ANKARA – Afgan Fatima Nazeery, kendini barış ve mahsusen bayanların eşit haklara kavuşması uğraşına adamış bir hak savunucusu. Nazeery, Taliban militanlarının “çalışmayı bırakması” cephesindeki tehditlerine aldırış etmedi. 2014 yılında çalıştığı kamu kuruluşunu basan Taliban militanları genç bayanı uzun namlulu silahlarla taradı. Yüzü parçalandı, vücudundan dokuz kurşun çıkarıldı. Tedavisi hala Ankara’da devam eden Nazeery memleketindeki siyasi gelişmeleri yakından izliyor. Fatima Nazeery, “Afganistan’da milyonlarca bayan ve kız evladı yok kararında. Taliban yok edildiğinde yine devletime dönüp, kızlarımla birlikte bayan ve evlatlar için hak savaşını sürdüreceğim” diyor.
Fatima, Afganistan’daki ömrünü, bayan hakları meydanında verdiği mücadeleyi, cihatçıların silahlı saldırısı sonrasında yaşadıklarını ve mülteci olmayı anlattı. Tıpkı devirde umutlarını ve hayallerini de… Sözü Ankara’daki meskeninde konuştuğumuz Fatima Nazeery’ye bırakalım:
‘KİTAPLARLA ADETA AŞK YAŞIYORDUM’
Kabil’de doğdum, büyüdüm. Çocukluğumdan beri mektebe, okumaya âşıktım. Elime ne geçerse okurdum. Hikaye, roman, hikâye. Kitaplarla aşk yaşıyordum. Aydın bir ailem vardı. Ortaokul talebesiyken Taliban iktidar oldu, çatışmalar ağırlaştı. Ortaokul ve lise günlerinde vakit devir mektebe ara vermek zorunda kaldım. Meskenden çıkmak çok tehlikeliydi. Her an Taliban militanlarının saldırısına uğrayabilirdiniz. Zarurî olarak meskende geçirdiğim günlerde kitaplara gömülüyordum. Galiba genç kızlığın da tesiriyle, kitap okumanın yanında dikiş dikmeye merak saldım. Taliban Kabil’den görece çekildiğinde eğitimimi tamamlayıp lise diplomamı aldım.
‘KADINLARA YÖNELİK TAVRI AKLIM ALMIYORDU’
Barış üzerine kitaplar okuyordum. Arkadaşlarımla bir araya geldiğimde siyasal sistemlerde, çatışmaların yaşandığı memleketlerde barışın nasıl sağlanabileceği üzerine konuşmalar yapıyordum. Zira Taliban bayanların meskenden çıkmasına, okumasına ondu. Bunu aklım, zihnim, dimağım almıyordu. Düşünüyordum ve tek çıkış yolu olarak barışı görüyordum. Alışılmış Taliban ve barış sözlerini yan yana getirmek bir mana tabir etmiyor. Ancak yeniden de düşünmek bağımsız. Hayalim barışçıl bir Afganistan’dı.
“Gündüzleri çalışıyor birtakım akşamlar ve hafta sonları da saklı, bodrum katlarında bayanlara “toplumsal cinsiyet” eğitimi veriyordum.”
‘KABİL’DE ÜNİVERSİTEYİ BİTİRDİM’
Üniversite okumak en büyük hayalimdi. Tehlikeliydi lakin göze aldım. Şehit Burhaneddin Rabbani Eğitim Üniversitesi’nde Afgan Lisanı ve Edebiyatı’nda eğitime başladım. Etraftan çok pres vardı. 2. sınıfta evlenmek zorunda kaldım. Aslında bir tercih yaptım. Ya mektebi bırakıp meskene kapanacaktım ya da evlenip okumaya devam edecektim. Evlendiğim kişi ortaokul mezunuydu. Lakin onunla konuştum ve okumama müsaade vereceğini söyledi. Bu garantiyi alınca evlenmeyi kabul ettim. Evlendik ve fakülteye gitmeye devam ettim. Üniversiteyi bitireceğim sene büyük kızım dünyaya geldi.
‘KADINLARA BODRUM KATLARINDA TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ DERSLERİ VERİYORDUM’
Kabil’de istatistik merkezinde çalışmaya başladım. Ben, devletteki bayan ve evlatların sayılarını yer nahiye çıkartıyordum. Devletin ücra bucaklarında kayda girmeyen sayısız evlattan kelam edebiliriz. Kendimi toplumsal cinsiyet, barış, bayan hakları konusunda nitekim eğitmiştim. Gündüzleri çalışıyor birtakım akşamlar ve hafta sonları da saklı, bodrum katlarında bayanlara “toplumsal cinsiyet” eğitimi veriyordum. Bayan ve erkeğin eşit olduğunu anlatıyordum. Cinsellik ve vücut ve ruhlarına yönelik farkındalık yaratacak örnekler anlatıyordum. Bu seminerler çok işe yarıyordu. Bayanlardan olumlu geri dönüşler alıyordum. Olağan, Taliban’ın istihbaratı kuvvetlidir. Bayanlar da bu istihbarat mekanizmasında vazife alırlar. Bu seminerler elbette Taliban tarafından da duyuldu. Tehditler kulağıma geliyordu. Lakin dikkate almıyordum.
.
‘TALİBAN’IN SALDIRDIĞI SABAH’
Çalıştığım kurumda dokuz erkek işçi vardı. Bunlardan dördü, her daim ben yokmuşum üzere davranırdı. Bir masa üzere, bir su bardağı üzereydim onlar için. Taliban’ın adamları sık sık binaya gidip beni yok sayan bu erkek işçi ile oturup sohbet ederlerdi. Onlar geldiğinde yanlarından uzaklaşırdım. Bir sabah işe gittim. Yalnızca üç işçi işe gelmişti. Gelenler, benimle temas kuran üç erkek işçiydi. Beni yok sayan o dört kişi işe gelmemişti. Masama oturdum. Çalışmaya başladım. Başka çalışanların tıpkı anda işe gelmemesinde bir tuhaflık olduğunu hissettim. Saat 10.00 sıralarıydı, çok güçlü bir patlama sesi duyuldu. Camlar kırıldı, her konum toz duman oldu. Odada büyük çelik evrak dolapları vardı. Evrakları alana fırlatıp dolabın içine girdik. Taliban militanlarının ayak seslerini duydum.
‘SAKLANACAĞIMIZ TARAFI BİLİYORLARDI, TÜFEKLE TARADILAR’
Odaya girdiler, dolapların kapıları açıldı, taramaya başladılar. Birinci kurşunlar yüzüme geldi. Yüzümü hissetmiyordum. Adamlardan biri saçlarımdan tutup bölgeye fırlattı, yüz üstü bölgeye düştüm. Ellerime, bacaklarıma kurşun geldi. Kan gölü içinde yatıyordum. Sonrasını hatırlamıyorum. Öteki üç erkek işçi vukuat bölgesinde ölmüş. Polis geldiğinde nabzım atıyormuş. Hastaneye götürmüşler. Tam bir hafta sonra gözlerimi açtım. Vücudumdan dokuz kurşun çıkartmışlar. Kurşun parçaladığı için yüzüm sarılıydı, müdahale edememişler. Yaklaşık üç ay kadar hastanede yattım. Boğazımdan bir delik açılmıştı, likit besin veriyorlardı. Aralıklarla bir yıl hastaneye gidip geldim. Çeşitli operasyonlar geçirdim.
‘AFGAN HÜKÜMETİ DEVREYE GİRDİ ANKARA’YA GELDİM’
Hekimler, parçalanan yüzümü tekrar yapmalarının tıbbı imkânsızlıklar nedeniyle mümkün olmadığını söyledi. 2016 yılında Afganistan Hükümeti, Türkiye’de tedavi olmam için “tedavi vizesi” verilmesi cihetinde teşebbüste bulundu. Dört evladım ben ve eşim vize müracaatında bulunduk. Bana tedavi, eşime ise refakatçi vizesi verildi. Lakin evlatlarımın vizesi çıkmadı. Evlatlarımı Kabil’de anama bıraktım. Tedavimin uzun süreceğini düşünememiştim. Eşimle Türkiye’ye geldik. Dışkapı Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne gittik. Hastane bize çevirmen vermedi. Hekimle tek bir söz anlaşamadan ameliyat oldum. Vücudumdan kemik alarak yüzüme nakil yapmışlar. Tıbbi sürecim boyunca bir sefer bile tercüman gelmedi. Maatteessüf operasyon başarılı olmadı.
‘YÜZ AMELİYATLARIM DEVAM ETTİ’
Yüzüm daha berbat bir hale geldi. 2. defa ameliyata alındım. 2. ameliyattan sonra acılarım iyice arttı. Evlatlarımı çok özlemiştim. Kabil’e döndük. Gelgelelim Kabil’de ağrılarım çok çok arttı. Yüzüm şiş ve iltihaplıydı. Hastaneye gittim. Hekimler sırtımdan alınıp yüz ve çeneme konulan kemiklerin tutmadığını ve yine ameliyat olmam gerektiğini söylediler. Bu arada hala boğazdan likit ile beslenmeye devam ediyordum. Tekrar Türkiye’ye gitmek için harekete geçtik. Bu sırada Afganistan’daki konutumuzu sattık. Türkiye’de uzun vade kalmamız gerekiyordu. Ben, eşim ve dört evladım için vizeye başvurduk. Bu defa evlatlarımla Türkiye’ye geldik. 2016 yılının son aylarıydı. Yeniden tıpkı hastanede ameliyatlarım yapıldı. “Tedavi vizesi” ile geldiğim halde tüm masrafları biz ödedik.
Fatima kocası ile hastanede…
‘ÇENE VE DİŞ YAPILMASI GEREKİYOR, İMKÂNLARIM EL VERMİYOR’
Hala tedavim bitmedi. Örneğin şu anda çenemin tam olarak tarafına oturması, bölgelerine diş takılması için ameliyat olmam gerekiyor. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’ne gittim, ameliyat ve dişler için 45 bin lira üzere bir maliyet çıkarttı. Ancak bu türlü bir parayı bulabilmemin imkânı yok.
‘MÜLTECİLİK ÇOK GÜÇLÜKLE VE MEMLEKETIMI ÖZLÜYORUM’
Memleketimi çok özlüyorum. Ben umut ettikçe güç bulan bir bayanım. Evlatlarımı da bu türlü eğitiyorum. Artık mülteciyiz. Şayet şu anda imkânlarımız buysa bununla bahtiyar olmak ve ayakta durmak zorundayız. Türkçe’yi kendi kendime sözlükle kitaplar okuyarak öğrendim. Türkçe öğrendiğim için ayrıyeten çok memnunum. Sizler üzere bayanlarla tanıştım. Tedavim devam ediyor lakin evlatlarımın hepsi mektebe gidiyor ve çalışmak zorundayım. Lakin bir mültecinin sistemli iş bulması mümkün değil. Yün işleri yapıp satıyordum geçen seneye kadar. Pazarlara gidiyordum. Bu yıl keçeden şapka yapmasını öğrendim. Kışın tekrar imkân yaratıp pazarlarda yaptığım el işlerini satacağım. Eşim komi olarak çalışıyor lokantalarda fakat salgın periyodunda işten çıkarıldı. Bir daha da iş bulamadı. Aslında kendisinin çalışma müsaadesi yok. Münasebetiyle kaçak işlerde çalışıyor. Her mülteci üzere biz de zorluk içindeyiz.
‘KENDİMİ ROBOT ÜZERE HİSSEDİYORUM’
Dürüst olmak istiyorum. Burada kendimi robot üzere hissediyorum. Daima güçlü olma mecburiliği sanıyorum bu türlü hissettiriyor. Şayet Taliban’ın saldırısına uğramasam, yani böylesi büyük ve Afganistan’da tıbbi tahlili olmayan bir sıhhat sorunu yaşamasaydım asla devletimi terk etmezdim. Devletten kaçıp gitmenin de yanlışsız olmadığını düşünüyorum. Münhasıran okumuş kişilerin bir mekana gitmeyip, Afganistan’ın geleceğine sahip çıkmaları gerekiyor.
‘ÜLKEME DÖNÜP KIZLARIMLA BİRLİKTE HAK UĞRAŞI VERECEĞİM’
Afganistan’da milyonlarca bayan ve kız evladı yok kararında. Tedavim bittikten sonra, Afganistan’daki durum da düzelince yine memleketime döneceğim. Evlatlarımın eğitimine çok ehemmiyet veriyorum. Şayet imkânım olursa hem ben hem de kızlarımın Afgan bayanlarının hakları için savaş edeceği günleri hayal ediyorum. Ben hayallere ve hayallerin bir gün gerçek olacağına inanıyorum.
Gazete Duvar
