakın İslamcı milisleri dünya genelinde finanse ediyor olmasıdır. Bu durumu Almanya federal hükümeti de biliyor. Fakat bize bilgilerinin olmadığını söylediler. Elbette biz buna inanmıyoruz. Zira Erdoğan’la var olan problemlere yeni bir sorun daha katmak istemiyorlar. Afrin’de daima üretilen zeytin yahut zeytinyağı Avrupa pazarına ucuz bir fiyatla ithal edilmektedir, bu nedenle de nereden geldiğini ve nasıl geldiğini sormak kıymetli. Bu eserler gerçekte Afrin’deki asıl sahiplerine aittir. Bu eserleri alıyorsanız bu sömürüde, yağmada sorumluluk sahibisiniz demektir. Bu nedenle Avrupa pazarı elbette Türkiye’nin Afrin’den ihraç ettiği eserlere yasaklanmalı. Federal hükümet bu gerçeği görmek yerine ignore etmeyi tercih ediyor.
‘ALMANYA ERDOĞAN’IN KENDİ HALKINA VE MUHALEFETE YAPTIKLARINDA CÜRÜM ORTAĞIDIR’
Sol Parti, hem Avrupa Parlamentosu’nda hem de Federal Parlamento’da Türkiye’ye her türlü silah satışının durdurulmasını talep ediyor. Fransa ve Yunanistan’ın da Türkiye’ye uygulanmasını istedikleri yaptırımlar ortasında AB çapında bir silah ambargosu var. Merkel, bu mevzuyu NATO’ya havale etti. Lakin NATO partneri olan Türkiye’ye NATO’nun bir silah ambargosu uygulama ihtimali de yok. Sizce Merkel neden bu bahiste NATO’yu adres gösterdi?
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki müsaadesiz gaz arama sondajı yapması nedeniyle Türkiye’ye sert yaptırımlar uygulanması istemiyle 10 Aralık’ta AB doruğu yapıldı. Fakat istenilen sert yaptırımlar çıkmadı. Sadece sondajda yer alan şirket ve bireylere yönelik yaptırımlar olarak yumuşatıldı. Pratikte mal varlıklarının dondurulmasına karar verildi ve AB’ye girmelerine yasak getirildi. Lakin en nihayetinde Erdoğan rejimine yönelik bir karar çıkmadı. Gaz aramaları sonuçta Erdoğan rejimi tarafından başlatıldı ve yapılıyor. Bu nedenle de Erdoğan’a yahut bakanlarına yönelik bir yaptırım, ekonomik yaptırımlar ya da silah ambargosu üzere sert yaptırımlar isteniyordu. Çıkan kararlar Fransa ve Yunanistan’ın talep ettiği yaptırımlar olmadı. AB, Türkiye’ye yönelik birçok karar hazırladı ve başka AB ülkeleriyle de muhtemel yaptırımlar hakkında görüştü. Ancak elbette Almanya AB içerisinde en kıymetli ülkelerden biri. Avrupa Kurulu Başkanlığı’nı da yürütüyor. Avrupa ülkelerini Erdoğan’a sert yaptırımlar uygulamamanın daha iyi olduğuna ikna etti, bunun yerine yalnızca hiç ziyan vermeyen yumuşak yaptırımlar uyguladılar. Esasen sıkıntı durumda olan Türkiye iktisadı daha da negatif etkilensin istemediler. Türkiye tabi ki hem AB ile hem de Almanya ile tabiri caizse iç içe geçmiş bir alakaya sahip. En değerlisi jeo-stratejik ve ekonomik manada değerli bir ortak. 2018’de ve 2019’da iki ülke ortasında ticaret hacmi 35 milyar euro. Türkiye, AB ve bilhassa Almanya için en değerli satış pazarlarından biridir. Mercedes Daimler-Benz ve Siemens üzere Alman üreticilerin, bölgedeki kıymetli yatırım ortağıdır. Ortadoğu ile Batı ortasında köprü pozisyonu göz gerisi edilemiyor. Unutulmamalı ki son yıllarda da çok değerli güç tedarikçilerinden biri oldu. Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Çizgisi tıpkı vakitte Mavi Boru Çizgisi Türkiye’den geçiyor. Ülkesinin bu konumsal gücünü Erdoğan da biliyor, bunu da kullanıyor. Mülteci muahedesiyle Avrupa ülkelerine ve Almanya’ya şantaj yaptı ve yapmaya devam ediyor. Buna karşın Erdoğan’a ve Türkiye’ye yönelik her vakit yatıştırma ve eleştirel diyalog siyaseti izleniyor. Bu politikayı da yakın vakitte değiştirmeyecekler. Zira Almanya’nın ekonomik çıkarları kendileri için çok kıymetlidir. Bu nedenle de insan haklarına dayalı bir siyaset yapılmıyor. Her vakit koruna gelen Avrupa için değerli olan demokrasi, insan hakları, hukukun üstünlüğü üzere pahalar ve ticaret ortasındaki istikrar kayboldu. İnsan haklarına dayalı siyaset ve ekonomik çıkarlar çok büyük ölçüde ayrıştı ve ekonomik çıkarlar her şeye hâkim oldu. Geçmişte, bu pahalar biraz da Batı’nın gücünü temsil ettiği için iktisatla insan hakları ortasında az da olsa bir istikrar gözetiliyordu. Lakin son 20 ila 15 yılda insan hakları ve ekonomik çıkarlar ortasında büyük bir ayrışma yaşandı. Türkiye, milletlerarası hukuka karşıt olarak Kuzey Suriye’yi işgal ediyor, Libya’da savaşa taraf oluyor, Güney Kafkasya’da savaşa katılıyor vb. Bunlar aslında sert adımlar atılmasını gerektiren aksiyonlar ve provokasyonlardır. Lakin Almanya burada çok büyük olumsuz bir rol oynuyor. Bence Almanya, Erdoğan’ın kendi halkına ve muhalefete karşı yaptıklarında hata ortağıdır. Erdoğan tıpkı vakitte memleketler arası hukuku çiğniyor, tabiri caizse Federal Hükümet buna katkıda bulunuyor.
Merkel’in sorunu NATO‘ya havale etmesi meseleden kaçması manasına gelir. Zira Türkiye’nin kendisi de NATO ülkesi. Gerçi NATO ülkesine ilişkin kriterler var ve Türkiye bu kriterleri de çiğniyor. Ancak değerli bir partner olduğu için Türkiye’ye yönelik rastgele bir tedbir almaz. AB bir şey yapmıyorsa NATO hiçbir şey yapmaz.
AB’nin son aldığı ihtar niteliğindeki yaptırım kararlarının akabinde ABD’de Rusya’dan satın alınan S-400 hava savunma sistemi nedeniyle CAATSA yaptırımları çerçevesinde Ankara’ya yönelik yaptırım kararlarını açıkladı. Avrupa’dan bakanlar bu yaptırımları yumuşak olarak kıymetlendiriyor. Bu hususları takip eden Türkiye’deki birtakım gazeteci ve analistler ise alınan yaptırım kararlarının hafif olmadığı görüşündeler. Siz hem ABD’nin hem AB’nin aldığı kararların Türkiye’yi zorlayacağını düşünüyor musunuz?
Hayır, kesin bir formda karşı çıkmak zorundayım. Erdoğan ve gibisi üzere siyasi karar vericilere üstelik ortada yükselen silah sanayisi üzere bir telaffuz varken, AB silah ambargosu uygulasaydı Türkiye’yi çok fazla etkileyecek bir yaptırım olur durum da farklı olurdu. Artık sondajda yer alan, malvarlığı dondurulan şirket ve bireylerin olmasının yahut bu şahısların AB’ye girmelerinin yasaklanmasının Erdoğan hükümetine negatif sonuçları ne olacak? Katiyen yok! Bu bakımdan, bunlar devede kulak sayılır. Erdoğan’ın sürdürdüğü gerçek provokasyonlardan caydırıcı olması dileğinde bir hareket, ancak Erdoğan çekinmiyor. Yunan sularında gaz aramayı bırakması konusunda bir mutabakat vardı. Zira Doğu Akdeniz’deki sonlar nitekim şimdi net değil. Türkiye’nin müsaadesiz gaz sondajı yapması muhtemelen milletlerarası hukuka karşıttır. Erdoğan’ın kendisine gelip mantıklı bir formda bu aramaları yapmayı bırakması gerektiği söylendi. Şayet gaz aramaktan vazgeçerse AB, Türkiye’ye gümrük birliğini derinleştirmeyi ve modernize etmeyi, Türk vatandaşlarına vize verilmesini kolaylaştırmayı ve mülteci işbirliği çerçevesinde ödemeleri artırmak için mülteci mutabakatının revize etmeyi teklif etti. Şayet gazeteci ve analistlerin kast ettiği bu vaatlerin yerine gelmeyecek olmasıysa bunu kabul ederim. Zira Erdoğan, ortağı Bahçeli ile birlikte kışkırtmaya devam ediyor. Kıbrıs’ta bir muahedeye varmıyor, Türk kısmının bağımsızlığını sürdüreceğini söylüyor. Bunların hepsi AB’nin temsil ettiği batılı pahaların ayaklar altına alınmasıdır. Ancak dediğim üzere, Türkiye’ye bir şey yapılmadı. Vaatler yerine gelemiyor fakat sert bir yaptırım da olmadı.
‘TÜRKİYE’YE KARŞI İZLENEN SİYASET AB’NE İTİMADI AZALTIYOR’
‘AB Türkiye’ye karşı yeni bir siyaset belirlemek, daha net bir hal almak zorundadır. Bu gelgit münasebetin sürdürülebilirliği yok’ formunda tartışmalar var. Siz AB’nin Türkiye ile daha farklı bir alaka kurabileceğini düşünüyor musunuz?
Uzun uzun Türkiye’nin stratejik ve ticari manada değerli bir partner olduğunu konuştuk. Bu her şeyi etkiliyor. Ancak hakikaten de Almanya yahut AB Türkiye’ye karşı sürdürdüğü yatıştırma siyasetine devam ederse kendisine olan itimadı her geçen gün biraz daha kaybedilmesine neden olacak. Kendi bedelleri çiğneniyor. İnsan hakları, demokrasi, hukuk devleti, azınlık hakları üzere kıymetlerin içerisinde yer aldığı liberal bir dünya nizamında yaşıyoruz. Bunlar batı güçlerinin temsil ettiği bedeller. AB ve Almanya Türkiye’yle bağlarına yeni bir taraf vermek zorundadır. Bu halde devam edemeyeceği açıktır. Yalnızca öncelikli bir biçimde ekonomik çıkarlara ağırlaşmak, insan hakları prensiplerinin yok olmasına müsaade vermek uzun mühlet daha sürdürülebilir değil. Fakat gidebildiği yere kadar sürdürecekler. Zira AB, 3,5 milyon mültecinin Avrupa’ya gelmesini istemiyor. 2015’teki akımdan sonra Almanya’da çok sağ parti güçlendi. Sonuçta hem eyalet parlamentolarında hem de Berlin parlamentosunda artık sandalyeleri var. Bu nedenle Almanya ve Avrupa için mültecilerin gelmesi büyük bir tehlike olarak görülüyor. Fakat bu hiç savunulacak ve sürdürülebilecek bir durum değil. Mülteciler orada makus kaideler altında zorla tutuluyor. Bu beşerler tüm AB ülkelerine sağlıklı bir biçimde dağıtılarak yerleştirilebilir. İnsanı önceleyen bir mülteci siyasetine derhal muhtaçlık var. Bu yapılmadığı sürece Erdoğan AB’ne daima şantaj yapacak. Bu noktada da Almanya şantaja çok açık bir ülke oldu. Yeni bir mülteci siyaseti yapılmadığı sürece AB ve Almanya Türkiye ile sıkıntılı bağlantıdan kurtulamayacak.
Bahis mültecilere gelmişken mülteci mutabakatının mimarı ve Türkiye’nin her vakit gerisinde duran Angela Merkel değişmez biçimde yıllardır dünyanın en güçlü bayanı seçiliyor. Bu yıl Time mecmuası tarafından da yılın en muteber siyasetçisi seçildi. Neredeyse bir Merkel mitosu oluştu. Siz Alman bir siyasetçi olarak daha yakından biliyorsunuz. Merkel’in Almanya için iyi bir başkan olduğunu düşünüyor musunuz?
Merkel’in dışında öbür Almanya liderleri Helmut Schmidt olsun, Schröder olsun hepsi Türkiye’ye yakın bir siyaset izlemiştir. Merkel, Türkiye’ye çok daha yakın yahut farklı bir siyaset üretmedi birebir çizgide devam etti. Schröder, örneğin Türkiye’ye daha yakındı. Türkiye’nin o zamanki AB’ne alınmasından yanaydı. Tabi Merkel dünyada politikayı belirleyen bir isim lakin biz Sol Parti olarak muhalefetteyiz ve Almanya’da yaptığı siyasete eleştirel bakarız. İktisat olsun, dış siyaset olsun, yahut toplumsal siyasetler olsun dört dörtlük olmadığını görüyoruz. Bu alanlarda çok eksiklikleri var. Almanya’da 2 milyona yakın fakir çocuk var. Ülkede yoksulluğun büyüdüğü devir Merkel’in devridir. Bu kadar güçlü bir ülkede yoksulluk olması bir paradoks ancak var. Toplumsal adaletin zayıfladığı devir tekrar Merkel’in devrine de yansıyor. Göçmen siyasetinde çok da atak bir siyasetçi değil.
Merkel’in öne çıkması otokrat eğilimli başkanların siyaset sahnesinde olmasıyla bağlı midir?
Bunun tesiri var lakin bu ülkelerle biz kıyaslanamayız. Demokrasimizin eksiklikleri olsa da mesela yabancıların seçme ve seçilme hakkı tam dört dörtlük değil, lakin parlamenter demokrasisi güçlü bir ülkeyiz. Burada demokrasinin işleyişi var. Bu nedenle seçilmiş bir başkan maddelere uymak zorunda. Lakin Merkel’in kendi ferdî çıkarlarını gözetmek üzere bir zayıflığı da yok. Kendi menfaati için bir şey yapmamıştır, bunu da söylememiz gerekir. Almanya birçok kriz geçirdi. Mesela 2008’de çok sert bir finans krizi oldu. Birçok sorunun çözülmemesinde Merkel’in de hissesi var. Örneğin Avrupa seviyesinde göçmen ve iltica sıkıntısına iyi bir önder olsa tahlil bulurdu. Onun devrinde ne yapıldı: Avrupa hudutlarını kapattı. Beşerler göç yollarında denizlerde mevte terk edildi. Bu da Merkel’in siyasetinin bir sonucudur. Binlerce insan her gün Avrupa’ya gelmek için denizlerde ölüyor. Ya da iklim siyasetine el atmadı. Dijitalleşme konusunda Almanya dünyada değerli birçok ülkenin gerisinde kaldı. Kendi kümesindeki siyasetçiler bile bunu eleştiriyor. Ahenk ve iltica siyasetinde iyi hiçbir şey yapmadı tam bilakis kısıtlamalar oldu. Bunu yapmamış birine iyi bir başkan diyemeyiz. Bu kadar yıl siyasette kalmış olması onu güçlü gösteriyor olabilir. Ancak biz siyasetin günlük problemlerin içindeyiz. Âlâ bir şey göremiyoruz. Kiraların artması, işsizliğin yükselmesi üzere hayattaki birçok sorunun içindeyiz. Bu nedenle Merkel dört dörtlük bir başkan diyemeyiz.
Almanya’da en değerli sorun çok sağcılığın yükselişi, kurumsal ırkçılık, artan taarruz ve tehditler. Ama Korona nedeniyle gündem değişti ve bu husus eskisi kadar yeniliğini korumuyor. Siz geçtiğimiz Haziran ayında neo-Naziler tarafından tehdit edildiniz. Tehditler devam ediyor mu?
Ben yalnızca Alman ırkçıları tarafından vefat tehditleri almıyorum, Türkiye’den de tehdit ediliyorum. 1999’dan beri politik hayatın içindeyim ve o günden bugüne daima Türkiye’den muhakkak ve nizamlı aralıklarla tehdit edildim. Hatta yetkililerin verdiği bilgiye nazaran buradan Türkiye’de beni öldürmek isteyen birinin kimliğini dahi tespit etmişler. Bu kişi Türkiye’de sorgulanıp tekrar özgür bırakıldı. Bu tehditleri daima alıyorum. İki yıl evvel CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu Almanya’ya gelmişti. Türkiye kökenli siyasetçiler olarak kendisiyle görüştük. Daha sonra Türkiye’de Kürt olduğum için çabucak PKK ile birebir kefeye konulduğum haberler yapıldı. İki ay boyunca tartıyma proğramlarında benim fotoğrafım ve ismim kırmızılarla işaretlenip PKK’li Kürt olarak amaç gösterildi. Erdoğan şahsen bir konuşmasında, benim Almanya Parlamentosu’na Türkiye’ye ziyan vermek için girdiğimi söyledi. Demokratik yollarla Almanya’da seçilmiş yirmi yıllık bir milletvekiliyim beni terörist olarak lanse etti. Daha sonra Türkiye’den ve Almanya’daki milliyetçilerden çok sayıda tehdit aldım. Buradaki neo- faşistlerden de tanınan bir antifaşist olduğum için tehditler alıyorum. Haziran ayından sonra Ekim’de, Aralık’ta tehdit etmeye devam ettiler. Her aldığım tehdidi de açıklamıyorum. 2010’da konutumun önünde neo-Naziler otomobilimi ateşe verdiler. Ne yazık ki yalnızca tehdit olarak kalmadı bu atakla beni susturmak istediler. O günden beri her iki taraftan gelen tehditlere karşı savaşıyorum. Fakat elbette ırkçılığa, neo-faşizme karşı savaşmaya devam edeceğim.
Kendinizi inançta hissediyor musunuz?
2010’da yaşadığım ataktan sonra Alman polisine ve güvenlik güçlerine itimadım sarsıldı. Alman polisinde de neo-Nazi kümeler var. Kurumsal ırkçılık var. Bu Almanya’nın en büyük toplumsal sıkıntılarından biridir. Bir arada yaşamanın temel unsurlarını zedeleyen bir sıkıntıdır. Yıllarca burada yaşamış, vergisini ödemiş insanlara yönelik ırkçı siyaset yüksek bir düzeyde. Bence Almanya’da ırkçı parti AfD’nin (Almanya için Alternatif) oluşmasında bu en büyük sebeptir. Bu türlü bir siyaset izlenmemiş olsaydı bunlar da bu derece güçlenip ortaya çıkmayacaklardı. AfD Irkçı siyasetini hiç aksatmadan sürdürüyor. Almanya kurumsal ırkçılığı aşmadığı sürece bu üzere güçler her vakit oluşabilir. Almanya’nın bu sorunu önemli bir sorun olarak görmesi gerekir. Gerek poliste gerek öbür kurumlarda da olan tüm kurumsal ırkçılığı bitirmek zorunda. Lakin federal içişleri bakanı Seehofer, kurumsal ırkçılığın olmadığını savunuyor. Mecliste talep edilen hususla ilgili bilimsel araştırma yapılmasını reddediyor.
Gazete Duvar
