“Sayın Çavuşoğlu, kapalı Maraş’ta diyorum ki bir piknik yapabiliriz, mani bir şey var mı? … O gün orada herhalde şöyle birlikte bir piknik yapmakta yarar var, biz buradan zira ekranlardan izliyoruz, şahsen yaşayalım istiyoruz”.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu enteresan fikri, KKTC’nin yeni Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’la ortak basın toplantısında ortaya attı. 15 Kasım’da KKTC’nin kuruluş yıldönümü vesilesiyle adaya gidecek olan Erdoğan, 1974 yazından beri sivillere kapalı olan Maraş’ı ziyaret etmek istiyor.
Maraş’ın kıyı bandının bir kısmının makul saatlerde sivillere açılmasının çabucak ertesinde bölgeyi ziyaret edecek olan Erdoğan, Kıbrıslı Türklerin önderi ile bir arada Kıbrıs meselesinin ve Doğu Akdeniz’in geleceği ile ilgili değerli iletiler veriyor. Bu iletilerin irdelenmesi, gerek Ankara’nın yeni süreçte izleyeceği siyasetlerin analizi, gerekse de Türkiye-KKTC liderliğinin gündeme getirmeye çalıştığı fikirler dizisinin eksikliklerinin daha iyi anlaşılması açısından değerli. Bu bağlamda, Erdoğan’ın verdiği iletilere tekrar bir göz atmakta yarar var.
KKTC HÂLÂ TÜRKİYE’NİN SEÇİME MÜDAHALESİNİ TARTIŞIYOR
Erdoğan Tatar’la ortak basın toplantısına ‘seçimlerin Kıbrıs Türk halkının demokrasi kültürünü gözler önüne seren bir şeffaflık ve siyasi olgunluk ortamında gerçekleştiği’ vurgusuyla başladı. Kelam konusu ileti, Kıbrıs’ta son haftalarda yaşananlar temelinde hayli problemli. Çünkü KKTC’de seçim sürecinin sona ermesine karşın toplum hâlâ, Türkiye’nin seçimlere yönelik müdahalelerini tartışıyor. Lefkoşa’nın güneyindeki diplomatik temsilcilikler de, bu müdahaleleri, ispatlarıyla bir arada ve detaylı olarak dış başkentlere raporluyor. Kıbrıslı Türk muhalif kesitlerde ve yabancı misyon kulvarlarındaki ortak kanı, ‘Ankara’daki muhafazakâr-milliyetçi iktidarın seçimlere ağır bir halde müdahale etmiş olduğu” istikametinde.
SUÇLAMA OYUNU ÇIKMAZI
Erdoğan açıklamalarının devamında, Kıbrıs sıkıntısındaki tıkanıklığın tek sorumlusu olarak Kıbrıs Rum tarafına işaret etti. “Rum tarafının Kıbrıs Türk halkının eşit paydaşlığı temelinde bir tahlili kabul etme niyetinin bulunmadığı aşikârdır. Rumlar 1963 yılında gasp ettikleri devleti Kıbrıs Türk halkıyla paylaşmak istemiyorlar” çıkışı, “Kıbrıs Türk halkının demokrasi kültürü” iletisi kadar problemli.
Çünkü Kıbrıslı Rumların kendilerini “adanın mutlak çoğunluğu” konumunda görmeye devam etmelerine karşın, 50’li yıllardan bugünlere taşınan sorunun birçok boyutu kelam konusu (Soğuk Savaş, eski sömürge idaresi, garantör devletler, bölge şartları, vs). Tartışmasız bir biçimde Ankara da (aynen Londra ve Atina gibi) çözümsüzlüğün hem kesimi, hem sorumlusu pozisyonunda olmaya devam ediyor. Kaldı ki geçmişte Birleşmiş Milletler, Kıbrıs meselesinin karşılıklı suçlama oyunlarıyla çözülemeyeceği ihtarında bulunmuştu…
İKİ DEVLETLİ TAHLİL KİMİNLE MÜZAKERE EDİLECEK?
Erdoğan’ın, “Yarım asrı geride bıraktığımız müzakere sürecinde artık mevcut parametrelerle bir sonuca varılamayacağının anlaşılması gerekiyor. Temmuz 2017’de Crans-Montana’daki görüşmelerin sona ermesinin akabinde artık iki devletli tahlilin de gerçekçi bir yaklaşımla masaya getirilmesi gerektiğine inanıyoruz” çıkışı da memleketler arası konjonktür açısından başlı başına bir sorun.
Aslında temel sorun kolay: Türkiye’nin neredeyse tüm komşularıyla sıkıntılar yaşadığı, Batı’yla restleştiği, Moskova-Washington sınırında gelgitler yaşadığı, ABD’de iktidar değişiminin muhtemel göründüğü, Atina’yla sıcak çatışmanın eşiğine gelindiği bir süreçte, Ankara “iki devletli” tahlili hangi muhataplarla hangi şartlar altında müzakere edecek? Dahası Kıbrıs Rum tarafı böylesi bir gelişme karşısında nasıl bir tutum sergileyecek? Kıbrıs’ın tümünü ‘kendi toprağı’ olarak gören AB bu fikre nasıl yaklaşacak? Kıbrıslı Türklerin kendileri bir bütün olarak bu fikri kabul etmeye meyilli mi? Anlaşılacağı üzere an itibariyle Ankara’nın yanıtlamakta zorlanacağı birçok soru kelam konusu.
‘HÜCUMBOT DİPLOMASİSİ’ İLE NEREYE KADAR?
Ve son bir nokta. Erdoğan açıklamalarını sonlandırmadan önce “Bu bölgede hidrokarbon kaynakları nedeniyle iştahı kabaran milletlerarası güç şirketleriyle gerilerindeki güçler de bu oyunun kesimi olmakta beis görmemişlerdir. Lakin bu oyun artık bozulmuştur. En başından itibaren söylediğimiz üzere bölgede Türkiye’yi ve Kıbrıs Türk’ünü hesaba katmayan hiçbir teşebbüsün muvaffakiyet talihi yoktur ve olmayacaktır” iletisini verdi. Bu ileti da Ankara açısından kıymetli bir sorun teşkil ediyor. Atina ve Lefkoşa ikilisinin 2000’li yıllardan başlayarak Ankara’nın doğalgaz için iş birliği tekliflerine sırtlarını çevirmiş olmalarına karşın, güç sorununu yakından takip eden tüm uzmanlar kelam konusu sorunun yalnızca ve yalnızca diplomasi ve mutabakatla çözülebileceği noktasında birleşiyor. Hal böyleyken, Ankara’nın bugünlerde takip ettiği “hücumbot diplomasisi (gunboat diplomacy)” bir ayağı boşlukta sallanan sandalye manzarası vermeye devam ediyor.
‘NEFES DARLIĞI’ ÇEKEN KIBRISLI TÜRKLER
Kelamı fazla uzatmayalım. “Yol kazaları” ya da şimdiden iddia edilmesi mümkün olmayan gelişmeler yaşanmazsa, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz er ya da geç, en az iki memleketler arası doruğa tanıklık edecek. Gayrı resmi bir toplantı statüsünde Kıbrıs sıkıntısının geleceği masaya yatırılacak. Milletlerarası Doğu Akdeniz tepesinin odağındaysa güç olacak.
Ankara’nın bu toplantılara üstteki stratejiyle gitmesi, gerek meselelerin tahlili açısından gerekse de Türkiye’nin ve Kıbrıslı Türklerin geleceği açısından yeni külfetler ortaya çıkarabilir. Dimyat’a pirinç almak için giden bir tüccarının başına bindiği gemide ve sonrasında gelenlerin bir gibisi, bölge halklarının başına gelebilir. Böylesi bir durumdaysa, gerek Türkiye’nin Kıbrıs özelindeki tezleri ve çıkarları, gerekse de hali hazırda siyasi ve ekonomik açıdan “nefes darlığı” çeken Kıbrıslı Türklerin geleceği açısından ortaya yeni tehlikeler çıkabilir.
Gazete Duvar
