Birleşmiş Milletler (BM) 26 Haziran 1997 yılında “İşkence Görenlerle Dayanışma Günü” olarak ilan etti. İHD İstanbul Bürosu ve TİHV İstanbul Temsilciliği 26 Haziran günü hasebiyle bir basın içtiması gerçekleştirdi. İHD binasında yapılan içtimaya TİHV Lideri Şebnem Korur Fincancı, İHD İstanbul Büro Yöneticisi Gulseren Yoleri, SES ve Tabipler Odası üye ve başkanları katıldı.
İHD Yöneticisi Gülseren Yoleri tarafından okunan açıklamada, Türkiye’nin ‘İşkenceye Karşı Sözleşme’yi 1988’de kabul ettiği, Anayasa ve Ceza Kanunu’nda işkenceyi yasakladığı belirtilerek, “Maalesef memleketimizde de azap ve öbür istenilmeyen muamele yalnızca askeri darbeler devrinde değil tüm cumhuriyet tarihi boyunca sistematik bir devlet pratiği olarak varlığını korumuştur” sözlerine mekan verildi.
‘KÖTÜ MUAMELE PRATIKLERINDE ÖNEMLI BİR ARTIŞ GÖRÜLMEKTEDİR’
Azabın Türkiye’nin en değerli insan gakları sorunu olduğuna dikkat çekilen açıklamada şöyle denildi: “Ancak iktisattan topluluk sıhhatine kadar devletin tüm sorunlarını güvenlik sorunu haline getiren mevcut siyasal iktidarın pres ve denetime dayalı yönetme stili sonucu günümüzde tüm memleket adeta azap mekânı haline gelmiştir. Siyasal iktidarın giderek daha fazla otoriterleşmesi ile orantılı biçimde devlet erkinin çeşitli kademelerinde yaygınlaşan yasa, kural ve norm murakabesinden kaçınma, keyfilik, bilinçli ihmal üzere sebeplerle yordam garantilerinin ihlal edilmesi, gözaltı vadelerinin uzunluğu, izleme ve tedbire mekanizmalarının işlevsiz kılınması ya da bağımsız izleme ve önlemenin hiç olmaması sonucunda resmi gözaltı merkezlerinde azap ve sair istenilmeyen muamele pratiklerinde önemli bir artış görülmektedir. Kolluk güçlerinin barışçıl toplanma ve şovlara müdahalesi sırasında, sokak ve açık ortamlarda ya da mesken ve iş tarafı üzere mekânlarda, yani resmi olmayan gözaltı yanlarında ve gözaltı dışındaki ortamlarda yaşanan azap ve öteki berbat muamele pratikleri da evvelki devirlerde görülmeyen bir boyuta varmıştır.”
‘ZALİMANE VE UTANÇ VERİCİ’
Açıklamada, kolluk güçlerinin cihanşümul hukukta ve devlet yasalarında tanımlanan çetin kullanma yetkisinin çok ötesine geçtiği, kural dışı, denetlenmeyen, cezalandırılmayan, siyasal iktidar tarafından görmezden gelinen velev teşvik edilen şiddetin günlük hayatın bir kesimi haline geldiği tespitleri konum aldı. Açıklama şöyle devam etti:
“Bunun en çarpıcı örneklerine son devirlerde Covid – 19 salgını sırasında tanık olmaktayız. Salgınla uğraş kapsamında alınan önlemlere uymadıkları gerekçesiyle çok sayıda yurttaş, kolluk güçlerinin azap ve öteki istenilmeyen muamele niteliğine varan şiddetine maruz kalmıştır. Keza demokratik bir topluluğun temelini oluşturan ve Anayasa tarafından da teminat altına alınmış olan toplanma ve şov yapma özgürlüklerini kullanarak yürüyüş yapan HDP’lilere ve baro yöneticilerine yöneltilen zalimane ve utanç verici kolluk şiddeti de bu durumun en aktüel örneklerini oluşturmaktadır. Yakın tarihimizin en utanç verici insan hakları ihlallerinden biri olan insanlığa karşı cürüm niteliğindeki çetinle kaçırma/kaybetme vakalarında OHAL’in ilan edildiği 2016 yılından bu yana yine bir artış görülmesi son nokta telaş vericidir. Azap ve öteki istenilmeyen muamele pratiklerinin her açıdan ağır olarak yaşandığı cezaevleri, Covid-19 salgını ile birlikte devletin yaşamsal açıdan en riskli mekânları haline gelmiştir.”
‘CEZASIZLIK GARANTI ALTINA ALINIYOR’
Bu tespitlerin memleketler arası kurumların raporlarına da yansıdığına dikkat çekilen açıklamada, siyasal iktidarın ise ikazları dikkate almadığı tersine azaba cezasızlığı ‘güvence’ altına almaya çalıştığı vurgulandı.
Açıklamada, talepler şöyle sıralandı:
- Azabın memleketimizde bu boyutta olmasının en temel nedeni azap yasağının mutlak niteliği ile bağdaşmayan çok önemli bir cezasızlık kültürünün varlığıdır. Her şeyden evvel sıradan bir kural haline getirilmeye çalışılan cezasızlık siyasetlerine son verilmelidir.
- Her seviyede yetkililer işkenceyi ve işkenceciyi öven, teşvik eden söylemlerden vazgeçmeli, memleketler arası mekanizmaların tavsiyeleri doğrultusunda azap pratikleri kamuya açık bir halde kesin olarak kınanmalıdır.
- Gözaltı koşullarında metot teminatları eksiksiz olarak uygulanmalıdır.
- Gözaltı mühletleri kısaltılmalıdır.
- Mevcut Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) kaldırılmalı OPCAT ve Paris Prensiplerine müsait tümüyle bağımsız bir ulusal tedbire mekanizması oluşturulmalıdır.
- Azabın belgelenmesi ve raporlandırılması bir BM evrakı olan ‘İstanbul Protokolü’ unsurlarına nazaran yapılmalıdır.
- Azaba ait savlar süratli, faal, tarafsız bir halde soruşturulmalı, bağımsız heyetlerce araştırılmalı, isimli yargılama süreçlerinin her aşamasında memleketler arası etik ve hukuk kurallarına münâsib davranılmalıdır.”
Gazete Duvar
