İZMİR– İnsan hakları örgütleri, 26 Haziran Azap Görenlerle Dayanışma Günü nedeniyle ortak bir basın açıklaması yaptı. OHAL’in ilan edildiği 2016 yılından bu yana yine bir artış görülmesinin son radde tasa verici olduğu belirtilen açıklamada, cezasızlığın azapla savaşta en büyük ket olduğu vurgulandı. “İşkencesiz Bir Dünya Mümkün” pankartının açıldığı fiilde kurumlar ismine ortak basın açıklamasını Aytül Uçar okudu.
İzmir Barosu, İzmir Tabip Odası, Türkiye İnsan Hakları Vakfı İzmir Temsilciliği, İnsan Hakları Derneği İzmir Bürosu, Çağdaş Hukukçular Derneği İzmir Bürosu, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği İzmir Bürosu, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Hak İnisiyatifi Derneği, İmece Dostluk ve Dayanışma Derneği ve Halkların Köprüsü Derneği’nin bir araya geldiği açıklama Alsancak Türkan Saylan Kültür Merkezi önünde gerçekleştirildi.
Türkiye’de Covid-19 ile birlikte azabın arttığına vurgu yapan Aytül Uçar, “Kolluk güçlerinin barışçıl toplanma ve şovlara müdahalesi sırasında, sokak ve açık yerlerde, mesken ve iş konumu üzere mekânlarda, yani resmi olmayan gözaltı noktalarında ve gözaltı dışındaki ortamlarda yaşanan azap ve öteki istenilmeyen muamele pratikleri da evvelki periyotlarda görülmeyen bir boyuta varmıştır” dedi.
‘Günün tarihçesine kısaca değinen Uçar, Türkiye’nin “İşkenceye Karşı Sözleşme”yi 1988 yılında kabul ettiğini ve işkenceyi yasakladığını hatırlatarak son aylarda kamuoyuna yansıyan azap hadiselerinin artış gösterdiğini söz etti.
“Maalesef devletimizde de azap ve vesair berbat muamele yalnızca askeri darbeler devrinde değil tüm cumhuriyet tarihi boyunca sistematik bir devlet pratiği olarak varlığını korumuştur. Fakat iktisattan topluluk sıhhatine kadar devletin tüm sorunlarını güvenlik sorunu haline getiren mevcut siyasal iktidarın basınç ve denetime dayalı yönetme stili sonucu günümüzde tüm memleket adeta azap mekânı haline gelmiştir. Paylaştığımız olgular mutlak yasağa ve insanlığa karşı bir hata olma vasfına karşın azabın Türkiye’nin en başat insan hakları sorunu olduğunu ortaya koymaktadır. Siyasal iktidarın giderek daha fazla otoriterleşmesi ile orantılı biçimde devlet erkinin çeşitli kademelerinde yaygınlaşan yasa, kural ve norm teftişinden kaçınma, keyfilik, bilinçli ihmal üzere sebeplerle yordam garantilerinin ihlal edilmesi, gözaltı vadelerinin uzunluğu, izleme ve tedbire mekanizmalarının işlevsiz kılınması ya da bağımsız izleme ve önlemenin hiç olmaması sonucunda resmi gözaltı merkezlerinde azap ve vesair istenilmeyen muamele pratiklerinde önemli bir artış görülmektedir.”
‘CEZAEVLERİ EN RİSKLİ MEKANLAR HALİNE GELDİ’
Kolluk güçlerinin, siyasal iktidar tarafından görmezden gelinen velev teşvik edilen bu şiddetinin gündelik hayatın bir kesimi haline geldiğini lisana getiren Uçar, cezaevleri başta olmak üzere Türkiye’de Covid-19 ile birlikte artış gösteren işkenceyi şu tabirlerle aktardı:
“Bunun en çarpıcı örneklerine son devirlerde Covid-19 salgını sırasında tanık olmaktayız. Salgınla uğraş kapsamında alınan önlemlere uymadıkları gerekçesiyle çok sayıda yurttaş, kolluk güçlerinin azap ve vesair istenilmeyen muamele niteliğine varan şiddetine maruz kalmıştır. Keza demokratik bir topluluğun temelini oluşturan ve Anayasa tarafından da teminat altına alınmış olan toplanma ve şov yapma özgürlüklerini kullanarak yürüyüş yapan HDP’lilere ve baro yöneticilerine yöneltilen zalimane ve utanç verici kolluk şiddeti de bu durumun en aktüel örneklerini oluşturmaktadır. Yakın tarihimizin en utanç verici insan hakları ihlallerinden biri olan insanlığa karşı kabahat niteliğindeki çetinle kaçırma/kaybetme vakalarında OHAL’in ilan edildiği 2016 yılından bu yana yine bir artış görülmesi son kademe kaygı vericidir. Azap ve öteki beğenilmeyen muamele pratiklerinin her açıdan ağır olarak yaşandığı cezaevleri, Covid-19 salgını ile birlikte memleketin yaşamsal açıdan en riskli mekânları haline gelmiştir.”
‘İŞKENCEYİ VE İŞKENCECİYİ ÖVEN SÖYLEMLERDEN VAZGEÇİLMELİ’
Azabın artmasında cezasızlık siyasetinin aktif bir rolü olduğu vurgulayan Uçar, insan haklarını savunan kurumlar olarak taleplerini ise şöyle sıraladı:
• Azabın devletimizde bu boyutta olmasının en temel nedeni azap yasağının mutlak niteliği ile bağdaşmayan çok önemli bir cezasızlık kültürünün varlığıdır. Her şeyden evvel sıradan bir kural haline getirilmeye çalışılan cezasızlık siyasetlerine son verilmelidir.
• Her seviyede yetkilileri işkenceyi ve işkenceciyi öven, teşvik eden söylemlerden vazgeçmeli, milletlerarası mekanizmaların tavsiyeleri doğrultusunda azap pratikleri kamuya açık bir biçimde kesin olarak kınanmalıdır.
• Gözaltı koşullarında yordam garantileri eksiksiz olarak uygulanmalıdır.
• Gözaltı mühletleri kısaltılmalıdır.
• Mevcut Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) kaldırılmalı OPCAT ve Paris Unsurlarına elverişli tümüyle bağımsız bir ulusal tedbire mekanizması oluşturulmalıdır.
• Azabın belgelenmesi ve raporlandırılması bir BM evrakı olan ‘İstanbul Protokolü’ unsurlarına nazaran yapılmalıdır.
• Azaba ait argümanlar süratli, faal, tarafsız bir halde soruşturulmalı, bağımsız heyetlerce araştırılmalı, isimli yargılama süreçlerinin her aşamasında memleketler arası etik ve hukuk kurallarına münasebetli davranılmalıdır.
‘İŞKENCE GÖRENLERİN YANINDA OLMAYA DEVAM EDECEĞİZ’
Azabın bir devlet siyaseti haline geldiğini belirten Uçar, son olarak insanlık onuruna sahip çıkmak için tüm topluluğun azaba karşı sorumlu olduğunu söz ederek tüm topluluğa hassas olmaları konusunda davet yaptı.
“İnsan ve yurttaş olmak, bizi topluluk yapan müşterek bağı korumak için azabın yol açtığı acıları görmek ve dayanışmayı büyütmek zorundayız. Var oluş nedenleri başta azap ve gayrı istenilmeyen muamele olmak üzere tüm hak ihlallerinin son bulduğu bir memleket ve dünyaya ulaşmak olan biz aşağıda imzası bulunan örgütler, dün olduğu üzere bundan sonra da tüm örtbas etme, korkutma, susturma gayretlerine rağmen, başlarına geleni kader olarak kabul etmeyip, yüksek sesle haykırabilmeleri için azap görenlerin her koşulda yanında olmaya; maruz kaldıkları işkenceyi belgeleyip raporlamaya; fizikî ve ruhsal onarım süreçlerine destek vermeye; adalete erişimlerine yardımcı olmaya; yaşadıkları acıların bir daha asla tekrarlanmaması için cezasızlıkla uğraş etmeye devam edeceğiz.” (DUVAR)
Gazete Duvar
