Cihan Başakçıoğlu
İZMİR – İzmir’in Seferihisar ilçesi açıklarında meydana gelen 6.9 büyüklüğündeki sarsıntı sonrası bir çok yurttaş Bornova ve Bayraklı ilçelerinde çeşitli noktalarda
kurulan çadır kentlerde ömrünü sürdürüyor. Meskenleri hasarlı yahut hasarsız olsa da zelzele korkusu nedeniyle meskenlerine giremeyen birçok yurttaş alandaki dayanışma ağıyla
hayatta kalıyor. Yeniden yıkılan binaların enkazından sağ olarak çıkan yurttaşların ise çeşitli hastanelerde tedavileri devam ediyor.
TPD’DEN DEPREMZEDELER İÇİN BROŞÜR
Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) de İzmir’de yaşanan sarsıntının akabinde vatandaşların yaşadığı ruhsal zorluklara karşı ileti yayımladı. Ruhsal Travma ve Afet
Çalışma Ünitesi tarafından hazırlanan broşürlerde ailelere çocuklara yönelik ikazlarda bulunularak, “Ege bölgesinde yaşanan sarsıntıda hayatını kaybedenlerin yakınlarına
başsağlığı diliyor, yaralananların da bir an evvel sıhhatine kavuşmasını temenni ediyoruz. TPD Ruhsal Travma ve Afet Ünitesi tarafından hazırlanan broşürlere sitemizden
erişebilirsiniz” tabirlerine yer verildi.
PSİKİYATRİ UZMANI DURAN: ŞİDDETLİ SARSINTILAR AĞIR KAYGI VE KAYGI HİSLERİ YAŞATMAKTA
Pekala yaşanan süreç sonrası yurttaşların yaşadıkları travmayı atlatmaları için neler yapılmalı? Enkazdan sağ kurtulan yahut meskenlerine giremeyen yurttaşların yeniden yaşama adapte olabilmeleri için nasıl bir yol izlenmeli? Manisa Tabip Odası Lideri ve Psikiyatri Uzmanı Şahut Duran Gazete Duvar’ın sorularını yanıtladı.
Zelzelenin akabinde birçok bina hasar gördü ve yıkıldı. Bu binalarda yaşayanların ruhsal durumu ile ilgili ne söylemek istersiniz?
Manisa Tabip Odası Liderive Psikiyatri Uzmanı Dr. Şahut Duran
Zelzele üzere beklenmedik ani travmatik durumlar insanlarda fizikî dertlere yol açtığı kadar ruhsal etkilenmelere de yol açmaktadır. Can kayıplarının olduğu şiddetli yüksek sarsıntılar insanlarda ağır endişe ve tasa hisleri yaşatmaktadır. Olayın birden gelişmesi kişinin anlamlandırma seviyesini etkilediği için bariz beden belirtileri (kalp çarpıntısı, boğulma hissi, titreme, baş dönmesi, kendine ve etrafa yabancılaşma) de yaşatmaktadır. Birebir vakitte öncesinde altta yatan bipolar bozukluk, şizofreni üzere kronik hastalığı olan bireylerde mevcut hastalığın şiddetlenmesini sağlamaktadır. Yapılan çalışmalarda bu stil doğal afet yaşayan şahıslarda sonraki devirlerde Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu, Major Depresyon formunda psikiyatrik hastalıklar geliştiği saptanmaktadır. Bu manada alanda şahısların, ruh sıhhati uzmanlarına ulaşımı kolaylaştırılmalıdır.
Sizler de medyadan takip ediyorsunuz. Yıkılan binalardan sağ çıkan vatandaşlar var. Bu beşerler için nasıl bir ruhsal takviye sağlanmalı yahut ne yapılmalı?
Öncelikle bu bireylerin hayati tehlike yaratabilecek tıbbi durumları değerlendirilmelidir. İnançlı bir ortam (beslenme, barınma vb) sağlandıktan sonra psikiyatrik dayanak sağlanmalıdır. Erken periyot bireylerin yanlarında dayanak olacak birilerini hissetmesi değerlidir. Mağdurlara soru sormaktan çok anlatmak istedikleri vakit onları dinlemek gereklidir. Kendileri iyi hissedecek bireylerle irtibatları sağlanmalıdır. Erken devir travma ile alakalı durumlardan uzak durmaları sağlanmalıdır.
Travma sonrası muhtemel gelişebilecek psikiyatrik belirtilerin neler olabileceği hakkında kısaca bilgi verilmelidir. Gereksiz umut verici cümlelerden uzak durulmalıdır. Yoğun gerilim durumları yaşadıklarında neler yapabilecekleri (nefes idmanları, gevşeme egzersizleri) biçiminde bilgilendirme yapılmalı.
Enkazlardan sağ çıkan çocukların sonraki ömürlerine sağlıklı bir biçimde devam edebilmeleri için ne önerirsiniz?
Yaşça küçük olan çocuklarının soyutlama marifetleri tam gelişmediği için olayı anlamada ve isimlendirmede besbelli zahmetleri olacaktır. Bilhassa aile bireylerinde kayıpları olan çocuklarda kesinlikle bir ruh sıhhati profesyoneli tarafından değerlendirilip dayanak sağlanmalıdır.
Birçok insan hasarlı olmasa bile meskenlerine giremiyor. Bu kaygı durumu sizce nasıl aşılmalı?
Sarsıntı üzere ani travmatik beklenmedik durumlar bireylerin dünyanın inançlı bir yer olmadığına dair fikirlere yol açmaktadır. Erken şahısların konutlarına girmeleri konusunda ısrarcı davranmak mümkün gelişebilecek psikopatolojileri arttırmaktadır. Bireylerin genel bir ruhsal kıymetlendirilmesi yapıldıktan sonra his ve niyetleri anlaşılmaya çalışılmalıdır. Hangi alanlarda zahmet yaşadıkları belirlenmelidir. Meskenlerinin güvenliği manasında resmi kuruluşlar tarafından bilimsel ve inanç verici söylemler geliştirilmelidir. Sarsıntı sonrası gelişebilecek psikiyatrik belirtiler açısından bilgilendirme yapılmalıdır. Konutlarına girmemeleri muhtemel bir psikopatolojiye bağlıysa gerekli psikoterapiler ve medikal tedavi sağlanmalıdır.
Ayrıyeten birçok insan yaşananları izliyor, basın mensupları, emniyet güçleri ve kurtarma takımları… Toplumsal manada bir tahlil teklifiniz var mı? Ne yapılmalı, nasıl yaşama adapte olunmalı? Hangi kurumlar faal olarak çalışma yürütmeli?
Zelzele üzere doğal afetler toplumsal yapıyı besbelli biçimde etkilemektedir. Devlet kuruluşları ve STK’ler bu manada bilimsel bilgiler eşliğinde işbirliği yapmalıdırlar. Mağdur olan şahısların gerekli gereksinimler acil bir formda belirlenmeli. Meskenleri yıkılmış, hasar görmüş girilemeyecek halde olan mağdurların mevcut ve sonraki barınma ve beslenme durumları planlanmalıdır. Toplumsal medya üzerinden bireyleri travmatize edebilecek imgelerin yazıların paylaşılmasının önüne geçilmelidir.
Zelzele mağdurlarının travmatik imajlarının toplumsal medyada paylaşılmasının önüne geçilmelidir. Ayrıştırıcı ve travmayı arttırıcı tesiri olan bireyler hakkında hukuksal süreçler başlatılmalıdır. Mevcut mahallî idareler siyasi korkulardan uzak kalarak depremzedeleri belirlemelidir. Gelişebilecek muhtemel Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu, Major Depresyon üzere psikiyatrik hastalıklar açısından ruh sıhhati alanında uzman şahıslarla birlikte alanda çalışılmalıdır.
Gazete Duvar
