Sovyetler Birliği (SSCB) devrinde Ermenistan’a bağlanan Zengezur, Ermenistan ile İran’ın kara kontağını sağlıyor, bununla birlikte Nahçivan ile Azerbaycan’ı birbirinden ayırıyor. Bir devir hatırı sayılır bir Azeri nüfusun da bulunduğu Zengezur, Azerilerin göç etmesi ya da ettirilmesi nedeniyle uzun vakittir Azerbaycan’ın hak sav ettiği bir bölge değil.
Lakin bölge MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin hafta sonu attığı tweet’lerle yine gündeme geldi. Bahçeli’nin, “Nahçivan Özerk Cumhuriyeti’nin Azerbaycan Cumhuriyeti’ne katılması kuraldır, tarihi zorunluluktur, çok acil bir gereksinimdir, tabir yerindeyse hayat memat konusudur” formundaki sözlerine toplumsal medyada, “Nahçıvan aslında Azerbaycan’a bağlı” cevapları gelse de, bazıları Bahçeli’nin Nahçivan ve Azerbaycan ortasında kalan Zengezur’un Ermenistan’dan alınması gerektiğini kast ettiğini öne sürdü.
1946’da doğan, 1969-90 yılları ortasında SSCB Komünist Partisi’nin, 1988-89 yıllarında Azerbaycan Halk Cephesi’nin, 1990-2000 yıllarındaysa Azerbaycan Toplumsal Demokrat Parti’nin (ASDP) etkin üyeliğini yapan, ASDP’nin kurucusu Zerdüşt Alizade’ye gündemdeki bahisleri sorduk. Barışçıl ve uzlaşmacı tavrıyla tanınan Alizade, birinci kısımda Ermenistan’ı eleştirirken, ikinci kısımda Azeri milliyetçiliğini ve Bahçeli’nin son iletilerini kıymetlendirdi.
Savaşın gidişatı hakkında ne düşünüyorsunuz? Müzakere süreci tekrar başlarsa, adil ve kalıcı bir barış için taraflara düşen nedir?
Halkımız savaşın ne olduğunu çok iyi bilmektedir. Karabağ’ın geri alınmasında da kararlıdır. Askeri kayıplarımız kaçınılmazdır ve bunu kabullenmiştir. Tüm şehitlerimiz için yas tutuyoruz, ağıt yakıyoruz. Fakat Ermenilerin akınları halkımızı korkutmuyor. Konutu bombardımanda enkaza dönen vatandaşlarımız “umurumda değil” diyorlar. Bakü’de de sakin bir hava var. Herkes üstesinden gelebileceğimizi düşünüyor.
Halk emin, bu savaşın galibi Azerbaycan olacak. Zira Azerbaycan asker sayısı, azmi ve kararlılığı bakımından da üstündür. Rusya’ya muhtaç bu uydurma yapı (Karabağ’daki Artsah Cumhuriyeti) kaybetmeye mahkumdur. O denli varsayım ediyorum ki, Azerbaycan birkaç reyonu değil, bütün Karabağ’ı geri alacak. Rusya’nın kelamı iki taraf için de buyruktur lakin şu an onların tarafları durdurma imkanı azaldı. Zira Türkiye iradesini ortaya koydu ve Azerbaycanlılar Ruslardan çekinmiyor.
‘BARIŞ İÇİN ALAND ADALARI FORMÜLÜ’NÜ ÖNERMİŞTİK’
Ermeni dostum Georgi Vanyan’la, Ermenistan ve Azerbaycan halklarına ortak bir davet yapmıştık. “Kanlı bir muhaberebe olacak, gelin eteğinizdeki taşı dökün inadı bırakın, gelin sulhe razılaşın, Karabağ’a (1920’de Finlandiya’dan özerklik kazanan) Aland Adaları üzere bir statü verilsin; bu çok erdemli bir statüdür, her iki tarafın kaidelerine da uygundur” demiştik. “Stepanakert, Azerbaycan’a şakulü (dikey/doğrudan/hiyerarşik) bağımlı olmayacak. Bizim de toprak bütünlüğümüz sağlanacak” demiştik. Lakin Ermeni toplumu sesimizi duymadı ve 17 gün sonra savaş başladı.
İlham Aliyev pazar günü halka sesleniş konuşmasında Azerbaycan’ın müzakere için hazır olduğunu söyledi. Karabağ’a özerklik verilebilir ve milletlerarası kurumlarının teminatıyla Ermenilerin can güvenliği sağlanabilir. Bizim sorunumuz sivil Ermenilerle değil, işgalci siyasetçilerle… Tıpkı gün Ermenilerin Mengeçevir’deki hidroelektrik santrale roket attığını öğrendik. Azerbaycan tarafı da onların nükleer santralini vurmakla tehdit ediyor. Bunları yapmamak gerekir.
Bahis Türkiye’de de gündemin birinci sırasında. Son olarak iktidardaki Cumhur İttifakı’nın ortağı Milliyetçi Hareket Partisi’nin Genel Lideri Devlet Bahçeli Twitter’da “Nahçivan Azerbaycan’a katılmalıdır” dedi. Bu açıklaması Zengezur koridorunun alınması formunda değerlendirildi. Siz buna ne diyorsunuz? Azerbaycan devletinin ya da Azeri milliyetçilerinin bu türlü bir gündemi var mı?
Asla bu türlü bir şey yok. Ermenistan’ın bir karış toprağında gözümüz yok. Azerbaycan bunu beyan etti. Emelimiz yalnızca hukuken sahibi olduğumuz Dağlık Karabağ’ı geri almaktır. Sayın Bahçeli’ye de, her siyasetçinin kanısına de hürmet duyarım lakin Azerbaycan siyasetinde Karabağ haricindeki yere yönelik bir talep yoktur.
Kırmızı ile gösterilen bölge Zengezur Niçin Ermenistan toprağına göz dikelim ki? Orta Çağ’da yaşamıyoruz. Memleketler arası hukukun üstünlüğü diye bir şey var. Karabağ sorunu çözülürse iki ülke birbirini tanıyacak. Ortamızda diplomatik, ticari, insani bağlar kurulacak. Bunun yanı sıra, demiryolları, otoyollar da açılacak. Biz onlara komşu bir halk gözüyle bakacağız.
Biliyor musunuz, bir vakitler Bakü’de 300 bine yakın Ermeni yaşıyordu. Üst komşum, Georgi Vadimoviç Abramov bir Ermeniydi. Çok hoş komşuluk bağlantılarımız vardı. Devlet takımlarında, savcılıkta, polislikte, belediyede çalışıyorlardı. Bir Ermeni’ye işimiz düştüğünde, sanki yapar mı, yapmaz mı demiyorduk. Tüm arbedeler 88’den sonra başladı. Lakin bütün bunlar neden oldu biliyor musunuz? Zira büyük güçler milliyetçileri kullandı. Milliyetçileri emperyalizmin oyuncağına çevrildiler.
‘AZERİ MİLLİYETÇİLERİ DE, ERMENİ MİLLİYETÇİLERİ DE HASTADIR’
Azeri milliyetçileri de, Ermeni milliyetçileri üzere hastadır. Onlar da Büyük Azerbaycan istiyorlar. İran’dan, Rusya’dan, Ermenistan’dan toprak istiyorlar. Lakin şu an onların da gündemi Zengezur değil.
Dünyanın her yerinde iktidara gelen milliyetçiler, yalnız lakin yalnız felaket getirirler. Demokratlar, hukukun üstünlüğüne güvenenler biliyor ki, eninde sonunda Ermenistan’la iyi komşuluk bağlantıları kuracağız. İki ülkenin pazarları karşılıklı olarak birbirine açılacak.
Otuz sene boyunca askeri gücümüzü toparladık ve artık kaybettiğimiz toprakları geri almaya çalışıyoruz. Karabağ’dan sürülen 600 bin Azerbaycanlı kendi toprağına geri dönmeyi bekliyor. Biz Ermeni halkına düşman değiliz ve onlara hürmetle, hürmetle yaklaşıyoruz. Lakin Ermeni milliyetçilerine ve işgalcilerine hürmet duymuyoruz.
Gazete Duvar
