Afet uzmanı Dr. Kubilay Kaptan, Türkiye’nin sarsıntı öncesinde ve sarsıntı sırasındaki eksiklikleri sebebiyle tüm yükün sarsıntı sonrasına kaldığını belirtiyor. Küçük yaşlardan itibaren sarsıntı eğitimi verilmesinin koşul olduğunu söyleyen Kaptan, bu eğitimlerin tekrarlanarak tatbikatlarla pekiştirilmesi gerektiğini aksi halde fonksiyonsuz kalacağını söz ediyor.
Her fırsatta Türkiye’nin bir sarsıntı ülkesi olduğu vurgulansa da pratik de bu bilgiye nazaran hareket edilmiyor. Bugün çok azımız zelzele anında ne yapması gerektiğini biliyor. Okullarda, işyerlerinde zelzeleye dair eğitim verilmiyor. Verilse de kâfi olmuyor. Bu durumun bir sistem sorunu olduğunu belirten Dr. Kubilay Kaptan, Türkiye’nin 1999 zelzelesinden bu yana bir zelzele çantası geleneği bile oluşturamadığını söylüyor. “Eğitim sıfır, zelzele çantası sıfır, insanlara zelzele sırasında ne yapacağını öğretmedik, sıfır.”
‘TEKRARLANAN EĞİTİM YOKSA DONUP KALIRSINIZ’
Sarsıntı anında ne yapacağını bilmeyen birçok kişinin şoka girdiğini ve bu yüzden kendini koruyamadığını belirten Kubilay Kaptan şöyle devam ediyor: “Deprem sırasında bir yere kaçmak ve saklanmak için 15 saniyeniz var. Güvendiğiniz sağlam bir koltuğun gerisine ya da çok sağlam bir masanın altına geçip çabucak hayat üçgeni oluşturup, başınızı müdafaanız gerekiyor. Bunu nasıl yapabilirsiniz, lakin tekrarlanan eğitimlerle yaparsınız. Tekrarlanan eğitimle hiç yapmadıysanız otomobil kazasına ne yaşıyorsanız onu yaşarsınız, donup kalırsınız. Zira insanımız o sırada ne yapacağını bilmiyor. Şok geçiriyor ve kendi akışına bırakıyor hadiseleri, bu da çok doğal. Burada insanımızı suçlayamazsınız, zira onlara bunu içselleştirebileceği kadar eğitim vermemişsiniz.”
Dr. Kubilay Kaptan, ilgisi ve uzmanlığı olmayan bireylerin sarsıntı bölgesine giderek kurtarma alanına girmesini, işi olmayan bir insanın ameliyathaneye dalıp ameliyata müdahale etmesine benzetiyor. Zelzele sonrasında panik ve tertip bozukluğu yaşandığını kaydeden Kaptan, şöyle konuşuyor:
“Oraya çok fazla insan yığıldı. Devletin gücünü göstermek için olağandışı derecede insan yığması gereksizdi. Çok fazla insanın orada olması yeniden büsbütün ve büsbütün acizliğimizin göstergesidir. Altyapının yetersizliği, elektriklerin kesilmesi, telefonların iptal olması, bağlantının bozulması bunlar nerde oluyor dikkat edin. Bunlar bu büyüklükteki bir zelzelede oluyor, yani 6.9’da. Bu 6.9 İzmir merkezde olsaydı ne yapacaktık? 7.2 zelzelesi olsaydı ne olacaktı? Doğal olarak sarsıntı sonrasına da iyi not vermek mümkün değil. Bütün bunların ışığında öncesine bakın, sırasındaki davranışa bakın, sonrasındaki reaksiyonlara bakın hepsi zelzeleye hazır olmadığımızı gösteriyor.”
‘DEPREM DE SALGIN DA ŞAHISLARA BIRAKILIYOR’
Dr. Kubilay Kaptan, zelzele siyasetinin salgın siyasetine benzediğini ve her ikisinde de tedbir alma sorumluluğunun bireylere bırakıldığını vurguluyor. “Vatandaşımız tedbir alsın” ya da “Bizim insanımız böyle” üzere yaklaşımların kabul edilemez olduğunu savunan Kaptan, “İnsanları eğitmezseniz, onlardan bir şey bekleyemezsiniz” diyor.
“Kalkıp da dar gelirliye, aylık 2 bin lira alana, çalışana, çalışamayana, ‘E siz de inançlı konutları seçin, o kadar kitapçık yayınladık açın okuyun’ derseniz, bu Müslüman mahallesinde salyangoz satmak olur. Bence son derece ayıp.”
“Hepimiz, bir sistem ahlaksızlığının, bozukluğunun verdiği toplum düzensizliğini yaşıyoruz. Bazen derler işte bizim insanımız bu mevzularda ahlaksız. Ben bu türlü düşünmüyorum. Ben sistemin ahlaksız olduğunu düşünüyorum. Bir yerde sistem işliyor, gerekli cezaları veriyor, halkını eğitiyor, toplumsal devlet anlayışını eşitlik ölçüsünde yerine getiriyorsa beşerler da buna ahenk sağlar. Bu yok, tam zıddı varsa herkes bir halde çıkar sağlamaya çalışıyorsa o vakit insan şöyle düşünmeye başlar; ‘Benim bundan çıkarım nedir?’ Bunu da önleyemezsiniz.”
Gazete Duvar
