MARMARİS- Kanada’daki Brock Üniversitesi her yıl Memleketler arası Caribou Matematik Müsabakası isimli bir yarış düzenliyor. Bu yarışın özelliği, dünyanın en büyük online matematik müsabakası olması. 35 farklı ülkeden çocukların katıldığı müsabaka yılda altı kere yapılıyor. 2, 3-4, 5-6, 7-8, 9-10, 11-12. sınıf kategorilerinde, İngilizce, Fransızca, Çince ve Farsça üzere lisanlarda yürütülüyor. Bu müsabakanın en değerli farkı, öğrencilerin severek matematik yapmalarını, sorun çözmeye yönelik keyifli vakit geçirmelerini ve analitik düşünme marifetlerini kullanabilmelerini amaçlaması.
Öğrencilerin, üst seviye düşünme ve sorun tahlil maharetlerini kullanmalarını gerektiren bu tertibin ekim ayı müsabakasında şampiyon Türkiye’den çıktı. Akyaka’da oturup, Marmaris’te okuyan Poyraz Aksakal, dünya genelinde 7-8. sınıf kategorisinde yarışa katılan 10 bin 565 öğrenci ortasından dünya birincisi oldu. Poyraz’ın bu kategoride şampiyon olmasına karşın sekizinci sınıf öğrencilerinden iki yaş daha küçük olması, muvaffakiyetini daha da manalı kılıyor. Sessiz sedasız yaşanan bu şampiyonluğu merak ettik ve hem Poyraz’la hem de ailesiyle konuşmak istedik. Ortaya muvaffakiyetin büyük kentlerde yakalanabileceğine dair kalıplaşmış fikrin bilakis bir aile portresi çıktı.
İSTANBUL’DAN AKYAKA’YA
Poyraz, annesi ile birlikte Boğaziçi Üniversitesi Turizm İşletmeciliği kısmından mezun olan Ayşe ve ODTÜ Sanayi Eserleri Tasarımcılığı mezunu olan Yavuz, evlenirler. İstanbul’da standart hatta “zar zor” bir hayatları vardır. Fakat tabiat ve kiteboard aşığıdırlar. Artık İstanbul’da yaşamak istemezler ve 16 yıl evvel tası tarağı toplayıp bir Ege kasabasına, Akyaka’ya göçerler. Burada kiteboard okulu kuran Ayşe ve Yavuz, hobilerini işe dönüştürmüşlerdir ve iki kişilik hayatlarında epey memnundurlar. Beş yıl hayat bu türlü gittikten sonra Yavuz’un tabiriyle Poyraz gelip kapıyı çalar; “Hu hu ben de ortanıza katılabilir miyim?”
İstanbul’da bir çocuk sahibi olmayı akıllarının ucundan bile geçirmeyen Aksakal çifti, “Bu çocuğu burada yapmayacağız da nerede yapacağız?” der ve Poyraz’ı, kendi seslendikleri biçimiyle Poi’yi dünyaya getirmeye karar verirler.
‘ÜÇ YAŞINDA 72 SAYFAYI EZBERLEDİ’
2009 doğumlu olan Poyraz, standart aile nizamından çok farklı bir ortamda 7/24 ailesiyle birlikte, epey toplumsal bir ortamda büyür. Biraz zekâsının biraz da ilkokul öğretmeni babaannesinin ve ailesinin yardımıyla çok küçük yaşta okuma, yazma, toplama, çıkarma, çarpma, bölme öğrenir. Hatta daha üç yaşındayken ailesinin kendisine okuduğu 24 sayfadan üç cilt kitabı, yani 72 sayfayı ezberler. O denli ki kitabın sayfalarının nerede çevrileceğini bile bilmektedir. Tekrar üç yaşında birinci kiteboard’unu eline alır, dört yaşında kullanmayı öğrenir, atı yaşında artık bir kite’çı olur çıkar. Dünyanın en erken yaşta kitesurf öğrenen insanlarından biridir. Ailesi fizikî olarak da oğullarının erken geliştiğini görür ve onu bir sene erken okula gönderir. Lakin Poyraz, sınıftaki arkadaşlarının hayli ilerisindedir. Öğretmenlerinin teklifiyle imtihana girer ve bir sınıf atlayarak ikinci sınıftan itibaren okula başlar. Böylelikle, akranlarından iki sınıf önde olmanın avantajı, sınıf arkadaşlarının da iki yaş gerisinde olmanın dezavantajıyla hayata başlar.
MATEMATİK ZEKÂSININ KEŞFİ
Poyraz’ın dört yıllık ilkokul eğitimi “normal” geçer. Ta ki Özel Marmaris Çağdaş Bilim Ortaokulu’nda matematik öğretmeni Dr. His Özdemir ile tanışıncaya kadar. Birebir vakitte Caribou (cariboutests.com) Türkiye Koordinatörü olan His, Poyraz’ın matematik zekâsının farkına varır ve kendisiyle özel olarak ilgilenir. Daha evvel matematiğe zorla çalışan Poyraz, ailesinin de çok sevdiği His öğretmeni sayesinde daha çok eforlar. Üç yıl Memleketler arası Caribou Matematik Yarışması’na girer, çeşitli dereceler elde eder ve dördüncü yılında da Dünya Şampiyonu olmayı başarır.
HEM TOPLUMSAL HEM BAŞARILI
Poyraz, annesi Ayşe ve babası Yavuz ile birlikte Annesinin “komik, eğlenceli, ağır, başı çok değişik çalışan, çok sevecen, duygusal, hayli tembel ancak benim bir tanem” olarak tanımladığı Poyraz’ı babası da şöyle anlatıyor: “Çok hoş, çok iyi bir çocuk. Gücü yüksek, akıllı, zeki, pratik zekaya sahip ancak bunların karşısında da hareket etmeyi çok sevmeyen, tembellik yapan, yalnızca sevdiği şeyler için yerinden kalkan bir çocuk. Güzel yapabildiği şeyleri çok seviyor, yapamadığı şeyleri sevmiyor, onları yapmak için de uğraşmıyor. Mesela çok iyi kite yapıyor. Dünyanın en genç foil board’çularından biri. Düzeyi çok iyi, dünya standartlarında… Televizyon seyretmeyi çok seviyor lakin televizyonda çizgi sinema üzere şeyler seyretmiyor, yalnızca belgesel izliyor. Okulda matematik ve fende çok iyi olmasına karşın onlara çok ilgi göstermiyor. Akranlarından çok çok ötede. Algı, uygulama mahareti, zekâ yüksek… Çok faal, çok toplumsal bir çocuk. Konuşmayı, irtibatı çok seviyor.”
Buraya kadar Poyraz’ı biz anlattık, ailesi anlattı. Artık kelamı Şampiyon’a bırakıyoruz:
Matematik senin için ne söz ediyor?
Hayatı söz ediyor. Her şey sayılardan oluşuyor bence.
Nasıl yani?
Mesela önümde bir kalem var. Bu kalem, size olağan bir kalem üzere gözüküyor olabilir. Ancak bunun uzunluğu var, hesaplamaları var, yazılabilecek şeyler var, onların hepsinin denklemleri var.
Matematikle vakit geçirmeyi seviyor musun?
Doğal ki de evet.
Pekala, en çok matematiğin neyinden hoşlanıyorsun?
Aslında bu sorunun karşılığını tam olarak bilmiyorum. Kendimi zorlamayı seviyorum. Herkesin düşündüğü şeylerin dışında şeyler düşünmeyi seviyorum.
Sence matematikte nasıl bu kadar iyi oluyorsun?
Bahisleri rahatça anlayabiliyorum. Üstüne onları kullanarak yeni yeni şeyler bulabiliyorum. Bunu kullanabilmem iyi olduğu gösteriyor.
Matematikte iyi olduğunu nasıl fark ettin?
Beşinci sınıftan sonra öğretmenim His Özdemir ile tanışınca… Ondan evvel de fark etmiştim fakat emin değildim. Öğretmenim yeteneğimi açığa çıkardı. Matematiğin nasıl bir dünya olduğunu bana gösterdi. Aslında ilkokulda çok sıradan bir öğrenciydim.
Poyraz matematikte olduğu kadar kitesurf’te de savlı. Okul senin için ne tabir ediyor?
Arkadaş, toplumsal ortam, bir şeyler öğrenmek, bir şeyler kazanmak…
Matematik müsabakalarına neden katılıyorsun?
Aklımı dinç tutmak ve eğlenmek için… Bir ödül kazanınca ya da dünya birincisi olunca daha da hoş oluyor.
Kaybedince…
Bir şey olmuyor, eğlenmiş oluyorum.
Boş vakitlerinde ne yapıyorsun?
Fantastik kitaplar okuyorum, İngilizce ya da Türkçe fark etmez. Bazen test çözüyorum. Rubik küp çözüyorum, büyük hayranıyımdır. Televizyon izliyorum lakin yalnızca akşamları. Sinema izlemeyi sevmem, belgesel izliyorum. Basketbol oynuyorum, bisiklete biniyorum. Arkadaşlarımla oturuyor, konuşuyorum. Kite yapıyorum. Bu sporla zihnimi ve vücudumu ferahlatıyorum. Antrenman iyi geliyor.
Gördüğümüz kadarıyla akıllı telefonun yok.
Evet, yok. Eksikliğini hissetmiyorum.
Akyaka’da yaşayıp, Marmaris’te okuyorsun. Akyaka nasıl bir yer?
Marmaris’i de Akyaka’yı da seviyorum. Meskenim, spor yaptığım yer, arkadaşlarım Akyaka’da… Emniyetli bir yer, çok kalabalık bir yer değil. O yüzden o denli berbat beşerler çok yok. Ekseriyetle herkes iyi kalpli. Sokak hayvanları da var, hayvanları çok seviyorum. Meskende üç kedim var.
İstanbul’da hiç yaşamadın değil mi?
Her yıl İstanbul’a gidiyoruz ancak ben hiç İstanbul’da yaşamadım ve yaşamak isteyeceğimi de sanmıyorum. Bir sefer çok kalabalık ve çok kirli bir havası var. Genel bir özgürlük yok. Orada seni bir kalıba sokmaya çalışıyorlar. Nasıl anlatsam… Benim oturduğum yere nazaran değişik bir yer… Çok tıklım tıklım mı desem… Değişik. Orada oturmayı istemem.
Nasıl bir kalıptan bahsediyorsun?
Bir şeyde iyisindir, bir şeyde kötüsündür, bir yeteneğin vardır, onun üstüne gidersin. Lakin Akyaka’da o denli bir şey yok. Akyaka’da ne istersen onu yapabilirsin. Her şey elinin altında zati. Pek çok yerinde otomobil kullanmanıza gerek yok. O yüzden o kadar kirli bir yer de değil. Akyaka’da bisikletle yaşayabilirsiniz.
Poyraz, kedileri çok seviyor. Konutta üç kedisi var. Yapmaktan en çok keyif aldığın şey ne?
Büyük ihtimalle kitap okumak. Birçok anne ve baba çocuğunu kitap okumak için teşvik eder lakin benim anne ve babam kitap okumamamı istiyor. Zira kitap okumaktan ödevlerimi falan yapmıyorum.
Öğretmenlerin bu duruma ne diyor?
Onlar da okumamamı söylüyorlar. Ben de okumuyorum.
Derste kitap okurken bir yandan öteki şeyleri takip edebiliyor musun?
Evet edebiliyorum. O denli bir yeteneğim var.
Kitap okurken öğretmenlerinin sorularına karşılık verebildiğini, hatta onların yanılgıları bile bulabildiğini duyduk.
Lakin bazen çok saran ve hoş bir kitapsa ve 10-15 dakikalık bir vakitte rahatsız edilmediysem transa girebiliyorum. O vakit annem bana seslense bile duymayabiliyorum. Şükür ki derste o denli bir ortam yok. Her vakit sorular soruluyor, yanıtlar veriliyor. O yüzden o denli bir transa girme olasılığım kalmıyor.
Bir de kitabı herkesten farklı okuyormuşsun.
Benim kendime mahsus bir okuma tekniğim var. Bir sayfaya baktığımda yalnızca sözlere göz atarak bütün sayfayı okuyabiliyorum. Mesela üç satır var, ortadaki satırın ortadaki sözlerine bakarak üç satırı da okuyabiliyorum. Fakat bu bazen testlerde berbat olabiliyor. Mesela “yapılmıştır”ı “yapılmamıştır” diye okuyabiliyorum. Tıpkı tekniği İngilizceye de uyarlayabiliyorum.
İngilizce’de nasıl bu kadar iyi olabiliyorsun?
Anaokulumu ben İngilizce okudum. Yaptığım kite sporunda da bir sürü yabancı var etrafta. Onlarla konuşarak İngilizcemi geliştirebiliyorum. Annem de tercüman, yeni sözler öğretiyor. Bazen onunla İngilizce konuşuyoruz.
Amacın ne, ne istiyorsun?
Güzel bir meslek kazanmak. Bu endüstriyel tasarımcılık olabilir yahut robotik ve kodlama mühendisliği olabilir. Daha çok matematik ve tasarım üzere bir iş istiyorum. Zira onlar benim iyi noktalarım. Şu anki gayem lise.
Eğitim sence nasıl olmalı?
Eğitimin yazmalı ve soru çözmeli değil, uygulamalı olmasını tercih ederim. Mesela fende bizim mevzumuz, atıyorum DNA olsun. DNA’yı işleyerek değil, fen laboratuvarda deneyerek yapmayı tercih ederim. Zira bir şeyi görürseniz ve yaşarsanız daha akılda kalıcı olduğuna inanıyorum.
Caribou’daki derecen hakkında neler söylemek istersin?
Öbür çocukları da Caribou’ya girmeye teşvik ediyorum. “Ben yapamam” demeyin. O denli derseniz yapamazsınız fakat “Yapabilirim” diye imtihana girerseniz daha büyük bahtınız var. Üstün zekâlı olmasanız bile başarabilirsiniz. Kendinize inanın. Deneyim kazanmış olursunuz. Benim yarışlarda da bu türlü. Bir yarışa katılırım, derece alamam ancak deneyim kazanırım. Bir dahaki yarış o tecrübeyi uygulayarak derece kazanırım.
Sen o denli misin?
Açıkçası bilmiyorum.
Annen ve baban nasıl bir aile?
Açıkçası çok sıkı bir anne baba değiller. Tamam, kurallarımız var, mesela televizyon şu saatten evvel açılamaz üzere. Lakin bunun benim iyiliğim için olduğunu biliyorum. Zira o saatten evvel ödevlerimi bitirmeli ve testimi çözmeliyim. Onlar da biliyorlar ki, televizyonu erken açarsak ben test ve ödev yapmam, televizyon karşısında otururum. LGS’den evvel bu kurallar yoktu, daha çok dışarıdaydım fakat inanın bana bu kurallar işe yarıyor. Bir gerilim var lakin bir sene sonra o gerilimin geçeceğini biliyorum. O yüzden yapabileceğinizin en iyisini yapın, çalışın, imtihana girin ve rahatlayın.
Sence kite’ın matematikle bir alakası var mı?
Bence var. Hareket yaparken, zıplayıp inerken, nereye ineceğinizi ve oranın inançlı olup olmadığını hesaplamanız lazım. Kite’ın gücünü, havada kalma sürenizi, zıplamanızın gücünü hesaplamalısınız. Kite yaparken kendimi kesintisiz bir sorun çözüyor üzere hissediyorum. Hiçbir vakit sonu yok.
Kite maksatlarında nerede?
Şayet dünya derecesi alabilirsem, Olimpiyatlar’da falan bir sürü üniversitenin beni alacağını umuyorum.
Gazete Duvar
