Uyuşturucu kullanımı her geçen gün artıyor. Daha evvel uyuşturucuya bulaşma yaşının 12’lere kadar indiğine dair pek çok araştırma yapıldı. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu unsur bağımlılığı konusunda asla taviz vermeyeceklerini söylese de istatistikler, uyuşturucuyla gayrette tam bir muvaffakiyet yakalanmadığını gösteriyor. Pak Toplum Derneği Lideri Bilal Ay, uyuşturucu kullanımıyla ilgili son bilgileri paylaşırken belediyelerden de takviye istedi. Ay, tedavi olan husus bağımlılarının istatistiklerini paylaşırken, “Maalesef tedavide başarılı değiliz” dedi.
SAKAT BIRAKIYOR, ÖLDÜRÜYOR, AİLEYE ZİYAN VERİYOR…
Uyuşturucuyla ilgili nasıl bir tablo çıkıyor karşımıza?
Ülkemizde çok çeşitli uyuşturucular kullanılıyor. Bu illete düşen her 10 bireyden 8’i birinci olarak esrarı deniyor. Gerisinden farklı uyuşturuculara çok daha zararlılarına gerçek bir yönelim meydana geliyor. Örneğin son periyotta tesirini bir ölçü da olsa yitiren sentetik kannabionidler yani bonzailer. Bunlar o denli hususlar ki birinci kullanımda öldürebiliyor, ya da sakat bırakabiliyor. 15 günde beynin yüzde 60’ına ziyan veriyor. Bırakılsa ve uzun mühlet kullanılmasa dahi beynin yüzde 15’lik kısmı iyileşmiyor. Bu unsurları kullananların ortalama hayat mühleti 3 sene. Bir de örneğin metamfetamin denen bir unsur var. Nörolojik problemlere yol açabiliyor. Ruhsal sorunlar doğurabiliyor. Özetle, kendisinden ziyan görülmeyecek bir uyuşturucu çeşidi yok. Uyuşturucu da yalnızca uyuşturucu değildir esasen özü itibariyle. Ayrıyeten bir uyuşturucu bağımlısının ziyanı yalnızca kendisine değil. Birinci olarak ailesini olumsuz tarafta etkiliyor bu durum. Görece daha az olsa da tüm yakın etrafını etkiliyor. Yani bir bağımlı, yalnızca ailesini düşünsek, ortalama 4 kişinin hayatında olumsuz tesirlere yol açıyor. Bu işin bir boyutu. İşin bir başka boyutu ise cürüm işleyerek diğerlerine verdikleri ziyanlar. Bugün genel olarak baktığımızda cinayetlerin yüzde 60’ı, atakların yüzde 40’ı, tecavüzlerin yüzde 33’ü alkol ve husus kullanımıyla direkt ilişkili. Bu da işin başka boyutu. Bunlara baktığımızda uyuşturucunun yalnızca uyuşturucu olmadığını, farklı ziyanlar da verdiğini ortaya koyabiliyoruz.
‘BELEDİYELERDEN TAKVİYE BEKLİYORUZ’
Pekala gençler uyuşturucuya nasıl başlıyor, nasıl kandırılıyor?
Hiçbir yaş dilimini korunaklı addedemeyiz, lakin istatistiklere baktığımızda birinci gençlik çağı diyebileceğimiz yaşların daha riskli olduğunu görüyoruz. NARKOLOG anketine nazaran, bu zehire başlayanların yüzde 75’i merak ve arkadaş tesiriyle başlıyor. Kullananların yarısı kendi konutlarında, 4’te 1’i metruk binalarda içiyor. İçişleri Bakanlığı’nın metruk binalarla ilgili çalışma yaptığını biliyoruz. Fakat belediyelerden de bu mevzuda hassasiyet bekliyoruz. Gençlerin sivilceni geçirir diye, zayıflatır diye kandırıldığını biliyoruz. Yeniden, bitki çaylarına sıvı bonzainin katıldığını da…
‘TOPLAM TEDAVİ SAYISI 12 BİN’
Uyuşturucudan dolay tedaviyi kabul edenler de var. Tedaviyi kabul edenlerin yaş ortalamasını biliyor muyuz?
Tedavi gören şahısların yüzde 2,5’i öğrenci. Sıhhat Bakanlığı Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü’nün bu yıla ilişkin sayılarına nazaran, yatarak tedavi görenlerin yüzde 11,5’u 15 yaş altı, yüzde 37,4’ü ise 15-19 yaş ortasında yer alıyor. Ortalama olarak bakıldığında ise, bu yaş 21 oluyor. Yatarak tedavi gören yaklaşık 4’te 1’i İstanbul’da ikamet ediyor. Toplam tedavi sayısı 12 bin ve bir evvelki yıla nazaran yaklaşık yüzde 7’lik bir artış gözleniyor. 2019 yılında 270 bin kişi ayaktan tedavi görmüş. Bu sayı 2017-2019 ortasında 60 bine yakın kişi artmış.
İstatistiklerden devam edecek olursak birçok sefer uyuşturucu kullanma yaşının 12 yaşlara kadar düştüğü argüman edildi. Sizin bu husustaki araştırmalarınız karşımıza nasıl bir tablo çıkartıyor?
Öncelikle şunu da söz etmek istiyorum: Bir bağımlı, şayet hususa ulaşmak için para bulamıyorsa önüne iki seçenek çıkıyor. Ya hırsızlık yapacak ya da bilinen ismiyle torbacılık yapacak. Burada da birinci seçtikleri kurban maalesef en yakın arkadaşları oluyor. Aileler, çocuklarının kimlerle arkadaşlık yaptıklarına bu yüzden dikkat etmeli. Devlet birçok istatistik yayınlıyor lakin tüm ayrıntıların verildiğini söyleyemeyiz. Örneğin resmi kaynaklarda toplam kaç kişinin bağımlı olduğu verisini bulamıyoruz lakin Gençlik ve Spor Bakanlığı Eğitim, Kültür ve Araştırma Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen bir programda konuşan bir uzman 18-55 yaş ortasındaki yaş diliminde 1 milyon 700 bin kişinin uyuşturucu husus kullandığını tabir ediyor. Unsura birinci başlama yaşı 14 ve daha düşük yaşlar olarak, NARKOLOG araştırması bilgilerine nazaran, tüm bağımlıların yaklaşık yüzde 10’u iken, bu oran TÜİK datalarında yüzde 23 olarak gösteriliyor.
CEZAEVLERİNDE UYUŞTURUCU KULLANIMI
Cezaevlerinde uyuşturucu kullanımıyla ilgili bir araştırmanız var mı?
Cezaevleri istatistiklerine de bakabiliriz. 2017’de 170 bin olan uyuşturucu şüphelisi sayısı 2019 yılında 220 bin. Bunların 156 bini kullanma gayeli uyuşturucu satın almak kabahatinden kuşkulu. Cezaevlerindeki hükümlü sayısı 57 binden 81 bine çıkmış. Bu da oransal olarak yüzde 22’lerden yüzde 28’lere yanlışsız bir tırmanışı gösteriyor. Uyuşturucuyla irtibatlı ölümlerde ise bir iyileşme görüyoruz. Unsur sebebiyle 342 canımızı yitirdik. Her gün bir vatandaşımızı yitirdik. Fakat son 3 yılda vefat sayılarında önemli bir düşüş olduğunu, sayının 900 küsurlardan buraya geldiğini de tabir etmek istiyorum. Bu ölümlerin 3’te 1’i ise 15-24 yaş ortasında yaşanmış. Husus ile ilişkili kamu harcamaları giderek artıyor. 2017 ‘de 1 milyara yaklaşan harcama 2019’da 1,5 milyar oldu neredeyse. Tabloya özetle baktığımızda, uyuşturucu konusunda tablonun iyi olmadığını maalesef söyleyebiliriz.
‘BAŞARI KRİTERİ GÖRECELİ’
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu uyuşturucu kullanımının giderek azaldığı ve bu mevzuda asla taviz vermeyeceklerinin altını çizdi. Elimizdeki istatistiklere baktığımızda sizce ülkemiz uyuşturucu ile uğraşta başarısızdır diyebilir miyiz?
Esasen bunu izafî olarak kıymetlendirebiliriz. Tahminen çok daha berbat bir tablo ortaya çıkacakken lakin bu kadara indirilebildi. Bu bir bakış açısı olabilir. Buna karşı çıkacak değilim. Fakat ortada bir evladımız varsa, çocuğu ölmesin diye dua eden bir anne varsa, bir kişi bile bize nazaran çok fazla. Geçtiğimiz günlerde Narkotik Üniteleri bir haftada, 63 vilayette, 4 binden fazla şüpheliye süreç yapmışlar. Bu epeyce başarılı bir sonuç. Lakin öte yandan, sizinle daha evvel konuştuğumuz Şırnak örneği de bir öteki tarafta duruyor. Mesela Yalova’da bir köyde torbacı olduğunu da saha çalışmalarımızda gördük. Bunlarla birlikte, bu çabayı yalnızca devletten beklemek de haksızlık olur. STK’lar da, öğretmenler de, aileler de işin içinde olmalı. Velhasıl bir muvaffakiyetten kelam edeceksek, tüm paydaşlara başarılı diyebiliriz. Bir başarısızlıktan kelam edeceksek de Pak Toplum Derneği’ni de işin içine katarak başarısız olduk diyebiliriz. Lakin bizim durduğumuz yer, uyuşturucuya feda edebileceğimiz tek bir evladımız yok! Bu yolda atılan her adım kıymetli ve desteklenmeli halinde…
Bilal Ay ‘BAŞARI ORANI DÜŞÜK’
Tedavi imkanlarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Gençlerimizi bu bataktan kurtarabiliyor muyuz?
Bizimle irtibata geçen bağımlılar üzerinden bir istatistik ile söyleyebilirim ki Türkiye’de tedavide muvaffakiyet oranı düşük. Biz de bu halde de dünya da farklı mı? Hayır oralarda da benzeri tablolar mevcut. 72 vilayette 124 merkez var. Bunların 53’ünde yatarak tedavi imkanı var. 1100 civarı yatak kapasitesi mevcut. Yatarak tedavi görenlerin 12 bin, ayakta tedavi görenlerin -tekrar müracaatlar dahil olmak üzere-270 bin olduğunu düşündüğümüzde, yatak kapasitelerinin yetersiz olduğunu ve süratle arttırılması gerektiğini söyleyebiliriz. Artmıyor değil bu ortada fakat artış suratı sayılara baktığımızda hiç de kâfi görünmüyor. Mevcut duruma bakıp Türkiye’de tedavide yeni bir paradigmanın kural olduğunu söylemek hatta dünyada bu türlü olduğunu söylemek gerektiğini düşünüyorum. Biz dernek olarak bu bahiste ARGE çalışmaları yürütüyoruz. Tedavide muvaffakiyet oranını yüzde 60’lara çıkartan bir uygulama üzerinde çalışıyoruz. Pandemi bittiğinde de bunu Sıhhat Bakanlığı yetkilileri ile paylaşarak bu alanda önemli bir adımın atılmasına vesile olmayı hedefliyoruz. Şunu da söz etmeden geçmeyeyim. Birtakım artniyetli özel kuruluşlarda bu alanda yok değil. Her şeyini çocuğu için feda etmeye hazır aileleri, tedavide mucizeler vaad ederek dolandırabiliyorlar. İnsanlarımız bunlara karşı da dikkatli olmalı.
EBEVEYNLERE TEKLİFLER
Ailelere neler önerirsiniz, anne babalar ne yapmalılar?
Birinci olarak bağımlı aileleri çocuklarını asla ve asla dışlamasınlar. Onlara unsurun ziyanlı bir şey olduğunu anlatmasınlar. Zira bunu bağımlıdan daha iyi bilecek diğeri yok. Yalnızca onu tedavi ile ilgili yüreklendirsinler. Şunu da hiç unutmasınlar, tedaviden asla vazgeçmesinler… Çocuklarını korumak isteyen anne babaların birinci yapmaları gereken şey de “benim çocuğum yapmaz” fikrinden kendilerini uzak tutmaları. Çocuklarıyla sıkı bir bağ kurmalılar. Onlara sevildiklerini hissettirmeliler. Onları sıkmadan denetim altında tutmalılar. Artık salgın sürecindeyiz. Sokağa çıkma kısıtlamaları var. Meskende daha fazla vakit geçirirken, birlikte vakit geçirmeye de itina göstermeliyiz. Aileler çocuklarını gözlemlemek için bu süreci fırsata çevirebilir. Uyuşturucu kullanımı bireyde kimi değişikliklere yol açıyor. Fizikî olarak gözleri kanlanabiliyor ya da dikkat bozukluğu ortaya çıkabiliyor. Yeniden toplumsal olarak alışkanları, arkadaş etrafı değişebiliyor. Para harcama alışkanlıklarında ve okul muvaffakiyetinde gözle görülür farklılıklar yaşanabiliyor. Aileler bunları bir ipucu olarak kullanıp, mevcut durumu izleyebilirler. Elbette ki bunlar tek başına yüzde 100 sonuç vermez lakin daha dikkatli olunması gerektiğini gösterir. Aksi bir durumda aileler çocuklarının bağımlı olduğunu 1,5-2 sene sonra fark edebiliyor. Bu da işleri daha da zorlaştırıyor.
Pekala siz neler yapıyorsunuz? Bir bağımlı ailesi size ulaştığında nasıl yardımcı oluyorsunuz mesela?
‘ÖNLEYİCİ ÖNLEMLER ÜZERİNE ÇALIŞIYORUZ’
Bu bağımlının ve bağımlı ailesinin özel durumuna nazaran değişiklik gösteriyor elbette. Lakin ben buradan şunu tabir edeyim, hiç çekinmeden bize ulaşabilirler. Elimizden geleni yapacağımıza dair kendilerine adeta bir açık çek verebilirim. Tedavi ile ilgili boyutu az önce tabir ettim. Bunun yanı sıra biz daha çok önleyici önlemler üzerine çalışmalar yürütüyoruz. Konferanslar, seminerler, basın çalışmaları, broşür kitap çalışmalarımız oldu oluyor. Yakın vakitte da Genel Lider Yardımcımız Kemalettin Karslı’nın bir kitabı çıkacak yeniden uyuşturucu ile uğraş ile ilgili. Alışılmış pandemi sürecinin bizi olumsuz etkilememesi için de efor gösteriyoruz. Online konferanslara da başladık. Avrupa’dan da Anadolu’dan da talepler geliyor. Bunları en kısa müddette kıymetlendiriyoruz. Tek bir beşere bile ulaşabilmenin değerli olduğunu düşünüyoruz. Bir de tüm bağımlı ailelerine umut olacak, onlara motivasyon kaynağı olacak bir sinema projemiz var. Senaryomuz hazır. Oyuncularla da görüşmeleri yapıyorduk fakat salgın olumsu etkiledi. Salgın sonrası, en kısa müddette bu sineması de çekmeyi istiyoruz. Zira bir bağımlı ailesinin en fazla gereksinim duyduğu şey motivasyon.
Gazete Duvar
