KÖLN – Geçtiğimiz hafta Perşembe günü Avrupa Birliği devlet ve hükümet liderleri birkaç saat boyunca Türkiye konusunda tartıştılar ve nihayet ortak bir duruş sergilediler. Brüksel‘den gelen haberlere nazaran alınan kararlar iki defa revize edildi. Ancak yaptırımların genişletilmesinden öbür bir yol olmadığı da tartışma götürmeyecek kadar açıktı:
“Maalesef, Türkiye tek taraflı aksiyonlar ve provokasyonlar gerçekleştirdi. AB’ye, üye ülkelere ve Avrupalı liderlere yönelik telaffuzunu sertleştirdi” denildi.
Bu cümle aslında Erdoğan’ın Fransa’nın eserlerini boykot etme davetlerine ve Fransa önderi Emmanuel Macron’a karşı ferdî hücumlarına bir göndermeydi. Elbette Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki tek taraflı aksiyonları, deniz tabanında sismik araştırmalara devam etmesi, petrol ve gaz için test sondajı yapan araştırma gemilerini bölgeden çekmemesi de bu cümlenin içinde yer alıyor. Bir yıl evvel, AB bu tıp faaliyetler için esasen bir yaptırım uyguladı ve akabinde Türk Petrolleri Anonim İştiraki (TPAO) İdare Konseyi Üyesi ve Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Ferruh Akalın ile TPAO Arama Daire Başkanlığı Müdür Yardımcısı Ali Coşkun Namoğlu’nun AB ülkelerine seyahatleri yasaklandı. Mal varlıkları donduruldu. Bu listeye önümüzdeki birkaç gün içinde yedi ismin ve üç yan kuruluşun daha eklenmesi bekleniyor.
Fakat bu yaptırımlar Türkiye iktisadını zorlayacak nitelikte olsa da tekrar de Ankara’nın tüm siyasetini gözden geçirmesine neden olmayacaklar. Aslında beklendiği üzere AB Türkiye konusunda net bir karar vermeyi ABD’de yeni lider seçilen Joe Biden’ın misyonuna başlamasına kadar erteledi.
Yeniden de AB’nin bilhassa de Doğu Akdeniz giderek daha fazla çatışma alanına dönüştüğü için “Türkiye dış siyasetinde bu biçimde devam ederse ne yapmalıyız?” sorusunu cevaplaması gerekiyor. Türkiye Libya’da AB’nin ‘Irini’ deniz misyonuyla takip ettiği BM silah ambargosuna uymuyor. Bilhassa Fransa, Yunanistan, Kıbrıs Cumhuriyeti ve de Avusturya, Avrupa Kurulu’ndan daha sert bir yol izlenmesini Türkiye’nin güç, bankalar ve turizm üzere tüm ekonomik bölümlere yönelik yaptırımlarla tehdit edilmesini istiyorlar. Lakin Almanya öncülüğünde İtalya ve İspanya frene bastılar. Her ne kadar Almanya Başbakanı Angela Merkel’in tepe öncesi Türkiye hakkında ‘hayal kırıklığı’ yaşadıklarını belirtmesi sert yaptırım beklentisi olanları heyecanlandırsa da Merkel tekrar de tepede Türkiye hakkında müspet kalınması için uğraş sarf etti. Ayrıyeten AB’nin birçok üyesi hala Türkiye’nin göçmenlere kapıları tekrar açacağından ve daha fazla göçmenin Avrupa’ya geçmesine müsaade vereceğinden korkuyorlar.
ALMANYA SİLAH SATIŞINA SON VERMEYECEK
Mart ayına ertelenen yeni görüşme için AB Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Komitesi, Avrupa Konseyi’ne Türkiye hakkında siyasi ve ekonomik münasebetler hakkında rapor verecek ve mevcut olan yaptırımların “kapsamının genişletilmesi de dâhil olmak üzere” daha fazla aksiyon için seçenekler sunacak. Lakin Türkiye inandırıcı bir halde bağlantıları yine düzeltemeye karar verir ve Doğu Akdeniz’deki kışkırtıcı tavrına son verirse gümrük birliğini modernize etmek için bir teklif de alabilir.
Yunanistan’ın talep ettiği Türkiye’ye yönelik AB silah ambargosu talebini Merkel, bu tıp soruların NATO çerçevesinde tartışılması gerektiğini söyleyerek bu kararı almayacağını da açıklamış oldu. Merkel’in Almanya’nın Türkiye’ye sattığı altı adet çağdaş denizaltını teslim edip etmeyeceği sorusunu cevaplamaması da Almanya’nın Türkiye ile silah ticaretine devam edeceğinin de yanıtı olarak kıymetlendirilebilir.
Merkel de biliyor ki her ne kadar bir NATO üyesi olan Türkiye Rusya’dan S400 hava savunma sistemi alarak ortaklarını hayal kırıklığına uğratmış olsa da NATO kendi üyesine silah ambargosu uygulamayacaktır. Ne olursa olsun Türkiye hala bölgede Rusya’ya karşı değerli istikrar sağlayıcı bir öge olarak görülüyor.
Merkel, tepe sonrasındaki açıklamasında ABD ile yakın uyuma da değindi. Bu açıklamalar şimdiden Biden ile görüşmelerin başladığına işaret ediyor. ABD’nin, Biden başkanlığında yine hem NATO’yu hem de AB ile müttefik bağlarını güçlendirmek için çabalayacağı bekleniliyor. Bu durumda Biden, Türkiye ile münasebetleri düzeltmek için de bir fırsat tanıyacak ve tüm tarafları bir ortada tutmayı deneyecek. ABD’nin atacağı adımların AB önderlerinin karar vermesini de kolaylaştıracağı düşünülüyor. ABD’ye endekslenen bir Türkiye siyaseti vakit kazandırır lakin sorunu çözmeye yetmeyecektir. AB’nin Ankara üzerinde tesiri azaldıkça kısıtlayıcı yahut caydırıcı tedbirler kapsamında atılan adımlar Türkiye için yetersiz kalmaya devam edecek. AB, ABD dayanağı olsun olmasın Türkiye’ye karşı kendi stratejisini belirlemek ve Türkiye ile olan alakalarını geniş manada tüm ayrıntılarıyla yine gözden geçirmek zorunda.
AB Türkiye’ye karşı yeni alternatifler oluşturmadığı sürece Erdoğan haklı çıkacak hiçbir tepeden tıkanmış münasebetleri değiştirecek hiçbir manalı sonuç çıkmayacak.
Gazete Duvar
