Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) İdare Heyeti Lideri Simone Kaslowski, korona salgını devrinde global çapta gelir dağılımı uçurumunun derinleştiğini, eşitsizlik ve yoksullukta patlama yaşandığını söyledi. Artık neo-liberal anlayışın bırakılarak, farklı bir globalleşme modelinin gerektiği tartışmalarının öne çıktığını vurgulayan Kaslowski, yerli endüstrinin değerinin daha çok vurgulanır olduğunu anlattı. TÜSİAD Lideri ayrıyeten hukuk ve yargı ıslahatının ehemmiyetine dikkat çekti.
TÜSİAD YİK Lideri Tuncay Özilhan da konuşmasında, medya ve niyet özgürlüğünün değerine vurgu yaptı. Tüm ekonomik ünitelerin sağlıklı tahlil ve uzun vadeli varsayım ve planlama yapabilmesi için gerçek ve dünyayla kıyaslanabilir bilgiye ve bu bilginin şeffaf biçimde paylaşılmasına gereksinim olduğunu anlatan Özilhan’ın konuşmasında “Ekonomiyle ilgili tüm kurumların kanunla tanımlanmış vazifelerini, kanunların çizdiği özerklik çerçevesinde yerine getirmesi en büyük beklentimiz” tabiri dikkat çekti.
YİK TOPLANTISI YAPILDI
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Yüksek İstişare Kurulu (YİK) toplantısı bugün yapıldı. TÜSİAD Lideri Kaslowski, toplantının açılışında yaptığı konuşmada özetle şunları söyledi:
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ DAHA DA DEĞER KAZANDI: Pandemi deneyimi, iklim değişikliği probleminin global ölçekte yaratacağı tesirin boyutunu, kuşkuya yer bırakmayacak formda belirginleştirdi.
EKONOMİLER HAZIRLIKSIZ YAKALANDI: Ekonomiler, bu dramatik değişikliklere ve pandemi krizinin şoklarına hazırlıksız yakalandı. Dünyada olduğu üzere ülkemizde de iktisat biliminin gereklerinden sapma gösteren siyasetler, problemlerin derinleşmesine yol açtı. Büyümeyi gözeten bir yaklaşım benimsenirken, bunun idaresinde meseleler yaşandı.
YANLIŞ ADIMLAR REZERVLERİ ERİTTİ: Büyüme tercihi bir ölçüde gerekli sayılabilir. Lakin bu siyasetin izlenmesinde çıkan sıkıntılara uygun reaksiyon verilmemesi sonucu, tıkanıklıklar yaşandı. Gerçek vakitte araç ve güzergâh düzeltmesine gidilmemesi piyasalarda dengesizliklere, döviz rezervlerimizin erimesine yol açtı.
BORÇLULUK HERKESİ ZORLUYOR: Dünyada artan şirket ve devlet borçluluğu, yeni kaidelere ahenk açısından hepimizi zorluyor. Devletlerin piyasa düzeneklerini tahrip etmeden neler yapması gerektiği hususu ile yeni bir mali genişleme periyodunun arifesinde olup olmadığımız tartışılıyor.
İKTİSATTA ÖNCELİKLİ GEREKSİNİM ŞEFFAFLIK, KURUMSALLIK: Bu basamakta, yeni iktisat idaresiyle yeni bir başlangıç yapma imkanı doğdu. Gerçekten birinci alınan önlemler piyasalarda çabucak bir rahatlamaya yol açtı. Yaşadığımız onca tecrübeden sonra, iktisat idaresinde neye muhtaçlığımız olduğunu şaşmaz bir mutlaka biliyoruz: Yalınlık, şeffaflık, öngörülebilirlik, kurumsallık, hesap verilebilirlik, karar vericilerle iktisadın aktörleri ortasında yapan ve süreklilik arz eden bir bağlantı.
HUKUK VE YARGI ISLAHATI GÜNDEMİ MEMNUNİYET VERİCİ: Yaşadıklarımızdan öğrendiğimiz bir ders daha var: İktisat siyasetleri, piyasaların işleyişi, sermaye akışlarının tarafı elbette rasyonel yaklaşımlara, iyi idareye, konusuna hâkim teknokrat ve bürokratlara ihtiyaç duyuyor. Fakat bunlara ilaveten hukukun üstünlüğü, süratli ve adil biçimde çalışan muteber bir yargı sistemi olmadan, bu özellikler kalıcı ve sürdürülebilir büyümenin önünü açmaya, yatırım sermayesinin ülkeye akmasını tek başlarına sağlamaya yetmiyor. Bu nedenle, ıslahat maksatları ilan edildiğinde, hukuk ve yargı ıslahatının da bu gündemin içinde olduğunu duymak memnuniyet verici oldu. Bu ıslahatlar, toplumu her açıdan etkileyen genel bir hukuk ideolojisi ve yargı anlayışı çerçevesinde ele alınmalı, toplumsal katkı alacak biçimde formüle edilmelidir.
İNSAN HAKLARI VE DEMOKRASİNİN ÜSTÜNLÜĞÜ: ABD’de lider seçilen Biden’in birinci bakan tercihleri, iktisatta istihdam ve eşitsizlik problemlerini ciddiye alan, dış siyasette ise ABD’nin asıl gücünü oluşturan ittifak ilgilerini onarmaya azmetmiş bir takımın misyona başladığını düşündürüyor. Bu takımın ittifak bağlarını onarırken gerek demokratik tavrı önceleyerek evvelki idareden farklılaşmak, gerekse de ABD’nin stratejik rakibi olarak belirlenen Çin ile ortasındaki siyasi ve ideolojik ayrımı vurgulamak hedefiyle insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü mevzularında daha faal bir tavır benimsemesi bekleniyor.
YEŞİL İKTİSAT: Avrupa Birliği ve ABD’nin yeni idaresi, yeşil iktisat programları uygulama iradesine sahiptir. Bu tercihin ticaret ve üretime tesiri derin olacaktır. Devletin de biz şirketler kadar bu gerçek karşısında gerekli adımları atması gerekecektir. unu gerçekleştirebilmek üzere biz özel dal olarak önlemlerimizi alırız, gerekeni de yapmaya çalışırız. Fakat öncelikle safların daha da sertleşeceği bir ortamda Türkiye’nin gerek stratejik gerekse ekonomik aidiyetlerini bir sefer daha çıkarları doğrultusunda gözden geçirmesi de kaçınılmazdır.
AB’YLE ALAKALAR KRİTİK: Avrupa Birliği ile ilgilerimizdeki kriz herkesin malumu. Karşılıklı suçlamalarla bir yere varılmayacağını iki tarafın da anlaması gerektiğini düşünüyoruz. Taraflar ortasındaki itimat eksikliği, hudut uçlarının çok açık olması, çıkarlara odaklanmış bir diyaloğun başlamasını engelliyor. İleriye yönelik olarak alakaların farklı bir raya oturtulması gerekiyor. Her iki tarafın çıkarına hizmet edecek yeni bir devrin başlayabilmesi, her şeyden evvel taraflar ortasındaki inancın tesis edilebilmesine bağlı. Karşılıklı olarak itimat artırıcı jestlere, telaffuzlara ve somut kimi adımlara gereksinim olduğuna inanıyoruz.
DAHA ÖZGÜRLÜKÇÜ BİR TÜRKİYE: Yeni yıla sıkıntı şartlarda gireceğimize kuşku yok. Daha evvel pek çok kriz yaşamış, bunları yönetmiş ve atlatmış bir ülkeyiz. Temel hak ve hürriyetler konusunda daha az güvenlikçi, daha fazla özgürlükçü bir çizgiye geldiğimiz taktirde, ülkemizin gücünü verimli ve yapan bir tarafa sevk edebileceğinden eminim.
TANÖR’ÜN RAPORU DEĞERLİ BİR REHBERDİ: Geçtiğimiz cumartesi günü vefatının 18. Yıldönümünde anılan Prof. Dr. Bülent Tanör, 1997 yılında, biraz önce Yüksek İstişare Kurulu Liderimiz Sayın Tuncay Özilhan’ın bahsettiği üzere, TÜSİAD için “demokratikleşme perspektifleri” raporunu hazırladığında da Türkiye ağır bir krizden geçiyordu. Bu rapor nedeniyle kendisi vazife yaptığı İstanbul Üniversitesinde baskılara maruz kaldı. Ancak o rapor 2000’li yıllarda AB mevzuatına ahenk çalışmalarında ve Türkiye’deki hak ve özgürlüklerin gündeme gelmesi çalışmalarında faydalanılan çok değerli bir rehber oldu.
YENİ BİR TÜRKİYE ÖYKÜSÜNE MUHTAÇLIK ÇOK AÇIK: Pandemi öncesinde iktisadi büyüme yaklaşımlarının radikal olarak değişim gösterdiği bir art plan varken ve yeni, adil ve sürdürülebilir bir global istikrar arayışı süratle sürerken, yeni bir Türkiye Hikayesi’ne muhtaçlık bizce çok açık. Fakat bu formda toplumdaki bölünmeleri, giderek artan karşılıklı itimatsızlığı aşabileceğimizi düşünüyorum. Yurt içinde ve milletlerarası bağlantılarda sürdürülebilir kurallara ve kurumlara dayalı bir inanç ortamı yaratırsak, insanlarımıza yatırım yaparsak, hiç kuşkunuz olmasın ki gerisini siz-biz değil hepimiz olarak gerçekleştiririz.
ÖZİLHAN: BİLGİ ŞEFFAF OLMALI
TÜSİAD YİK Lideri Tuncay Özilhan ise konuşmasında özetle şunları söyledi:
İKTİSATTA SIKINTILARIN YIĞILDIĞI BİR PERİYOTTAN GEÇTİK: Aşı geliştirme uğraşları hakkında gelen olumlu haberler, pandemiyi nihayet yenebileceğimiz umudunu doğuruyor. Bir soluklanma fırsatı yakalıyoruz ve bunu, yüksek enflasyon, yüksek faiz, Türk Lirasının paha kaybı, ithalata bağımlılık, ihracatta rekabet gücünün düşüklüğü, borçlanma sarmalı, istihdam yaratamama üzere kronik sıkıntıların tahlili için iyi kullanmamız gerekiyor. Zira iktisatta bir müddettir sıkıntıların üst üste yığılıp biriktiği bir devirden geçtik. Problemleri ileriye ötelemek yerine kökten çözmek için gereksinim duyduğumuz en öncelikli öge, kurumlara duyulan itimadın pekişmesi. İktisatla ilgili tüm kurumların kanunla tanımlanmış vazifelerini, kanunların çizdiği özerklik çerçevesinde yerine getirmesi en büyük beklentimiz. Bu noktada, tüm denetleyici ve düzenleyici kurumlara büyük sorumluluk düşüyor. İnancın pekişmesini sağlayacak olan ise şeffaflık ve hesap verebilirlik. Tüm ekonomik ünitelerin sağlıklı tahlil ve uzun vadeli iddia ve planlama yapabilmesi için hakikat ve dünyayla kıyaslanabilir bilgiye ve bu bilginin şeffaf biçimde paylaşılmasına muhtaçlık var.
NİYET ÖZGÜRLÜĞÜ: Bahis ıslahatlar olunca, atılacak adımların toplumsal, siyasi ve ekonomik sonuçlarını öngörebilmek, toplum içinde istişare sistemlerinin sağlıklı biçimde çalışmasına bağlıdır. Fikrin ve tenkidin özgürce lisana getirilebildiği bir tartışma ortamı, çoğulcu ve özgür bir medya, birbirini dinleyen bir toplum, topluma kulak veren bir siyaset anlayışı, uzman ve tahlil odaklı bir bürokrasi, ülke idaresinde kusur yapma ihtimalini düşürür.
PANDEMİ SONRASI DA HİÇBİR ŞEY ESKİSİ ÜZERE OLMAYACAK: Pandemi, iktisat ve toplum üzerinde büyük değişiklikler yarattı. Pandemi sonrasında da hiçbir şey eskisi üzere olmayacak. Ülke olarak paha zincirlerinde meydana gelecek değişimlerden olumlu etkilenme olasılığımız yüksek. Zira coğrafya açısından çok şanslıyız. Zira geçmişten gelen gelişkin bir üretim yapımız, yetişmiş, nitelikli işgücümüz ve iyi bir altyapımız var. Şayet teknolojiye ve beşere yatırım yapar, ekonomik istikrarı sağlar, iş ve yatırım ortamında uzun müddettir beklenen hukuksal ıslahatları bir an evvel tamamlarsak önümüze açılan bu fırsattan yararlanabiliriz.
ENFLASYON DÜŞERSE FAİZ DE DÜŞER: Şayet geleceğe ait belirsizlikler azalırsa, enflasyon beklentileri düşerse, siyasi ve ekonomik riskler hafiflerse, faiz oranları da düşme eğilimine girer. Faiz oranlarını kalıcı olarak düşürmek istiyorsak enflasyonu düşürmemiz, ekonomik ıslahatları yapmamız, siyasi ve jeopolitik riskleri hafifletmemiz ve öngörülebilirliği sağlayacak olan hukuk ıslahatlarını tamamlamamız gerekiyor. Aksi takdirde, faizler asansör üzere bir iner bir çıkar.
BATI MİHENK TAŞI: Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyelik perspektifi, geçmişte olduğu üzere bugün de hukuk, iktisat ve demokrasi başlıklarında muhtaçlığımız olan ıslahatlar için kuvvetli bir referans ve bir çıpa fonksiyonu görecektir. Batı bugün hala, demokratik standartların gelişkinliğinde, kurumlar ve kuralların sistematik işleyişinde mihenk taşı.
ÖZGÜRLÜKLER GENİŞLEMELİ: Son günlerin üçüncü değerli başlığı ise hukuk ve demokrasi ıslahatı. Güvenlik kaygılarını geride bırakıp, nihayet özgürlükleri genişletme noktasına gelmiş olduğumuza inanıyoruz. Yargı Islahatı Strateji Dokümanı geçen yıl hazırlanmış ve akabinde 3 yargı paketi kanunlaşmıştı. Fakat hukuk ıslahatı alanında daha almamız gereken çok uzaklık var. Temel hak ve özgürlüklerin, hukuk devletinin, yargı bağımsızlığının üstünde en ufak bir gölge bile kalmamalı. Bugün dünya konjonktüründe beliren yeni ekonomik fırsatlardan yararlanabilmek için demokrasinin güçlendirilmesi gerekir. Bundan 23 sene evvel yayımladığımız Demokratikleşme Perspektifleri raporumuzda söylediğimiz üzere demokrasi konusu, TÜSİAD için de, Türkiye için de, konjonktürel değil ilkesel bir konudİur.
(EKONOMİ SERVİSİ)
Gazete Duvar
